مشاوران موفقیت و اساتیدی مانند دکتر مجید حسینی می‌گویند به دنبال علایقتان بروید. امروز بسیاری از دانشجویان رشته‌هایی مانند ریاضی، فیزیک، شیمی و زیست شناسی با علاقه وارد رشته‌شان شدند، اما آیا در پایان می‌توانند شغلی مربوط به رشته‌شان پیدا کنند؟ متاسفانه آمار‌ها باز هم خوش‌خبر نیستند و می‌گویند خیر.

در رثای آینده مبهم

دانشجویان رشته‌های علوم پایه بیش از بقیه دانشجویان تلاش می‌کنند و آینده مبهمی نیز در انتظار آن‌هاست. شاید بشود گفت اقبال دانش‌آموزان به رشته ریاضی-فیزیک به دلیل همین آینده مبهم کاهش یافته‌است و مسئولین بی‌توجه به اثرات کاهش تولید علم در این بخش، سیاست‌های گذشته خود مبنی بر توجه بیش از حد به علوم کاربردی ادامه می‌دهند.

فاطمه رتبه ۷۰۰ کنکور علوم تجربی و دانشجوی رشته زیست‌شناسی سلولی‌مولکولی دانشگاه تهران می‌گوید: «تحقیقات پایه، نیم‌پز کردن ماده خام است تا در ادامه آن ماده برای استفاده به علوم کاربردی داده‌شود، ولی مشکل اینجاست که در کشور ما همه به دنبال تحقیقات زودبازده هستند و همین باعث سیاست‌گذاری‌های غلط در این زمینه شده است. در حالی که تحقیقات پایه با وجود دیربازده بودن بسیار مهم و تحول آفرین هستند.»

او ادامه می‌دهد: «شغل مناسب برای دانشجویان رشته ما، فعالیت در پژوهشگاه‌هاست و کمبود این پژوهشگاه‌ها دلیل مهمی‌ست که دانشجویان فکر کنند آینده علمی در ایران نخواهند داشت و به همین دلیل عموم دانشجویان پس از تحصیل، مهاجرت را انتخاب می‌کنند.»

علوم پایه، رمز پیشرفت

در باب بیان اهمیت رشته‌های علوم پایه، دکتر روح الله همتی و دکتر مجتبی عمادی در همایش ملی تدبیر در توسعه این گونه توضیح دادند: «تحقیقات به دو دسته کاربردی مثل پزشکی و پایه‌ای مثل فیزیک تقسیم می‌شوند. تحقیقات پایه‌ای با هدف کسب دانش انجام می‌شوند قابل ارزش‌گزاری تجاری نیستند. بیشتر اوقات تحقیقات در این حوزه به تحول می‌انجامد. در واقع تحقیقات پایه منشا تحقیقات کاربردی هستند. برای مثال اگر ساختار DNA کشف نمی‌گردید مطالعه در مورد ژن‌های دخیل در بیماری‌ها عملاً به نتیجه‌ای ختم نمی‌شد. اهمیت تحقیقات پایه به قدری‌ست که کشور‌های توسعه یافته با سرمایه‌گذاری‌های هنگفت و بهره‌مندی از نتایج این تحقیقات زمینه را برای پیشرفت در حوزه‌های فنی، علمی وصنعتی به وجود می‌آورند. در واقع هر کشوری پیشرفت‌های علمی‌ را مدیون توجه به تحقیقات پایه‌اش می‌داند.»

نایب‌رئیس کمیسیون آموزش مجلس: باید برای علوم پایه «گفتمان‌سازی» کنیم

داوود محمدی نائب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس می‌گوید: «برای نشان دادن اهمیت این رشته‌ها به محصلین باید از دبیرستان شروع کرد.» او می‌افزاید: «امروز گفتمان‌سازی درباره اهمیت تحقیقات پایه‌ای حتی در مراکز علمی، آموزشی نیز لازم است و گفت: این رشته‌ها باید در تمامی این مراکز تقویت شود.»

محمدی ادامه می‌دهد: «حمایت از این تحقیقات در جلسات کمیسیون با مسئولان وزارت‌خانه خواسته‌شده و تدابیر وزارتخانه در همین راستا در برنامه سالانه این نهاد نیز ذکر شده‌است.» اما این را نیز اضافه می‌کند: «دانشگاه‌ها باید با مورد استفاده قراردادن بودجه دریافتی از وزارت علوم آزمایشگاه‌هایشان را برای تحقیقات دانشجویان تجهیز کنند، در حوزه تحقیقات پایه سرمایه‌گذاری کنند و با تربیت و استخدام اساتید با سطح علمی بالا به تربیت دانشجویانی با سطح مهارت و سواد عالی، کمک کنند.»

نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات اضافه می‌کند: «نقص ما در این است که توجه بیشتر ما به تحقیقات کاربردی‌ست در حالی که هر کشوری اگر پیشرفت علمی داشته به دلیل توجه بیشترش به تحقیقات پایه بوده‌است.» محمدی می‌گوید: «کمبود شغل مرتبط با رشته برای دانشجویان تحصیل کرده در این رشته‌ها وجود دارد و زمینه شغلی دانشجویان این رشته‌ها به تدریس در مدارس و دانشگاه‌ها و برخی صنایع و پروژ‌های تحقیقاتی محدود می‌شود، اما باید به دلیل لزوم تلاش نظری بیشتر در تحقیقات پایه دانشجویان باید با علاقه وارد این رشته‌ها شده باشند.»

اسدالله عباسی: دیر شروع کرده‌ایم

اسدالله عباسی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی می‌گوید: «ما در اهمیت دادن به این رشته‌ها دیر شروع کردیم. متاسفانه دانشجویان برای شروع کار به دنبال شغل دولتی هستند، کلاسور به دست هستند و نه جعبه‌ابزار به دست.»

عباسی همچنین خطاب به دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم پایه می‌گوید: «به پارک‌ها و شهرک‌های فناوری یا معاونت فناوری ریاست جمهوری و یا سازمان‌هایی، چون بنیاد ملی نخبگان یا پژوهشکده‌های جهاد مراجعه کنید و اطمینان داشته‌باشید در صورت داشتن مهارت‌های لازم از شما در تحقیقات پایه استفاده خواهدشد.»

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری دانشجو، تاریخ انتشار 25 مرداد 97، کدمطلب:704037 ،www.snn.ir