شعار سال: بزرگ‌ترین تغییر دولت آینده عراق کناررفتن حیدرالعبادی خواهد بود که بعد از پیروزی‌های داعش در سال 2014 به‌عنوان نخست‌وزیر انتخاب شد. او دیگر پذیرفته که بعد از اعتراضات بصره در جنوب عراق و دست‌کشیدن رهبران مهم مذهبی و سیاسی از حمایت او و درخواست برکناری‌اش شانسی برای ماندن در قدرت ندارد. از زمان انتخابات سراسری 12 می ‌که آقای عبادی خلاف پیش‌بینی‌ها عملکرد بدی داشت و ائتلافش در جایگاه سوم قرار گرفت، سرنوشت او معلق بود. او که با نتیجه انتخابات در موقعیت ضعف قرار داشت، باید حمایت کسانی را به خود جلب می‌کرد که عملکرد بهتری داشتند، همچون مقتدی صدر، روحانی ملی‌گرا، اما در نهایت از انجام این کار هم بازماند.

گرچه آقای عبادی نخست‌وزیر بعدی عراق نخواهد بود، اکثر بازیگران اصلی سیاسی همانند آن دست رهبرانی‌اند که از سوی بسیاری از عراقی‌ها به‌خاطر سوءمدیریت کشور در 15 سال بعد از سقوط صدام حسین در سال 2003، شماتت می‌شوند. نظام سهمیه‌ای که پست‌های ارشد را بین شیعیان، سنی‌ها و کردها تقسیم می‌کند با تقسیم وزارتخانه‌ها بین احزاب ترکیب شده و بدین‌سان بن‌بست سیاسی دائمی را تسهیل می‌کند و تضمینی است بر شکست کامل مقابله با فساد فراگیر یا فراهم‌آوردن خدمات ضروری مثل آب Qبازپس‌گیری موصل بعد از نه ماه محاصره در سال گذشته بتواند رأی‌دهندگان را به حمایت از او برانگیزاند. نیروهای نظامی عراق بعد از پیروزی در موصل، کرکوک و سرزمین‌های دیگری را در شمال عراق پس گرفتند که از دیرباز مورد مناقشه با کردها بود. امنیت عراق از زمان شکست داعش بهبود بسیاری داشته و در شش ماه گذشته بهترین وضعیت‌اش را از 2003 به بعد تجربه کرده است. ولی عراقی‌ها آقای عبادی را تنها معمار موفقیت ارتش به حساب نمی‌آورند و مشارکت پایین 45درصدی آنها در انتخابات گویای سرخوردگی آنها از کل نخبگان سیاسی است. آقای صدر با ائتلاف سائرون‌ با شعارهای انتخاباتی حول اقتصادی پیشرو و سیاست‌های اجتماعی بیشترین کرسی‌های پارلمان را از آن خود کرد و ائتلاف فتح به رهبری هادی العامری رهبر گروهی شبه‌نظامی در جایگاه بعدی قرار گرفت. آقای عامری هم از گزینه‌های نخست‌وزیری خط خورده است. آقای عبادی که به‌شدت مورد حمایت آمریکا بود، شاید می‌توانست همچنان جزء گزینه‌ها باشد اگر به حمایت از گروه صدر ادامه داده بود، ولی آنها احساس کردند که عبادی قدر حمایت‌شان را ندانست. آنها از آقای عبادی می‌خواستند که از حزب حاکم الدعوه کناره‌گیری و پشتیبانی خود را از برنامه‌های اصلاحاتی آنها اعلام کند. دیگر سیاست‌مدارانی هم که طرف مشورت عبادی بودند او را متهم می‌کردند که به‌ندرت با آنها مشورت می‌کند و کارش را از طریق حلقه محدودی از مشاوران پیش می‌برد. گرچه بازیگران اصلی سیاست عراق بسیار شبیه‌اند، محیط کلی سیاسی از اساس تغییر کرده. در اوایل نخست‌وزیری عبادی داعش تا بغداد پیش رفته بود و مردم از آوارگی و قتل‌عام هراس داشتند. ولی شکست داعش به معنای نگرانی کمتر درباره امنیت شخصی و خشم و غیظ بیشتر علیه فساد و بی‌کفایتی دولت بود، آن‌هم به‌رغم درآمد نفتی که فقط در ماه آگوست امسال به ارزش 7.7‌ میلیارد دلار رسید. عبادی می‌توانست به خاطر شکست داعش ادعای اعتبار کند، ولی بسیاری از عراقی‌ها فکر می‌کردند که این شکست تنها دستاورد هویت‌بخش او بود. تظاهرات بصره، در قلب منطقه‌ تولیدکننده نفت خام، گسترده‌ترین و ویرانگر‌ترین تظاهرات از زمان سقوط صدام حسین بود. این اعتراضات نشان‌دهنده گلایه‌هایی بود که در میان جمعیت اکثریت شیعه سرریز شده بود. در تابستان امسال که حتی با استانداردهای عراق هم بسیار گرم بود و دمای هوا به بالای 50 درجه رسید، کمبود برق در جنوب عراق به نحوی بود که کولرها کار نمی‌کردند و آب آشامیدنی هم بسیار کم بود. نقطه فروپاشی بسیاری از مردم بصره زمانی بود که نه‌تنها با کمبود آب آشامیدنی مواجه بودند، بلکه ‌هزاران نفر به خاطر مصرف همین آب به بیماری اسهال و درد معده مبتلا شدند. هراس از همه‌گیری وبا هم وجود داشت. به خاطر شکستن لوله‌ها، آب شور با آب شیرین مخلوط شده بود و اثر کلر در کشتن باکتری کاهش یافته بود. بیمارستان‌ها می‌گویند 17هزار و 500 بیمار را درمان کرده‌اند، هرچند مقامات دولتی این خبر را انکار کردند و گفتند شمار کسانی که به بیمارستان مراجعه کرده‌اند بزرگ‌نمایی شده و «فقط هزارو 500 نفر مسموم شده‌اند»؛ این همان نبود همدردی در میان دولتمردان بود که موجب خشم مردم بصره شد. اعتراضات صلح‌آمیز به خشونت کشید و 27 نفر کشته شدند و کنسولگری ایران و دفتر دولت و احزاب، به استثنای دفتر ائتلاف سائرون، به آتش کشیده شدند. عبادی به بصره رفت اما در آرام‌کردن اوضاع ناکام ماند. این ضربه نهایی به امید او برای ادامه نخست‌وزیری بود. مقتدی صدر از حمایت او دست کشید و خواستار استعفای او شد. آیت‌الله سیستانی، مرجع پرنفوذ شیعیان، در بیانیه‌ای اعلام کرد که نخست‌وزیر بعدی باید چهره‌ای جدید باشد. احزاب در نهایت نخست‌وزیری جدید انتخاب می‌کنند و دولت وحدت ملی تشکیل می‌دهند که در آن همه بازیگران بزرگ سهمی خواهند داشت، ولی بعید به نظر می‌رسد که این دولت کارآمدتر از دولت کنونی عبادی باشد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 4 مهر 97، شماره: 3252