شعار سال: در این نشست،
سیدعلی خرم دیپلمات سابق؛ ابراهیم متقی، استاد علوم سیاسی و روابط بینالملل
دانشگاه تهران و سردار حسین علایی، استاد مدیریت و مؤسس نیروی دریایی سپاه
پاسداران، سخنرانی کردند.
پایبندی به برجام لازم است
«سیدعلی خرم» بهعنوان
اولین سخنران با اشاره به وضعیت فعلی توافق هستهای گفت: ترامپ میخواهد توافقنامه را به هم بزند و از نو بنویسد تا امکانات موجود
برای ما در توافق هستهای از بین برود. بهطوریکه ایران نباید صنعت هستهای و
سانتریفیوژ داشته باشد. نباید به امکانات تحقیق و توسعه دست یابد. ما با شرایطی
مواجهیم که طرفمان دبه کرده و میخواهد فشار زورگویانه به ما وارد کند. کاری که
دونالد ترامپ میکند زورگویانه و غیرقانونی است و البته با حقوق بینالملل همخوانی
ندارد. اولین اصل روابط بین دولتها، اصل وفای به عهد است. وقتی رئیسجمهوری یک
کشور توافقی را امضا کند، رئیسجمهوری بعدی نمیتواند آن را زیر سؤال ببرد.
اروپا میتواند در مقابل آمریکا بایستد
خرم ادامه داد: آنکه میتواند در مقابل آمریکا بایستد و نه بگوید،
اتحادیه اروپاست. این در حالی است که روسیه و چین فقط بهدنبال گرفتن امتیاز
هستند. اتحادیه اروپا چون نمیخواهد آمریکا در عرصه بینالمللی
تکرو شود و همه ساختارهای بینالمللی را که پس از جنگ جهانی شکل گرفت، بههم
بریزد، میخواهد دونالد ترامپ را مدیریت
کند، دیگران هم دنبال مدیریت او هستند. برای ما با توجه به انتخابهایی که داریم
این موضوع اهمیت دارد که بهترین انتخاب را انجام دهیم و با همه کار کنیم، اما
ظرفیتها و پتانسیلهای هرکدام را بهخوبی بدانیم. اتحادیه اروپا دارای تواناییهای
بینالمللی فراوان است و این اراده را دارد که مقابل آمریکا بایستد؛ خود نیز در
جنگ تجاری با آمریکاست و در مقابل آمریکا تحقیر شده است. او درباره نقش دلار در
اقتصاد ابراز كرد: اروپاییها میتوانند
در حد تواناییشان احتیاجهای ما را برطرف کنند. در جهان هیچکس یارای مقابله با
نقش دلار در اقتصاد را ندارد. اروپا، روسیه و چین نیز نمیتوانند
با آن مقابله کنند و چون این توانایی وجود ندارد، باید گفت فشار آمریکا تا حدودی
قابل اعمال است. باید توجه داشته باشیم که انتظار و تواناییهای
ما باید با واقعیت همخوانی داشته باشد. دیپلمات سابق کشورمان افزود: اروپاییها
با داشتن یورو قادرند در مقابل عرض اندام دلار آمریکا مؤثر باشند. چین و هند فقط
میتوانند این نقش را داشته باشند که در عوض نفت ایران
به ما روپیه و یوان بدهند یا چین کالاهای ردهپایین را به ما میدهد و ما مانند گذشته بپذیریم. اکنون ما این وضعیت را
دوباره تکرار میکنیم، اما اینبار باید با استفاده از تجارب قبلی حواسمان باشد که
در دام روپیه و یوان چین نیفتیم و این کالاهای دست پایین را نگیریم. ما میتوانیم حداقل، قدرت انتخاب داشته باشیم. از طرف دیگر
وقتی ما بتوانیم یک بالانس بین همه قدرتهای جهان بهوجود بیاوریم، میتوانیم قدرت
خود را در جهان بهدست آوریم.
حرکت یکسویه به سمت چین و روسیه صحیح
نیست
خرم درباره راهحل ما در این مقطع زمانی که آمریکا از برجام خارج شده
است، بیان کرد: یکسویه حرکتکردن و به سمت روسیه یا چین رفتن کار درستی نیست و
نقض اصل سیاست انقلاب اسلامی ایران نیز هست. ما باید در غیاب آمریکا با اتحادیه
اروپا کار کنیم و اتحادیه اروپا را همراه خود داشته باشیم. البته هستند کسانی که
میکوشند اروپا را حذف کنند و به سمت روسیه و چین پیش بروند. تصور آنها این است که
اگر به سمت اروپا پیش بروند، باید FATF را
امضا کنند.
موضعگیری در برابر FATF ما
را به سمت روسیه کشانده است
او ضمن تأکید بر این مسئله که در عرصه بینالمللی
همه کشورها FATF را
امضا کردهاند، یادآور شد: بهجز ایران و
کره شمالی، همه کشورها FATF را
امضا کردهاند. ما اگر میخواهیم مبادله ارزی انجام دهیم، باید به قانون پولشویی
احترام بگذاریم و به این قانون که با جرائم سازمانیافته، تروریسم و... مقابله میکند،
پایبند باشیم. هر کالایی را بفروشیم، برای واردکردن پول آن به داخل، باید به FATF پایبند شویم.
ترسی که وجود دارد برای مقابله با FATF این
است که ما اگر آن را امضا کنیم، دیگر نمیتوانیم به حزبالله کمک کنیم. این موضعگیری
باعث شده ما به سمت روسیه برویم. چون روسیه FATF را نمیخواهد، یعنی میخواهد با ما
مبادله کالابهکالا انجام دهد.
آمریکا در روابط بینالملل براساس
قدرت و منافعش عمل میکند
دیگر سخنران این نشست، ابراهیم متقی، استاد دانشگاه تهران بود که گفت:
دو رویکرد در روابط بینالملل وجود دارد؛ یک رویکرد اروپایی و دیگری رویکرد
آمریکایی. کشورهای اروپایی بر مبنای نوعی ایدهآلیسم
عمل میکنند که تفکر و سیاستگذاریشان
را براساس این قالب شکل میدهد، اما مبنای تحلیل رفتار بینالمللی
آمریکا، سیاست قدرت است که نگاه سیاست قدرت مبتنی بر نئورئالیسم و رئالیسم است و
بیش از آنکه تابع حقوق و قانون باشد، مبتنی بر قدرت است. آنها این بحث را در ارتباط با اروپا و چین نیز مطرح
میکنند. نگاهشان این است که هیچچیز جای منافع را نمیتواند بگیرد که امری متغیر
است. از نظر آنها بدترین سیاست، درجازدن است، بنابراین مذاکرات و برنامهها ماهیت
مرحلهای دارد؛ یعنی یک دولت بنا بر منفعتش توافقی را امضا میکند و دولت بعدی
براساس منافعش آن را پاره میکند. او ادامه داد: کسانیکه مذاکرات را انجام دادند،
براساس فضای ایدهآلیستی عمل کردند. نمایندگان اتحادیه اروپا و نمایندگان ایرانی
که در مذاکرات شرکت داشتند فکر میکردند با گفتوگو میتوانند مشکل
سیاست خارجه را حل کنند. این مشکل مربوط به زمانی است که احمدینژاد کار خود را به
رهبری منتقل کرد و به مسئله ضرورت مذاکره با آمریکا اشاره کرد. سال ۹۱ مقام معظم رهبری در روز اول فروردین در
خصوص مذاکره گفتند من بدبین هستم، اما دولت مذاکره را انجام دهد؛ بنابراین سه دوره
مذاکره انجام شد. آمریکاییها اسفند ۹۱ مذاکرات را متوقف کردند و گفتند چون سال آینده انتخابات
دارید، ما با دولت بعدی موضوع را ادامه میدهیم.
نتیجه چه شد؟ این شد که آقای روحانی با وعده چرخیدن زندگی مردم و چرخیدن
سانتریفیوژها به پیروزی رسیدند؛ اما فضایی که امروز وجود دارد این است که نه
سانتریفیوژها میچرخند و نه زندگی مردم، زیرا غنیسازی ما امروز ۳/۳ است.
بعد از رویکارآمدن آقای روحانی سه پرونده وجود داشت، در وزارت خارجه،
ریاستجمهوری و شورای امنیت. همه پروندهها بر اساس نظر ریاستجمهوری جدید به
وزارت امور خارجه منتقل شد.
متقی بر ناموفقبودن برجام تأکید کرد و گفت: نتیجه مذاکرات این شد که
فردو تعطیل شد. البته هزار سانتریفیوژ و P1 به حالت تعلیق درآمد. در حال حاضر سانتریفیوژ بدون
روتر است. سانتریفیوژ بدون روتر مثل ماشین بدون موتور است. در توافق تأکید شده که مواد شکافزا نباید وارد فردو
شود. فردو که یکی از خطوط قرمز ما محسوب میشده
از دست رفت. همچنین تمام هگزافلورایدی که ما داشتیم اکسید و از کشور خارج شد. ما
توافق کردیم که تعداد سانتریفیوژها از 19 هزار
به پنج هزار برسد. P2 کنار
گذاشته شد و البته رآکتور آبسنگین بود که ناتمام ماند. وی اضافه کرد: برجام هیچگونه
پشتوانه حقوقی ندارد. برجام مخفف برنامه جامع اقدام مشترک است. این فقط برنامه
است. همه میتوانند از برجام خارج شوند. وقتی توتال از ایران خارج میشود فرانسه
در برجام است اما وقتی نمیتواند به تعهدش عمل کند در آن نیست. وقتی کشورهای
انگلیسی، ایتالیایی و فرانسوی نمیتوانند تعهدشان را اجرا کنند یعنی دیگر در
مجموعه قرار ندارند. برجام استحکام لازم را به لحاظ حقوقی، ساختاری و معادله قدرت
ندارد. ما با آمریکاییها توافقهای دیگری داشتیم. اما اقدامات ما اقدامات مشترک
بود. تحریمها تعلیق شد. هر شش ماه یک بار رئیسجمهور آمریکا باید در کنگره گواهی
دهد که ادامه برطرفکردن تحریمها با منافع ملی آمریکا هماهنگی
دارد. نکته بعدی اینکه بههیچوجه ادامه غنیسازی اورانیوم را در ایران به رسمیت
نشناخت. بحثهایی که وجود دارد بهصورت دوفکتو است که هیچ پشتوانه حقوقی وجود
ندارد که این وضعیت را تأیید کند.
چرا ۲۰۰
میلیارد دلار برای فعالکردن این صنعت خرج کردید؟
وی افزود: وقتیکه داشتیم سازش میکردیم، فکر میکردیم که این موفقیت
ما مربوط به تلاش ماست در حالی که ما در یک فضای مذاکره مرحلهای قابلیتهای
اقتدارمان را واگذار کردیم. میتوانید بگویید که نیروی هستهای
قدرت محسوب نمیشود. اگر قدرت محسوب نمیشود، پس چرا ۲۰۰ میلیارد دلار برای فعالکردن این صنعت خرج کردید؟ ممکن
است در آینده نیز گفته شود موشک قدرت ملی محسوب نمیشود. امروز تحریمها ادامه پیدا خواهد کرد. ما سیگنال مذاکره را دادیم
و اروپاییها دارند تلاش میکنند. اما هدف آمریکا این است که ما را در وضعیتی قرار
دهد که شرایط بسیار سختی داشته باشیم. ترامپ میگوید باید آنقدر تحریمها را سخت
کنیم که قیمت دلار به 20 هزار تومان برسد. به ما اجازه موردی برای فروش نفت خواهند
داد. بحثی که وجود دارد این است که ما 800 هزار
بشکه نفت در آذر خواهیم فروخت؟ به نظر من نه.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه
شرق، تاریخ انتشار 30 تیر 97، شماره: 3199