-1سفر آقاي جاكوب زوما به تهران، نخستين سفر رييس جمهوري اين كشور به جمهوري اسلامي ايران به شمار مي‌رود. البته نلسون ماندلا، رهبر مبارز و فقيد اين كشور قبل و بعد از دوره رياست جمهوري خود به تهران سفر نموده است.

پيشينه روابط ايران و آفريقاي جنوبي به سال‌هاي پيش از پيروزي انقلاب اسلامي ايران برمي‌گردد، زماني كه رژيم پهلوي همراستا با غرب، رابطه‌اي تنگاتنگ با رژيم نژادپرست آفريقاي جنوبي برقرار كرده بود و عمده نفت مصرفي اين كشور را تأمين مي‌كرد.
پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران بنا به دستور حضرت امام خميني(ره) بنيانگذار انقلاب اسلامي، روابط با رژيم آپارتايد قطع و صادرات نفت ايران به آن كشور با هدف كمك به مبارزات مردم عليه رژيم آپارتايد و فشار بر دولت وقت آن كشور متوقف شد ولي با پيروزي مردم و محو رژيم آپارتايد و انتخاب آقاي نلسون ماندلا به عنوان نخستين رئيس جمهوري سياهپوست آفريقاي جنوبي، روابط ديپلماتيك بين دو كشور در سال 1994 برقرار گرديد.

2-آفريقاي جنوبي با حدود 54 ميليون نفر جمعيت، از لحاظ سياسي و اقتصادي يكي از مهم‌ترين كشورها در قاره آفريقاست و با عضويت در گروه كشورهاي بريكس و گروه 20 كشور صنعتي، جزو يكي از بزرگ‌ترين اقتصادهاي نوظهور جهان محسوب مي‌شود.
در اختيار داشتن زيرساخت‌هاي اقتصادي، منابع معدني فراوان، توليدات صنعتي متنوع و موقعيت مناسب جغرافيايي اين كشور را به دروازه ورود به كشورهاي جنوب آفريقا تبديل كرده و همزمان اقتصاد بازار آزاد و تعامل با كشورهاي در حال توسعه، آفريقاي جنوبي را در رديف يكي از باثبات‌ترين اقتصادهاي قاره آفريقا و كشورهاي در حال توسعه قرار داده است.
قرار گرفتن در منتهي‌اليه قاره آفريقا و محل تلاقي دو اقيانوس اطلس و هند كه يكي از مهم‌ترين مسيرهاي كشتيراني بين‌المللي است بر اهميت اقتصادي و تجاري اين كشور افزوده است. تشابه موقعيت جغرافيايي و توانمندي‌ها و ظرفيت‌هاي جمهوري اسلامي ايران در منطقه غرب آسيا با آفريقاي جنوبي در جنوب آفريقا فرصت دسترسي متقابل دو كشور به بازارهاي منطقه‌اي در خاورميانه، آسياي ميانه و جنوب آفريقا را فراهم آورده است.

3-آفريقاي جنوبي در ايجاد صلح و ثبات در كشورهاي قاره آفريقا نقشي تعيين كننده دارد. اين كشور در مسائل منطقه‌اي به عنوان يك كشور حافظ صلح عمل مي‌كند. جمهوري اسلامي ايران نيز به عنوان يك قدرت منطقه‌اي به دنبال تحكيم صلح و ثبات و امنيت پايدار در منطقه و جهان است.
رويكرد دو كشور به موضوعات مهم بين‌المللي نظير مبارزه با تروريسم و فرقه‌گرايي، حمايت از مردم مظلوم فلسطين و مخالفت با دخالت‌هاي خارجي در ساير كشورها از جمله سوريه نزديك به هم است. دو كشور از راهكار سياسي در حل بحران‌هاي منطقه‌اي حمايت مي‌كنند.

4-روابط تهران و پرتوريا در پي سفر آقاي دكتر ظريف به پرتوريا و متعاقب آن برگزاري دو مرحله كميسيون عالي به رياست وزراي خارجه با رشد قابل توجهي همراه شد. در مجموع برگزاري 12 دور اجلاس كميسيون عالي مشترك و برگزاري چند دور كميته همكاري‌هاي سياسي بين دو كشور، زمينه‌هاي فراواني براي توسعه مناسبات اقتصادي، سياسي و فرهنگي فراهم ساخت.

5-روابط اقتصادي و تجاري جمهوري اسلامي ايران با آفريقاي جنوبي از زمان پيروزي انقلاب اسلامي تا پيش از اعمال تحريم‌هاي ظالمانه از جايگاه ويژه‌اي برخوردار بود به طوري كه كشورمان يكي از 10 شريك تجاري بزرگ آن كشور و تأمين كننده 25 درصد نياز پالايشگاه‌هاي آفريقاي جنوبي به نفت خام بود.
با تشديد تحريم‌هاي ظالمانه غرب و امريكا عليه ايران از تابستان سال 2012 ميلادي، شركت‌هاي پالايشگاهي آن كشور خريد نفت از جمهوري اسلامي ايران را متوقف نمودند. از آنجا كه در آفريقاي جنوبي، دولت مالك پالايشگاه‌ها نيست، دولت دوست آفريقاي جنوبي نتوانست مشمول معافيت‌هاي دولت امريكا براي خريد نفت خام از كشورمان شود و شركت‌هاي پالايشگاهي نظير توتال، شل، پتروناس و بي‌پي نيز از اين معافيت‌ها استفاده نكردند.

6-طي يك دهه گذشته، مناسبات دو كشور از حوزه نفت فراتر رفته، به نحوي كه فعاليت دو شركت بزرگ مخابراتي MTN و ساسول نمونه موفق همكاري و سرمايه‌گذاري دو كشور به شمار مي‌رود كه قابل تعميم در ساير حوزه‌ها است.

7-اكنون زمينه‌هاي متنوعي براي گسترش همكاري‌هاي في‌مابين در بخش‌هاي خصوصي و دولتي فراهم است. همزمان با سفر آقاي جاكوب زوما رئيس جمهوري آفريقاي جنوبي، مجمع بزرگ تجاري دو كشور برگزار مي‌گردد.

-8جمهوري اسلامي ايران طي سال‌هاي گذشته گام‌هاي بلندي براي تقويت بخش خصوصي برداشته است و در اين بين دستور اكيد رهبر معظم انقلاب براي اجراي اصل 44 قانون اساسي و اقتصاد مقاومتي مستلزم زمينه‌سازي براي توسعه حضور آنان در بازارهاي جهاني است.
در اين بين ماهيت كاملاً خصوصي اقتصاد در آفريقاي جنوبي فرصت بسيار خوبي براي حضور بخش خصوصي كشورمان در اقتصاد آن كشور محسوب مي‌گردد كه مي‌تواند به رونق تمامي بخش‌هاي مرتبط اعم از همكاري‌هاي بانكي، حمل و نقل، تحقيق و توسعه منجر شده و فرصت‌هاي شغلي جديد را به همراه آورد. اين امر مستلزم توجه جدي مسوولان و نهادهاي بخش دولتي است تا در بازار رقابتي آفريقاي جنوبي و ساير كشورهاي جنوب آفريقا، سهمي قابل توجه براي شركت‌هاي ايراني اختصاص دهند.

-9قاره آفريقا به طور عام و كشور آفريقاي جنوبي به طور خاص، جذابيت‌هاي فراواني براي كشورهاي نوظهور اقتصادي داشته است و از همين رو، طي يك دهه گذشته اين بازار‌ها عرصه رقابت شديد كشورهاي خارجي قرار گرفته است.
امروزه شركت‌هاي چيني، هندي و تركيه‌اي در حال تبديل شدن به بازيگران بزرگ اقتصادي و تجاري در آفريقاي جنوبي هستند و همين امر نيز لزوم برنامه‌ريزي هدفمند، آينده‌نگر و كارآمد را براي حضور بخش خصوصي كشورمان در بازار آفريقاي جنوبي و كشورهاي منطقه جنوب و متقابلاً سرمايه‌گذاري آفريقاي جنوبي در ايران را يادآور مي‌سازد.

-10در دولت يازدهم به پيشنهاد وزير امورخارجه و با موافقت رييس جمهوري، 'ستاد عالي آفريقا' به رياست معاون اول رييس جمهوري احيا گرديده است تا كار با قاره آفريقا با شتاب بيشتري انجام پذيرد.

با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار: 4 اردیبهشت 1395، کد مطلب: 82045404، www.irna.ir