شعار سال: در دوره قبل این جشنواره تعداد فیلم‌ها کمتر بود، اما مخاطب با چند فیلم قابل‌تأمل و موج‌نویی مانند «امیر»، ساخته «نیما اقلیما» و «اطاق تاریک»، ساخته «روح‌الله حجازی» مواجه شد، اما در این دوره تعداد آثار بیشتر بود که نیمی از همین فیلم‌های نمایش‌داده‌شده از قدرت خوبی در رقابت حرفه‌ای برخوردار نبودند و مشخص شد جشنواره برای نشان‌دادن توانایی‌های کمیتی خود این فیلم‌ها را در جدول نمایش قرار داده است! حضور سه انیمیشن بلند با نام‌های «شب آفتابی، آخرین داستان و بنیامین» نشان‌دهنده همین تصمیم ناپخته است! کاملا مشخص شد که مخاطب ایرانی تحمل دیدن انیمیشن‌های بلند را ندارد!
اما جشنواره امسال چند فیلم خوب داشت که یکی از آنها کاملا غیرمنتظره برای مخاطب ایرانی بود! «محسن تنابنده» که با فیلم «گینس» ناموفق ظاهر شد، امسال با فیلم جاده‌ای «قسم» یکی از فیلم‌های جنجال‌برانگیز سال را به نام خود رقم زد و به‌عنوان کارگردانی ظاهر شد که «موضوع اعدام و معضلات اجتماعی آن» برای او یک دغدغه است!
فیلمی که در زیر متن خود دیدگاه انتقادی نسبت به یک جامعه سنتی و مردسالار دارد و آینه‌ای تمام‌قد در برابر بیننده قرار می‌دهد تا کمی دیدگاه‌های نادرستی را که از سنت به ارث برده است بازنگری کند! «طلا»، ساخته «پرویز شهبازی» که فیلم‌های مطرحی مانند «نفس‌عمیق» و «دربند» را در کارنامه دارد، از عیار کمتری نسبت به آثار قبلی او برخوردار بود! «صفی یزدانیان» نیز نتوانست با فیلم «ناگهان درخت» درخشش کار اول خود «در دنیای تو ساعت چند است» را تکرار کند! «مسخره‌باز» اولین فیلم بلند «همایون غنی‌زاده» با رگبار و تکرار میزانسن‌های تئاتری کار تأثیرگذاری از آب درنیامد! موازی‌کردن شخصیت‌ها با نوستالژی‌های سینمایی، آن هم در لوکیشنی همیشه ثابت، فیلم را به تله‌تئاتری فرمالیستی تبدیل کرده که با زمان طولانی بیننده را خسته می‌کند!
البته بازی خوب «علی نصیریان» در «مسخره‌باز» ریتم طنز خوبی به فیلم داده، اما تکرار میزانسن بریدن سبیل مشتری‌ها، نتوانسته ضعف داستان‌گویی فیلم را پر کند! «سرخ‌پوست»، ساخته «نیما جاویدی» نیز با تمام فضاسازی خوب و مؤثری که داشت، از قوام خوبی در فیلم‌نامه برخوردار نبود و جهش ناگهانی شخصیت رئیس زندان و بخشیدن او در فینال، مخاطب را با فیلمی یکدست و هماهنگ مواجه نکرد!
«متری شیش‌و‌نیم»، ساخته «سعید روستایی» از پختگی بیشتری نسبت به «ابد و یک‌ روز» برخوردار بود، اما فیلم دوپاره‌ای است که مشخص نیست داستان راجع به دزد است یا پلیس! نویسنده فیلم تحت‌تأثیر سریالی آمریکایی به نام «آن شب» قرار داشته که اتفاقا «پیمان معادی» در آن مجموعه نقش «سلیم‌خان» را بازی کرده است! گاه صحنه‌های زندان در فیلم «سعید روستایی»، تداعی‌کننده همین سریال آمریکایی است! اما «متری شیش‌ونیم» در نقد مسائل اجتماعی اثری جسورانه به شمار می‌آید که کلیشه‌های رایج ژانر پلیسی را کنار گذاشته و از ریتم جذابی در روایت برخوردار است!
اما پدیده جشنواره فجر امسال، فیلم «غلامرضا تختی» بود که گامی مؤثر در شناخت سینمایی بود که از قهرمان‌پروری به دور است! فضاسازی مستندگونه فیلم، مخاطب را به خوبی در شرایط محیطی قرار داده تا بتواند جهان را از طریق چشمان تختی نظاره کند. «بهرام توکلی» با تحقیقی درست، ظرایف شخصیت را شناخته و در این فیلم به قوام و باورپذیری خوبی رسانده است! شخصیتی که گریزان از مسابقه و شکست‌دادن است و در انتها خود را برای اعتراض به همین رقابت‌های بی‌رویه، ضربه‌فنی می‌کند! این همان مشاهده درست فیلم‌ساز به واقعیت‌های جامعه‌ای است که امروز از همین قهرمان‌سالاری، رقابت و شکاف طبقاتی در رنج و تحریم است!

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 28 اسفند 97، شماره: 3394