شعار سال: بر اساس اطلاعات موجود، تا روز شنبه 31 شهريور که آخرين روز سال زراعي 97-1396 بود، سيستان‌و‌بلوچستان با دريافت فقط 29 ميلي‌متر باران در 12 ماه اخير به عنوان کم‌بارش‌ترين استان کشور ثبت شد و دومين سال خشک خود در 50 سال اخير را تجربه کرد.
بر همين اساس و براي بررسي آخرين وضعيت آبي اين استان به سراغ محسن حيدري، مديرکل هواشناسي سيستان‌و‌بلوچستان رفتيم. او در‌اين‌باره گفت: از ابتداي سال زراعي96-97 يعني اول مهر سال گذشته تا 31 شهريور، فقط 29.5 ميلي‌متر باران در استان باريده که 74 درصد کمتر از شرايط نرمال است. او افزود: در شرايط نرمال بايد ميزان نزولات جوي استان تا اين موقع از سال به 114 ميلي‌متر مي‌رسيد، اما فقط يک‌چهارم آن دريافت شد. در واقع کسري بارش معادل سه‌برابر نزولات دريافتي امسال شد که وضعيت خشک‌سالي انباشته استان را تشديد کرده است.
حيدري ادامه داد: مجموع بارش سالانه استان در 30 سال اخير با روند کاهش حدود 20 ميلي‌متر در هر دهه مواجه بوده است. از طرف ديگر، چندين سال است که سيستان‌و‌بلوچستان با هر سه نوع خشک‌سالي هواشناسي، کشاورزي و آب‌شناسي مواجه است.
عضو ستاد مديريت بحران سيستان‌و‌بلوچستان گفت: بر‌اساس شاخص خشک‌سالي هواشناسي SPEI بارش، تبخير و تعرق استاندارد‌شده در دوره 10‌ساله اخير، صد درصد مساحت استان با درجات مختلفي از خشک‌سالي متوسط تا بسيار شديد مواجه بوده است. از طرفي خشک‌سالي آب‌شناسي نيز چندين سال است که استان را فرا گرفته؛ به‌نحوي‌که گفته مي‌شود هم‌اکنون ميانگين سطح آب سفره‌هاي آب زيرزميني استان نسبت به شرايط نرمال پنج متر کاهش يافته و همه رودخانه‌هاي فصلي جنوب و رودخانه هيرمند در شمال استان خشک است. از طرفي برداشت آب از نه دشت استان ممنوع شده و 11 دشت ديگر نيز در آستانه ممنوعيت برداشت آب قرار دارد.

بارندگي در ميرجاوه فقط شش ميلي‌متر
حيدري با بيان اينکه همه خشک‌سالي‌ها به ميزان دريافت نزولات جوي ارتباط دارد، ادامه داد: الان بيش از 200 روز است که در چابهار باران نمي‌بارد؛ يا اينکه مردم زاهدان بيش از 150 روز است که باران نديده‌اند. به‌طور‌کلي اکثر شهرهاي استان شرايط مشابهي با چابهار و زاهدان داشته و چه بسا شرايطي بدتر از آن دارند. براي نمونه در 12 ماه اخير فقط شش ميلي‌متر باران در شهر ميرجاوه باريده که بسيار نگران‌کننده است. مديرکل هواشناسي سيستان‌و‌بلوچستان با بيان اينکه بارندگي در پربارش‌ترين شهرهاي استان نيز به‌شدت کاهش يافته است، گفت: در پربارش‌ترين نقطه استان يعني شهر نيکشهر که به طور ميانگين در هر سال زراعي 154 ميلي‌متر باران دريافت مي‌کرده، فقط 29.7 ميلي‌متر آن دريافت شده است. در شهرهاي زابل، نصرت‌آباد و زاهدان نيز در 12‌ماهه اخير بين 10 تا 16 ميلي‌متر باران ثبت شده است که شرايط نگران‌کننده است.
او گفت: خشک‌سالي کشاورزي نيز به‌عنوان سومين نوع خشک‌سالي سايه عميقي بر توليد محصولات کشاورزي انداخته است. اکثر مدل‌هاي خشک‌سالي کشاورزي نشان مي‌دهد که سطح وسيعي از استان گرفتار اين نوع خشک‌سالي است که روند توليد را در مقایسه با سال‌هاي گذشته به‌شدت کاهش داده است.

تبخير 3700 ميلي‌متري آب‌هاي سطحي زابل
حيدري در ادامه از تبخير آب‌هاي سطحي به‌عنوان بزرگ‌ترين چالش پيش‌روي منابع آب استان ياد کرد و گفت: به دليل زاويه تابش خورشيد در مناطق جنب حاره و وجود بادهاي محلي و منطقه‌اي مختلف، سالانه بخش درخور‌توجهي از آب‌هاي سطحي استان تبخير مي‌شود که ميزان تبخير در بخش‌هاي مختلف متفاوت است. اطلاعات ميزان تبخير روزانه اداره هواشناسي زابل نشان مي‌دهد که در شش‌ماهه نخست امسال سه‌هزارو 715 ميلي‌متر از آب‌هاي سطحي زابل تبخير شده است.
عضو شوراي اداري سيستان‌و‌بلوچستان ادامه داد: تغيير اقليم، افزايش دماي هوا، کاهش نزولات جوي و افزايش ميزان تبخير چالش جدي پيش‌روي فرايند‌هاي توسعه استان نيز به شمار مي‌رود؛ چالشي که بايد سعي کرد بر‌اساس آن فرايندهاي توسعه استان را پيش برد و مطابق با آن به توسعه انديشيد. با وجود اين شرايط توسعه اقتصادي بر مباني کشاورزي براي استان پذیرفتنی نيست؛ چرا‌که تأمين آب کشاورزي با ميزان نزولات جوي استان هيچ‌گونه هم‌خواني ندارد. از سوي ديگر فعاليت‌هاي عمراني در بخش‌هاي مختلف نيز بايد به سمت سازگاري با اين شرايط و استفاده بهينه از مصرف انرژي سوق پيدا کند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 1 مهر 97، شماره: 3249