شعار سال: نگاهی به میزان تولید ناخالص داخلی بخش خدمات به قیمت‌های جاری از سال 1390 تا شش ماهه نخست سال‌جاری نشان می‌دهد که محصول این بخش روند صعودی قابل توجهی را طی کرده است به‌طوری که ارزش تولیدات خدمات در شش ماهه نخست امسال نزدیک به 200 هزار میلیارد تومان از کل سال 1390 بیشتر است.

در سال 1390 ارزش محصول تولید ناخالص داخلی خدمات به 304 هزار میلیارد تومان رسیده که این رقم در سال 1391 به 380 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. اما در سال 1392 که اقتصاد کشور اندکی از رکود شدید سال 91 فاصله گرفت محصول تولید ناخالص داخلی این بخش به 502 هزار میلیارد تومان رسید. در سال 1393 نیز این رقم خود را به 583 هزار میلیارد تومان رساند.

با تداوم روند صعودی رشد محصول تولید ناخالص داخلی خدمات در سال 1394 ارزش این محصول به 634 هزار میلیارد تومان و در سال 1395 به 712 هزار میلیارد تومان رسیده است. در سال گذشته نیز محصول تولید ناخالص داخلی این بخش به 836 هزار میلیارد رسید. براساس آمارهای ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران در شش ماهه نخست سال‌جاری نیز ارزش محصول تولید ناخالص داخلی خدمات به 508 هزار میلیارد تومان رسیده است. بنابراین 236 هزار میلیارد تومان این رقم در فصل اول سال و 271 هزار میلیارد تومان نیز در فصل دوم سال حاصل شده است.

کدام بخش‌های خدماتی سهم بالاتری دارند

با بررسی 13 زیرگروه بخش خدمات که در آمارهای مرکز آمار ایران در قالب شش زیرگروه اصلی دسته‌بندی شده است، بیشترین سهم در تولید ناخالص داخلی و رشد اقتصادی بر عهده خدمات مربوط به مستغلات، کرایه، خدمات کسب و کار و دامپزشکی و سپس خدمات مربوط به رستوران، هتل و خرده و عمده فروشی بوده است.

پس از این زیرگروه‌ها، خدماتی نظیر حمل و نقل و انبارداری و اداره عمومی شهر و آموزش قرار دارد. دراین میان سهم و ارزش افزوده تولید شده توسط زیرگروه مالی و بیمه در انتهای جدول زیرگروه‌های بخش خدمات قرار دارد و در رتبه آخر سایر خدمات عمومی و اجتماعی و خدمات شخصی و خانگی دیده می‌شود.

نقش زیرگروه‌های بخش خدمات در سهمی که آنها در ارزش افزوده تولید ناخالص داخلی دارند نیز مشاهده می‌شود. برای مثال در شش ماهه نخست سال‌جاری بالاترین سهم متعلق به خدمات مستغلات، کرایه، خدمات کسب و کار و دامپزشکی بوده است که 11.9 درصد بوده است. در رتبه بعدی رستوران، هتل و خرده و عمده فروشی قرار دارد که سهمی برابر با 11.6 درصد داشته است. پس از آن خدمات مربوط به اداره عمومی و شهری، آموزش، خدمات مربوط به سلامت و مددکاری با 10.9 درصد قرار داشته است. همچنین خدمات حمل و نقل، انبارداری، پست، اطلاعات و ارتباطات توانسته است سهمی معادل 8.6 درصد در ارزش افزوده تولید ناخالص داخلی داشته باشد.

زیرگروه خدمات مالی و بیمه نیز با 2.3درصد سهم و سایر خدمات عمومی، اجتماعی، شخصی و خانگی با یک درصد در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

در دو فصل ابتدایی سال‌جاری ارزش افزوده مستغلات، کرایه و کسب و کار برای اقتصاد ایران 131 هزار میلیارد تومان بوده که اصلی‌ترین نقش را درمشاغل خدماتی برعهده داشته است. همچنین ارزش افزوده 126 هزار میلیارد تومانی رستوران داری، هتل و خرده و عمده فروشی نیز وزن بالایی به این نوع مشاغل داده است. ارزش افزوده‌ای که خدماتی نظیر آموزش، امور مربوط به سلامت و مددکاری و اداره عمومی و شهری داشته برابر با 119 هزار میلیارد تومان بوده است. در نیمه نخست امسال مجموع ارزش افزوده حمل و نقل، انبارداری و اطلاعات و ارتباطات نیز 94 هزار میلیارد تومان و خدمات مربوط به امور مالی و بیمه 25هزار میلیارد تومان بوده است.

همانگونه که سهم و ارزش افزوده زیرگروه‌های بخش خدمات در تولید ناخالص داخلی نشان می‌دهد، مشاغل مربوط به مستغلات، کرایه وخدمات کسب و کار و دامپزشکی و فعالیت‌های خدماتی مربوط به تأمین جا وغذا، حمل ونقل، انبارداری، پست، اطلاعات و ارتباطات بار اصلی بخش خدمات را برعهده دارند. گرچه سایر بخش‌ها نیز در تولید ارزش افزوده وضعیت مناسبی دارند، ولی بخش خدمات می‌تواند با تکیه بر حوزه‌های گردشگری، مستغلات و حمل‌و‌نقل، یکی از محرک‌های اصلی رشد اقتصادی کشور باشد.

برهمین اساس در صورتی که دولت و بخش خصوصی سرمایه گذاری‌های خود را روی این بخش متمرکز کنند ضمن بازدهی بالا نتیجه بهتری نیز در رشد و رونق اقتصاد به دست خواهد آمد.

البته نکته‌ای که نباید از آن غافل شد این است که در کشورهای دیگر که حدود 80 درصد تولید ناخالص داخلی آنها متعلق به فعالیت‌های خدماتی است این اقتصاد دانش بنیان و به‌کارگیری فناوری اطلاعات است که باعث این سهم و رشد بالای خدمات شده است. این درحالی است که در کشورهای نفتی گاه رشد مصرف و واردات به رشد بخش خدمات منجر می‌شود که چندان واقعی و کارآمد نیست.

اما در سال‌های اخیر با رشد و توسعه جهشی مشاغلی که بر فناوری اطلاعات و دانش بنیان استوار هستند، نوید بخش قوت گرفتن بخش خدمات است. دراین سال‌ها استارتاپ‌های بسیاری که هم‌اکنون جزو ارزشمندترین شرکت‌های ایرانی قرار گرفته‌اند، بعد دیگری از بخش خدمات را به نمایش گذاشته‌اند که به طور قطع ضمن تغییر ترکیب سهم و ارزش افزوده زیرگروه‌های بخش خدمات روی رشد اقتصاد ایران نیز تأثیر خواهد گذاشت.

یکی از نکات مهم بخش خدمات و مشاغلی که در این بخش‌ جای می‌گیرد این است که این فعالیت‌ها کمتر از سایر بخش‌ها مانند صنعت از تحریم و محدودیت‌های بین‌المللی تأثیر می‌پذیرد و از سوی دیگر با نیاز به سرمایه‌گذاری پایین‌تر و بازگشت سریعتر اشتغال بالاتری نیز ایجاد می‌کند. برهمین اساس دولت نیز برنامه‌ریزی وسیعی برای ایجاد اشتغال از طریق فعالیت‌های خدماتی که یکی ازآن ها گردشگری است انجام داده است.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری ایران، تاریخ انتشار 8 بهمن 97، کد مطلب: 444391:www.ion.ir