شعار سال: پس از این باید دید که اروپا چه خواهد کرد و مهمترین موضوع که انتقال پول و مبادلات مالی و اجرای سیاست های ضد تحریمی اروپا موسوم به SPV است را چگونه اجرایی خواهد نمود. ادامه روند تحریم‌ها و معافیت‌ها هم با توجه به نشستن دموکرات‌ها بر مسند قدرت مجلس نمایندگان ایالات متحده، نقش حیاتی برای سرنوشت ایران خواهد داشت، هر چند درحال حاضر به ظاهر مواضع آنها در خصوص ایران همسو با مواضع تندروهای جمهوری خواه است.

بنابراین عدم قطعیت‌ها، نتایج تحریم های آمریکا، تصمیم خریداران نفت ایران و واکنش بازار نفت به این تحریم ها همگی به مرور زمان و با بروز نشانه‌های مختلف شفاف تر خواهند شد. نباید فراموش کنیم دور کنونی تحریم‌ها یک تفاوت فاحش نسبت به دور قبل دارد و آن این است که با پیگیری آمریکا در فاصله بین سال های 2007 تا 2009 دو قطعنامه تحریمی 1737 و 1803 از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه برنامه هسته‌ای ایران صادر شد و اتحادیه اروپا هم با صدور دستورالعملی در ماه آگوست سال 2008 از تمام شرکت‌های اروپایی خواست تا نسبت به هرگونه معامله و صدور اعتبارنامه نسبت به ایران هوشیار باشند.

از طرف دیگر در زمان اوباما قطعنامه 1929 شورای امنیت سازمان ملل متحد در تاریخ 9 ژوئن سال 2010 تصویب شد که این قطعنامه شدیدترین فشارها بر ایران وارد کرد. لیکن در شرایط کنونی آمریکا به صورت یک جانبه اقدام به خروج از توافق هسته‌ای نموده است و هیچ حمایت بین‌المللی برای اعمال دوباره تحریم‌ها وجود نداشته و فعلاً مواضع اروپا بر حفظ برجام بدون حضور آمریکا است.

آمریکا علیرغم اینکه از پیش اعلام نموده بود قصد به صفر رساندن صاردات نفتی و درآمد ارزی ایران را دارد در نهایت به دلیل اوج گرفتن قیمت نفت از خبر تحریم ایران مجبور به اعطای معافیت به خریداران نفت ایران شد که خود نشانه روشنی از شکست آمریکا در دیپلماسی نفتی است. در این ارتباط بد نیست نگاهی به عملکرد تندروهای ایالات متحده داشته باشیم که نشان از چالش های آنها با وزارت خزانه‌داری این کشور است.

موضوع اصلی در باب تحریم ایران اعتقاد وزارت خزانه داری به مرحله ای بودن تحریم ها است لیکن سیاسیون جمهوری خواه سعی داشتند هر چه سریعتر بدون در نظر گرفتن واکنش بازار نفت، در تاریخ ۴ نوامبر ۲۰۱۸ صادرات نفت ایران را صفر نمایند.

از یک طرف تلاش کشورها بر گرفتن معافیت و از طرف دیگر عدم توانایی عربستان و امارات متحده عربی جهت همکاری و فشار بر ایران با افزایش تولید، موجب شد تا تحقق این موضوع با شکست مواجه شده و 8 کشور خریدار نفت ایران مهلت و معافیت 180 روزه دریافت نمایند. لیکن نباید فراموش نمود که آمریکا عقب نشینی نکرده و روزهای سختی در پیش رو خواهد بود و می بایست تصمیمات هوشمندانه ای اتخاذ گردد تا کشور از گزند طوفان تحریم ها در امان باشد.

در ماه های اخیر در بازار نفت اتفاقات غافلگیر کننده ای رخ داد و به دلیل اینکه کشورهای عربستان و روسیه به گمان خود با تحریم ایران بازار با کاهش عرضه مواجه خواهد شد، شروع به افزایش تولید نمودند، لیکن معادلات با معافیت به خریداران نفت ایران و مازاد عرضه برهم خورد و بازار با کاهش سریع قیمت مواجه شد.

بر این اساس می‌توان گفت که چنانچه معاف شدن کشورها از خرید نفت ایران ادامه یابد، دیگر دلیلی بنیادین برای افزایش قیمت نفت نخواهیم داشت، هر چند که عربستان و کشورهای عضو اوپک به دلیل کاهش درآمد قطعاً بیکار نخواهند نشست و شروع به کاهش تولید خواهند نمود.

در حال حاضر 8 کشور با معافیت 6 ماهه برای خرید نفت از ایران آماده می‌شوند و معافیت‌ها به‌معنای آن است که صادرات نفت ایران به عنوان سومین تولیدکننده بزرگ اوپک هم‌چنان ادامه پیدا خواهد کرد، لیکن وزارت خزانه داری آمریکا 3 شرط اصلی را برای معافیت از تحریم مقرر نموده است که شامل موارد ذیل می باشند:

می توان گفت تقریباً همه خریداران بزرگ نفت ایران برای دریافت معافیت‌ها، از قبل با آمریکا وارد مذاکره شده بودند با این استدلال که توقف خرید نفت از ایران، بر صنایع انرژی بر آن‌ها تاثیر منفی داشته و هزینه‌های سوخت را افزایش خواهد داد. در ادامه چگونگی معافیت این کشورها، میزان خرید قبلی آنها بر اساس آمار ارائه شده در رسانه های معتبر و همچنین تحلیل ادامه خرید آنها توضیح داده می شود.

چین:طبق معافیت اعطا شده کشور چین روزانه مجاز به خرید ۳۶۰ هزار بشکه نفت است که نسبت به متوسط واردات سال گذشته قرار است به نصف کاهش یابد. به نظر می رسد کشور چین با توجه به سرمایه گذاری های مستقیم در ایران و کمترین وابستگی پالایشگاه های نفتی آن به آمریکا، نهایتاً از میانگین 650 هزار بشکه در روز خرید سال گذشته خود حداکثر 200 هزار بشکه کاهش دهد.

هند:بر اساس آمار بین المللی و معافیت اعطایی، پالایشگاه‌های هند قصد دارند روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت از ایران بخرند. این رقم در سال گذشته ۴۵۰ هزار بشکه در روز بوده است. در خصوص کشور هند با توجه به پیشتازی در درخواست معافیت از آمریکا به خرید 300 هزار بشکه ای اکتفا خواهد نمود.

ژاپن و کره جنوبی:این دو کشور جزو حامیان اصلی آمریکا بوده و از قبل کاهش و توقف خرید داشتند. کره جنوبی که از مرداد ماه خرید نفت از ایران را متوقف کرده بود، مجاز به واردات روزانه ۱۳۰ هزار بشکه شده است که یک سوم میزان خرید سال گذشته از ایران بوده است. همچنین مقرر گشته کشور کره جنوبی پول خرید نفت را در یک حساب امانی در بانک های کره ای سپرده‌گذاری نماید. در این خصوص ایران تنها می‌تواند برای خرید مواد غذایی، دارویی و سایر کالاهای غیرتحریمی از این پول استفاده نماید. کشور ژاپن نیز که ماه گذشته خرید نفت را از ایران متوقف نموده بود فعلاً در حال مذاکره با ایران است و به نظر می رسد به میزان کره جنوبی و شاید کمتر از ایران نفت وارد نماید.

ترکیه، ایتالیا، یونان و تایوان:ترکیه علیرغم گرفتن معافیت، اعلام نموده است که از تحریم‌های آمریکا تبعیت نخواهد کرد و احتمالاً به خرید 200 هزار بشکه نفت خود ادامه خواهد داد. کشور ایتالیا طی سال گذشته بطور متوسط روزانه ۲۰۰ هزار بشکه نفت از ایران خرید نموده است که احتمالاً به نصف کاهش یابد. یونان طی ماه های گذشته خرید نفت از ایران را متوقف نموده و به نظر می رسد روزانه حدود 60 هزار بشکه خرید نفت انجام دهد. کشور تایوان نیز واردات زیادی از ایران نداشته است و شاید روزانه 25 هزار بشکه نفت از ایران خریداری نماید.

طبق اطلاعات پلتس میزان فروش روزانه نفت ایران در ماه گذشته حدود 1.7 میلیون بشکه بوده است که براساس تحلیل خرید 8 کشور معاف شده، احتمالاً طی 6 ماه آینده کشور حدود 1.3 میلیون بشکه در روز فروش نفت خواهد داشت و البته میزان خرید و ادامه معافیت ها به شدت به قیمت جهانی نفت و رشد اقتصادی کشورها به دلیل مصرف انرژی آنها وابسته است. همچنین نباید فراموش کرد که ماهیت و روند مناسبات آمریکا با کشورهایی همانند چین، روسیه و حتی عربستان سعودی نیز در ادامه تحریم ها بسیار اثرگذار است.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت الف ، تاریخ انتشار25آبان 97، کدخبر /www.alef.ir، /3970825006