چه اینکه افتادن در باتلاق سیاست‌های اقتصادی حمایتی بدون پشتوانه علمی تنها به اتلاف منابع و توزیع رانت و تولید و عرضه کالاها و خدمات فاقد کیفیت و استاندارد لازم می‌انجامد و اعتماد مردم به‌عنوان مصرف‌کننده را مخدوش می‌سازد و از سوی دیگر تخریب و تضعیف اعتماد ملی نسبت به کالاها و خدمات ایرانی دارای استانداردهای مطلوب هم تنها به تقویت بازار کار کشورهای صادرکننده کالا به ایران کمک می‌کند و افزون بر خروج ارز از کشور، سیاست‌های اقتصادی دولت به‌عنوان نماد حاکمیت ملی را با دست‌اندازهای جدی مواجه می‌سازد.

اما سؤال اصلی این است که آیا تحقق شعار حمایت از کالای داخلی تنها با بستن مرزهای اقتصادی و بالابردن تعرفه‌های گمرکی و یا اعمال سیاست‌های پولی و مالی انبساطی بدون درنظر گرفتن ظرفیت‌های بازار داخلی و خارجی و نیاز مصرف‌کننده شدنی است؟
اغلب کارشناسان سه راهکار مشخص را برای تحقق این هدف نام می‌برند. به گفته آنان، اصلاح قوانین مالیاتی، مبارزه با قاچاق کالا و تولید کالاهای ارزان می‌تواند به حمایت از تولید داخلی منجر شود.

مطالبه فعالان اقتصادی

محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران می‌گوید: تقاضای داخلی به تنهایی پاسخگوی این حجم از اقتصاد نخواهد بود و حتما می‌بایست موضوع صادرات را نیز در اولویت هدفگذاری‌های سال ۹۷ قرار داد تا بتوان توامان با تامین تقاضای داخلی، مازاد تولید را نیز صادر کرد تا ایجاد اشتغال کند و ارزآوری مناسبی برای کشور داشته باشد.

وی افزود: دولت هم باید با تسهیل قوانین و رفع موانع، تولید را به نوعی حمایت کند که با قیمت تمام‌شده رقابتی و کیفیت بالا به‌دست مصرف‌کنندگان داخلی و خارجی برسد. از سوی دیگر، مجلس نیز باید با وضع قوانین جدید و رفع موانعی که در قانون وجود دارد، از تولید و سرمایه‌گذار حمایت به عمل بیاورد. وی محدود شدن یا ممنوع شدن واردات کالای خارجی و ایجاد انحصار در بازار داخلی را باعث حمایت از تولید ملی نمی‌داند و می‌گوید: تجربه ۴دهه گذشته نشان می‌دهد در شرایطی که انحصار ایجاد شود، کیفیت قربانی شده و رقابت از بین می‌رود؛ لذا به‌نظر می‌رسد که مسئولیت تولیدکنندگان نیز در شرایط کنونی دو چندان خواهد شد و باید به سمت تولیداتی بروند که رقابتی باشد.

شرط حمایت از تولید ملی

حسین سلاح‌ورزی، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران هم اظهار کرد: گروه‌های کم درآمد جامعه به این دلیل از کالای خارجی استفاده می‌کند که در مقایسه با کالاهای ایرانی، بسیار ارزان‌تر هستند، بنابراین برای تولیدکنندگان، وظیفه‌ای سنگین ایجاد می‌شود که کالای ارزان تولید کنند. وی افزود: طبقه متوسط به بالا هم به این دلیل کالای خارجی خریداری می‌کنند که مطلوبیت بالاتری داشته و به‌نظر آنها، کیفیت بالاتری نسبت به تولیدات ایرانی دارند.

این فعال اقتصادی تأکید کرد: بهترین و مؤثرترین ابزار تحریک تقاضای مصرف‌کننده و توجه دادن آنها به مصرف کالاهای ایرانی است؛ اما باید گفت که این اتفاق نمی‌افتد، مگر اینکه مصرف‌کنندگان به لحاظ ذهنی و روحی به این اتفاق، باور پیدا کنند. وی افزود: برای متقاعدکردن مصرف کنندگان، علاوه بر وظیفه سنگینی که تولیدکنندگان به‌عهده دارند، برخی نهادهای فرهنگی، اجتماعی، مدیریت شهری و رسانه‌های پرمخاطب و مهم‌تر از همه، مدیران اقتصادی نیز باید اقدامات مفید و کارآمدی داشته باشند؛ به‌خصوص اینکه باید رسانه بزرگی مثل صدا و سیما، با تهیه برنامه‌های جذاب و غیرشعاری، فایده‌های حمایت از کالاهای ایرانی در کوتاه‌مدت و بلندمدت را به مصرف‌کنندگان بیاموزد.

نه به کالای قاچاق

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس هم می‌گوید: حمایت از کالای ایرانی نیازمند مبارزه جدی با قاچاق کالاست و لایحه دولت برای اصلاح قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز در این کمیسیون بررسی شده و به صحن علنی رفته است و امیدوارم در نخستین روزهای کاری سال 97مجلس در دستور کار قرار بگیرد. محمدرضا پورابراهیمی با بیان اینکه بخش تولید با مشکلات فراوانی ازجمله نرخ بالای تامین مالی در اقتصاد کشور مواجه است گفت: البته در ابتدای سال 96اقدامات خوبی برای کاهش نرخ سود بانکی متناسب با تورم صورت گرفت که متأسفانه این اقدامات در ماه‌های پایانی سال تغییر کرد.

پورابراهیمی با بیان اینکه در سال 97تلاش خواهد شد تا مسائل مربوط به مالیات بر ارزش افزوده حل شود گفت: در نیمه دوم سال 97همزمان با اجرای اصلاحیه قانون مالیات بر ارزش افزوده می‌توان موضوع اصلاح قانون مالیات بر عملکرد را در دستور کار قرار داد و پیش‌بینی می‌شود مالیات بر عملکرد به 20درصد کاهش یابد که انجام این مهم، به بخش تولید کمک می‌کند. رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس یادآور شد: البته اقدام بعدی موضوع کاهش مالیات بر عملکرد بنگاه‌های اقتصادی است که با توافق با دولت در نیمه دوم سال 97این موضوع در دستور کار قرار می‌گیرد تا بتوانیم این نوع مالیات را هم کاهش دهیم که این یکی دیگر از راه‌های کمک به بخش تولید است.

وی به بیمه کارگران اشاره کرد و گفت: در مباحث بیمه‌ای هم باید با حضور فعالان اقتصادی بازنگری‌هایی انجام شود و در کنار آن دغدغه‌های کارگران و کارفرمایان نیز لحاظ شود. این نماینده مردم در مجلس به واردات کالاها اشاره کرد و گفت: درخصوص واردات نیز باید براساس نیازها اولویت‌بندی انجام شود و در این راستا وزارت صنعت باید رسیدگی‌های لازم را انجام دهد تا به تولید داخلی ضربه نخورد و البته این وزارتخانه باید در این زمینه کار جدی‌تری انجام دهد.

وعده دولتی‌ها برای حمایت از تولید ملی

اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور می‌گوید: مقصود از حمایت از کالای ایرانی این نیست که هر محصولی با هر کیفیتی به خورد مردم داده شود بلکه باید محصولات از کیفیت و قیمت مناسب برخوردار بوده و رقابت در بازار نیز وجود داشته باشد. به گفته وی، علاوه بر اقداماتی نظیر مبارزه با قاچاق کالا و حمایت از کالای داخلی، یک معنای حمایت از کالای داخلی این است که در اجرای طرح‌های بزرگ صنعتی که از طریق فاینانس انجام می‌شود، استفاده از توانمندی داخلی باید به‌طور جدی مورد توجه قرار گیرد.

وی با بیان اینکه باید به سمتی حرکت کنیم که فرهنگ ما از محصول ایرانی حمایت کند، تصریح کرد: استفاده از کالای خارجی برای برخی از مردم پرستیژ شده است، باید رسانه‌ها و صاحبان تریبون به جای آنکه از تریبون‌های خود برای محکوم کردن عده‌ای استفاده کنند، بیایند از تریبون‌های خود برای اصلاح فرهنگ مردم استفاده کنند و فرهنگسازی لازم را برای استفاده از کالای ایرانی در بین مردم ترویج دهند. جهانگیری تأکید کرد: تولیدکننده باید متعهد شود که قیمت و کیفیت کالای تولیدی‌‌اش مناسب با محصولش باشد، یعنی اگر به یک کالا بازار انحصاری داده شود تا محصولی با هر کیفیت بد و قیمت بالا تولید کند و اجازه رقابت به سایر رقبای خارجی او ندهیم این یک جفا به مردم است.

وی تأکید کرد: ما در عین حال‌که از مردم می‌خواهیم از کالای ایرانی برای حمایت از کالای ایرانی، استفاده کنند، اما در عین حال از تولید‌کننده می‌خواهیم که کیفیت و قیمت کالای تولید‌ی‌اش مناسب باشد، بنابراین حتما بازار رقابتی ایجاد کرده و برای همه محصولات رقیب ایجاد کنیم و مردم نیز باید به‌دنبال کالای با کیفیت بالای ایرانی بروند. جهانگیری یکی از پایه‌های اقتصاد مقاومتی را حمایت از کالای داخلی دانست و عنوان کرد: مبارزه با قاچاق کالا یکی از انتظارات بحق تولیدکنندگان است، متأسفانه ایران جزو معدود کشورهایی است که در آن قاچاق کالا وجود دارد.

تغییر قوانین به نفع تولید داخلی

وزیر امور اقتصادی و دارایی از تدوین راهبردهایی برای تحقق شعار «حمایت از کالای ایرانی» در این وزارتخانه خبر داد و گفت: برای حمایت از تولید داخلی باید قوانین را به نفع تولیدکنندگان تغییر دهیم. مسعود کرباسیان اظهار داشت: برای حمایت از تولید داخل باید مالیات‌ها را به سمت افرادی که تولیدکننده نیستند، هدایت کنیم که با همین رویکرد از سال گذشته برنامه جلوگیری از فرار مالیاتی در دستور کار قرار گرفت.

وی با تأکید بر اینکه باید سیستم بانکی نیز به کمک تولید بیاید، افزود: باید با اعمال نرخ سودهای ترجیحی که زمینه‌ساز اشتغال است، به بخش تولید کمک کرد. کرباسیان، حمایت از صادرات و تسهیل ورود مواداولیه به کشور از طریق کاهش تشریفات گمرکی را مورد تأکید قرار داد و گفت: یکی دیگر از اقدام‌ها برخورد با قاچاق است که در این زمینه سامانه‌ای ایجاد شده که به شناسایی قاچاق کمک می‌کند.

شش اولویت راهبردی دستگاه دیپلماسی

وزیر امور خارجه هم از تعییــن شش اولویت راهبردی برای حوزه دپیلماسی اقتصادی کشور خبر داد. محمدجواد ظریف، سه حوزه واردات (فناوری، سرمایه و گردشگری) و سه حوزه صادرات (کالاهای غیرنفتی، خدمات فنی و مهندسی و نیروی کار متخصص) را شش اولویت راهبردی دستگاه دیپلماسی وزارت خارجه اعلام و تأکید کرد: این اولویت‌ها به تمامی سفارتخانه‌های ایران در خارج از کشور ابلاغ شده است. وی افزود: کمک به تولیدکنندگان ایرانی با هدف شناخت بیشتر بازارهای موجود در کشورهای هدف و همینطور تعیین بهترین دریافت‌کنندگان صادرات کالاهای غیرنفتی ایران در دستور کار این سفارتخانه‌هاست.



*دست دولتی‌ها بسته شد

هیأت دولت در نخستین جلسه سال 97خرید کالاهای خارجی دارای تولید داخل را برای کلیه دستگاه‌های دولتی ممنوع کرد. خرید کالاهای خارجی دارای تولید داخل برای کلیه دستگاه‌های دولتی براساس فهرستی که از این کالاها تهیه شده و به تأیید دولت رسیده است، ممنوع خواهد بود و این ممنوعیت شامل کلیه دستگاه‌های دولتی، نهادهای عمومی دولتی و غیردولتی و کلیه طرف‌های معامله آنها اعم از پیمانکاران، فروشندگان داخلی و خارجی می‌شود.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه همشهری، تاریخ انتشار 14 فروردین 97، شماره: 10485