شنیدن آوای برخی گونه‌های پرندگان نادر در مازندران به رویایی تبدیل شده است

یک‌سوم پرندگان ایران‌زمین در بهشت طبیعت مازندران زیست و زادآوری می‌کنند؛ اما هجمه‌های فراوان و شکار بی‌رویه نسل برخی از گونه‌ها را به مخاطره انداخته است.

شعار سال: خشک شدن تالاب‌ها و آب‌بندان‌ها، شکار بی‌رویه و تهدیدها و هجمه‌ها علیه زیست‌بوم سبب شده تا نوای برخی از پرندگان زیبا و دیدنی در مازندران به گوش نرسد و این‌گونه‌های زیبا از چرخه طبیعت حذف شوند یا به دیگر مناطق کوچ کنند. مازندران افزون‌بر ۸۰۰ تالاب و آب‌بندان دارد و بیش از ۸۰ تا ۱۰۰ گونه پرنده‌ای در فصل‌های مختلف در این استان زیست می‌کنند و نبود سایت‌های پرنده‌نگری از یک‌سو و شکار از سوی دیگر سبب شده تا شمار گونه‌های پرنده‌ای استان رو به کاهش رود. با این‌حال هنوز می‌توان در فصل‌هایی از سال نوای کاکایی‌ها، باکلان، حواصیل و حتی درنای نادر سیبری را در مازندران شنید. پرندگان با ۳۱۷ گونه از ۵۸ خانواده، پستانداران با ۶۳ گونه و ۱۹ خانواده، دوزیستان با نه گونه از شش جنس و شش خانواده، خزندگان با ۲۶ گونه از۲۱جنس و ۱۱ خانواده و ماهی‌ها با ۷۵ گونه؛ بخشی از تنوع زیستی حیات‌وحش مازندران را تشکیل می‌دهند. قرار بود چند نقطه مازندران ازجمله تالاب میانکاله و سرخ‌رود به سایت پرنده‌نگری تبدیل شود و باگذشت چند سال هنوز از تحقق این وعده خبری نیست و سرخ‌رود و فریدون‌کنار به کشتارگاه پرنده به‌ویژه در فصل پاییز و زمستان تبدیل شد و میانکاله هم حال‌وروز خوشی ندارد و روزبه‌روز خشک‌تر می‌شود. حسینعلی ابراهیمی، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران، بابیان این‌که۱۶گونه از تنوع زیستی پرندگان مهاجر استان در فهرست گونه‌های در معرض تهدید لیست اتحادیه جهانی حفاظت قرار گرفته‌اندبه‌روز جهانی پرندگان مهاجر اشاره کرد و گفت: روز جهانی پرندگان مهاجر به‌منظور ترغیب مردم به مشارکت فعال در حفاظت از پرندگان مهاجر از سال ۲۰۰۶ به‌عنوان یک رویداد بین‌المللی مورد توافق قرار گرفته است. وی افزود: ممانعت از شکار پرندگان و تخریب زیستگاه، حفاظت از مناطق و مدنظر قراردادن راهکارهای اجرایی توسعه پایدار جهت کاهش اثرات سوء بر زیستگاه‌های پرندگان از اولویت برنامه‌های آگاهی‌رسانی روز جهانی پرندگان مهاجر است. به گفته بابایی، همه‌ساله شعاری متناسب با وضعیت و نیازمندی‌های زیستی پرندگان مهاجر انتخاب می‌شود. شعار روز جهانی امسال «هم‌صدایی برای حفاظت از پرندگان مهاجر» اعلام شد. مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران تصریح کرد: ۱۶ گونه از تنوع زیستی پرندگان مهاجر استان مازندران در فهرست گونه‌های در معرض تهدید لیست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت قرار دارند. پرنده‌نگری بخشی از فعالیت‌های بوم‌گردی و اکوتوریسم به‌شمار می‌رود و در فصل بهار و پاییز می‌توان بیش‌ترین گونه‌های پرندگان زیبا را در مازندران به نظاره نشست. مهران حسنی، معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی مازندران، گفت: پرنده‌نگری باید به عنوان یک صنعت مورد توجه قرار گیرد و این صنعت نه‌تنها به زیستگاه آنان آسیب نمی‌زند؛ بلکه سبب بهبود وضعیت معیشتی جوامع محلی می‌شود. وی تصریح کرد: باید افزایش آگاهی‌های عمومی نسبت به حفاظت از گونه‌های پرنده‌ای صورت گیرد زیرا مشاهده و بررسی پرندگان در طبیعت بخشی از فعالیت‌های بومی گردی و اکوتوریسم به‌شمار می‌رود. به گفته حسنی، پرنده‌نگری از شاخه‌های پرطرفدار صنعت توریسم به‌شمار می‌آید و در تورهای گردشگری باید پرنده‌نگری به عنوان یک بسته سفر مورد توجه قرار گیرد و تورگردانان به این موضوع روی‌آورند و ایجاد سایت‌های پرنده‌نگری در میانکاله یا سرخ‌رود می‌تواند محیطی امن برای پرندگان و اکوسیستم منطقه ایجاد کند. روز جهانی پرندگان تنها بهانه‌ای است تا برای حفاظت از این‌گونه‌های نادر هم‌صدا شویم، اما به نظر می‌رسد پای صنعت اکوتوریسم به‌دلیل نبود زیرساخت‌ها و سایت‌های پرنده‌نگری در ایران و مازندران می‌لنگد. زیست و زادآوری یک‌سوم پرندگان ایران در مازندران می‌تواند تحولی عظیم در اقتصاد گردشگری استان ایجاد کند؛ اما این مهم آن‌چنان‌که باید مورد توجه قرار نگرفته و مغفول مانده است. کامران اسدی، عضو انجمن دوستداران حیات‌وحش و پرندگان مهاجر در مازندران، گفت: سالانه شمار زیادی از پرندگان در مازندران زیست و توقف می‌کنند و حضور میلیونی این‌گونه‌ها می‌تواند تحولی عظیم در صنعت گردشگری ایجاد کند. وی نبود لیدر و راهنمایان تخصصی پرنده‌نگری را از مهم‌ترین مشکلات فراروی این صنعت برشمرد و عنوان کرد: در حوزه پرنده‌نگری و اکوتوریسم راهنمایان تخصصی نداریم و تورگردانان نیز به این مسأله توجه ندارند، اکنون بیش از آن‌که عکاسی و دیدن پرندگان جالب باشد، شکار آن رونق گرفته است. وی ادامه می‌دهد: وجود تالاب‌ها و آب‌بندان‌های متعدد در مازندران و تنوع گونه‌های پرندگان ظرفیت بزرگی برای سرمایه‌گذاری در حوزه پرنده‌نگری در استان محسوب می‌شود و تاکنون به این ظرفیت توجه واقعی نشده است. اسدی تأکید کرد: اصول و آموزش شاخصه‌های پرنده‌نگری در مدارس و محیط‌های آموزشی باید مورد توجه قرار گیرد تا زمینه این صنعت در استان فراهم شود. هرساله نزدیک بهسه‌میلیون پرنده از مناطق مختلف سیبری برای زمستان‌گذرانی به ایران مهاجرت می‌کنند که به‌دلیل موقعیت خاص تالاب‌های کشور یک‌میلیون از این پرندگان فقط در مازندران فرود می‌آیند. ازاین‌رو می‌توان استان مازندران را در صدر لیست استان‌های باقابلیت اکوتوریستی در ایران قرار داد که اگر زمینه جذب گردشگر با آموزش‌های لازم به آن‌ها در تالاب‌های این استان فراهم شود، هرساله از محل جذب تماشاگران پرندگاندرآمدهای خوبی نصیب مردم محلی و استان خواهد شد.