شعار سال: اختلافات در برخی شهرها همچنان بالاست. شورای شهر برخی شهرهای کشور همچنان به همان راهی می‌روند که شورای شهر اول تهران و شورای شهر سوم کرمانشاه و اهواز. اگر در بر همان پاشنه بچرخد، سرنوشتی جز انحلال در انتظار آنان نیست. نخستین گام اختلافات در شورای پنجم در تبریز برداشته شد؛ هنگامی که اعضای شورای پنجم در انتخاب شهردار به اختلاف خوردند و بیش از یک‌ ماه با رأی هفت نفر از 13 عضو، شهردار تبریز را انتخاب کردند. گرگان نیز وضعیتی بهتر نداشت؛ فهرست پیشنهادی شهردار سابق گرگان که در انتخابات برنده شد، در نخستین گام، شهردار حامی خود را از کار برکنار و در مهرماه سید محمدعلی ثابت‌قدم، شهردار برکنار شده رشت را به‌عنوان شهردار انتخاب کرد، اما ثابت‌قدم نتوانست به‌عنوان شهردار باقی بماند و شورای شهر گرگان در آذر‌ماه علی دادبود را به‌عنوان شهردار انتخاب کرد. وضعیت در برخی شهرهای کوچک‌تر چندان هم بسامان نیست. اختلاف برای انتخاب حمید لطف‌اللهیان به‌عنوان شهردار اردبیل در شورای شهر بالا گرفت و بالاخره او توانست با رأی ناپلئونی به‌عنوان شهردار اردبیل در دوره پنجم شورای شهر انتخاب شود.

انتخابات شورا‌های شهر از سال1377 آغاز شده و بعد از پنج دوره انتظار می‌رود که این نهاد‌های شهری به بلوغ لازم برای اداره امور رسیده باشند و بتوانند از اختلاف‌های میان اعضا برای کارکرد بهتر بهره‌برداری کنند، اما مشاهده عملکرد برخی از این شورا‌ها نشان می‌دهد که این مجالس شهری نه‌تنها از قانونگذاری بلکه از انجام مهم‌ترین کارکرد خود یعنی تعیین شهردار نیز ناتوان هستند.

مجموعا 117هزار نفر عضو شوراهای شهر هستند، اما اختلاف عقیده و گروه‌بندی‌های محلی در شهرهای کوچک و بزرگ دیده می‌شود. اعضای شورای شهر قرار بود حلال مشکلات شهرها و یار شاطر باشند، نه بار خاطر. گویا هنوز در برخی شهرهای کشور، همچنان منافع شهروندان نادیده گرفته می‌شود و اعضای شورای شهر، توجه چندانی به منافع شهر ندارند. در دوره‌های پیشین انتخاب نکردن شهرداری و حضور نیافتن اعضای شورا در محل جلسات باعث شد که مطابق قانون شورا منحل و اختیارات آن به استانداری واگذار شود. حالا کرمانشاه درست مانند دوره سوم شورا دچار همین بحران است. این کلانشهر بعد از استعفای آرش رضایی از سمت شهرداری، هنوز شهردار ندارد.

فرماندار کرمانشاه تاکنون چندبار تلاش کرده است با برگزاری جلساتی اعضای شورا را گرد هم بیاورد تا راهی برای تعیین سریع‌تر شهردار پیدا شود. فضل‌الله رنجبر می‌گوید: شورا 3‌ماه برای تعیین شهردار فرصت دارد و زمانی که با آقایان صحبت می‌کنیم می‌گویند که هنوز وقت هست، اما استانداری تأکید دارد که شهردار زودتر تعیین شود تا از فرصت‌سوزی پرهیز شود.

او می‌افزاید: روند نداشتن شهردار به مصلحت عمومی نیست آن هم در شرایطی که درآمد‌های شهرداری کاهش پیدا کرده است. از طرف دیگر انتخاب هیأت رئیسه و همینطور انتخاب شهردار در کرمانشاه همزمان شده است. هیأت‌رئیسه جدید باید از اول شهریور کار خود را شروع کنند که ضرورت تسریع در تصمیم‌گیری‌ها را نشان می‌دهد.

رنجبر تأکید می‌کند: هرجا که ما منافع عمومی را به منافع شخص و گروه ترجیح بدهیم زودتر می‌توانیم خدمات‌رسانی را شروع کنیم.

دخالت در عزل و نصب‌ها

 نادر دارستانی می گوید: شورا‌های شهر نه در کرمانشاه بلکه در بسیاری از استان‌های دیگر به‌دلیل اینکه می‌خواهند در عزل و نصب‌ها نقش داشته باشند دچار مشکل می‌شوند. در برخی شهر‌ها این میل به دخالت در انتصاب افراد به انحلال شورا ختم می‌شود.

وی می‌افزاید: شورای شهر باید شهردار را منصوب و قوانین مورد نیاز را تصویب کند اما دخالت در امور دیگر مشکل ایجاد می‌کند. از طرف دیگر افرادی که دچار این تفکر هستند به‌دلیل پایگاه اجتماعی خود بار‌ها انتخاب می‌شوند و اختلاف میان آنها در تمام دوره‌های بعدی هم ادامه پیدا می‌کند. به همین دلیل است که در طول تشکیل شورای‌های شهر تاکنون حدود 15شهردار و سرپرست برای شهرداری کرمانشاه تعیین شده است.

درگیری میان اعضا

شورای شهر اهواز درگیر ماجرا‌های طولانی است که از ابتدای تشکیل آن آغاز شده و در هر دوره ادامه داشته است. در تیرماه سال89 شهردار اهواز برکنار شد و اختلاف بر سر تعیین شهردار جدید تا جایی پیش رفت که یک سال بعد هیأت حل اختلاف و رسیدگی به شکایات شوراها در خوزستان، شورای شهر را منحل کرد. سال1396 نیز فیلمی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که مجادله لفظی و بعد از آن درگیری بین دو نفر از اعضای شورای شهر اهواز را نشان می‌داد اما مشخص شد که این فیلم مربوط به جلسه‌ای در سال93 است. در شهریور همین سال جلسه شورای شهر برگزار و منصور کتانباف که تنها گزینه بود، انتخاب شد.

شایعه مداوم انحلال

تقریبا هر سال موضوع انحلال شورای شهری گرگان مطرح می‌شود. در ابتدای تشکیل دوره چهارم شورای شهر انتخاب شهردار باعث اختلاف میان اعضا و ابراز تردید‌هایی درباره شهردار شد اما رئیس شورا شایعه انحلال را رد کرد. در سال 93 موافقان و مخالفان شهردار، حسین صادقلو دو گروه کاملا جداگانه را تشکیل داده بودند و توصیه‌های دیگر مسئولان استان نیز نمی‌توانست تضاد میان آن‌ دو را رفع کند. این اختلافات تا جایی پیش رفت که در هفت جلسه متوالی پنج عضو از شورای ۱۳نفره مرکز استان در صحن علنی شورا حضور نیافتند. در آبان سال 96 کار به جایی رسید که تأخیر در انتخاب شهردار می‌توانست باعث انحلال شورا شود.

ورود دادستانی به پرونده شورا

اختلاف میان اعضای شورای شهر تبریز تنها به جلسات شورا محدود نمی‌شود و در دادگاه‌های استان و مجلس شورای اسلامی نیز آثاری از خود نشان داده است. در اسفند94 رئیس‌کل دادگستری آذربایجان‌شرقی از دستگیری یکی از اعضای شورای شهر تبریز به اتهام تبانی و اخذ رشوه خبر داد. پیش از این نیز دادستان عمومی و انقلاب تبریز از صدور کیفرخواست پرونده شورای شهر تبریز خبر داده بود. در مرداد95 سوء عملکرد شورای شهر تبریز به جایی رسید که موضوع در مجلس شورای اسلامی مطرح و هیأتی برای بررسی پرونده فساد برخی از اعضای شورای شهر تبریز به آذربایجان‌شرقی اعزام شد.

خدمت‌رسانی در پاسخ به رأی‌ها

روزی که هریک از اعضای فعلی شورا‌های شهر به‌عنوان نامزد انتخابات تعیین شدند تعداد زیادی رقیب داشتند که ممکن بود هریک از آنها‌ اکنون در این جایگاه قرار بگیرد اما با اعتماد مردم به سازوکار انتخابات و حضور آن ها در صحنه، توانستند رأی به‌دست بیاورند و به‌عنوان نماینده مردم شهر خود به شورا راه پیدا کنند. قدردانی از این اعتماد باید با عملکرد صحیح نمایش داده شود که نظم اجرایی و دقت در آنچه قانون برای آنها مشخص کرده است محور اصلی این عملکرد قلمداد می‌شود. تردیدی نیست که شورا‌های شهر باید براساس بیانات مقام معظم رهبری حرکت کنند و خدمت‌رسانی به مردم را همیشه نصب‌العین خود قرار دهند. اکنون که شهرداری‌ها با مشکلات عدیده روبه‌رو هستند؛ تجربه چهار دوره برگزاری شورای شهر و انجام اموری مانند انتخاب شهردار و قانونگذاری برای امور شهری همیشه باید مورد توجه قرار گیرد تا شاهد بلوغ این نهاد شهری در کشور باشیم؛ البته اختلاف سلیقه در میان اعضای شورای شهر همواره وجود داشته است؛ از شورای سه نفره یک روستا گرفته تا شورای 21 نفره تهران. اما همه این اختلاف‌سلیقه‌ها هنگامی که مصالح شهر به میان می‌آید باید به فراموشی سپرده شود. شاید یکی از دلایل اصلی بالا گرفتن اختلافات در میان اعضای شورای شهر، نداشتن آگاهی لازم از عملکرد و کارکرد شوراهای شهر است. همه اعضای شورای شهر باید بدانند که شوراها قانونگذاری نمی‌کنند بلکه تصمیم‌گیری می‌کنند. داشتن کمیسیون انطباق در شوراهای شهر بیانگر همین نکته است که شوراهای شهر درباره شهر تصمیم می‌گیرند و در کمیسیون انطباق و با تأیید فرمانداری‌ها این تصمیمات به قانون تبدیل می‌شود.

سایت شعار سال، با تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه همشهری، تاریخ انتشار 24 مرداد 97، کد مطلب: 27137، www.newspaper.hamshahri.org