چهارشنبه ۰۵ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 2024 April 24 
استفاده از تکنولوژی هرچند که در ابتدا ذهن‌ها را به سمت افزایش قدرت‌های دفاعی و نظامی برد و این حوزه‌ها بیش از هر حوزه دیگری با بهره‌گیری از فناوری‌های روز منتفع شدند، اما بقیه حوزه‌های رفاهی و اجتماعی هم بی‌نصیب نماندند و هریک به نحوی با تکنولوژی درگیر شدند.
جوانان و مهندسان کشور هم در دهه‌های اخیر بیش از قبل به فناوری‌های روز می‌پردازند و سعی می‌کنند با اتکا به محصولات و ظرفیت‌های داخلی، تکنولوژی جدید دنیا را برای پیشرفت ایران و ایرانی به کار گیرند. از همین رو است که در جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های داخلی و گاه خارجی این حوزه شاهد درخشش دانشجویان و فارغ التحصیلان هستیم و هربار اخباری از طراحی و اختراعی نوین برای انجام دادن راحت‌تر کارهای پیچیده و وقت‌گیر منتشر می‌شود.
چرا خبری از فناوری‌های خدمت‌رسان نیست؟
وقتی سخن از فناوری به میان می‌آید هرچیزی را می‌توان تصور کرد، اما در نگاه اول و در شناخته شده‌ترین حالت می‌توان ربات‌ها و پهپاد‌هایی را مثال زد که تعداد آن‌ها تحت عناوینی چون امدادگر، آتش نشان، ناجی و ... کم نیست. هرساله در نمایشگاه‌های رباتیک و هوش مصنوعی از نوع جدیدی از ربات‌های ایرانی رونمایی می‌شود، ربات‌هایی که هرکدام در شرایط خاص می‌توانند گره گشای مشکلات و زمانی که راه برای خدمت رسانی انسان‌ها فراهم نیست، یاریگر باشند.
اما متاسفانه این فناوری‌ها که به گفته متخصصان آن‌ها برای زمان بروز حوادث غیرمترقبه کاربردی است، تنها در همان نمایشگاه‌ها و جشنواره‌ها می‌مانند، گویی یک نمونه تنها برای ایران و ایرانی کفایت می‌کند.
حال که بسیاری از مردم کشور سال جدید را با بلای طبیعی غیرمنتظره آغاز کردند و خانواده‌ها درگیر سیل و پیامد‌های آن شدند، به خوبی دیده می‌شود که فناوری‌هایی که سالانه خبر رونمایی و حمایت از آن‌ها را می‌شنیدیم، هیچ کجای کشور کاربرد ندارند و همانند دهه‌های گذشته تمام کارهای امدادرسانی و نجات جان و مال مردم به شکل سنتی و قدیمی انجام می‌گیرد.
زمانی که قرار است یک محصول رونمایی شود معمولا متخصصان و مسئولان سخنان بسیاری درباره حمایت و توسعه آن می‌گویند، اما حال که وقت بهره گیری است، چیزی در دست نداریم.
از سری سیمرغ تا هواپیماهای بدون‌سرنشینی که توسعه نیافتند
هنوز یکسال از رونمایی پهپاد امدادرسان از سوی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال سلامت نگذشته است، این پهپاد برای مناطق و موقعیت‌های خاص تجهیز شد تا بتواند به ارائه خدمات سلامتی و برخی تجهیزات معمولی و سبک بپردازد یا کمی قبل‌تر در سال ۹۶ خبر ساخت پهپاد‌های سیمرغ ۱، سیمرغ ۴ و چهارباله توسط گروهی از جوانان نخبه دانشگاهی عضو بنیاد ملی نخبگان فضای رسانه‌ای را پر کرد که آن‌ها با قابلیت‌های خاص و طراحی منحصربه فردشان می‌توانند برای امدادرسانی و به ویژه عکسبرداری از مناطق کاربرد داشته باشند.
در سال ۹۴ هم از سوی محققان دانشگاه صنعتی امیرکبیر هواپیمای بدون سرنشین با قابلیت حمل ۳۰ کیلوگرم بار طراحی و رونمایی شد و طبق گفته طراحانش دوربین نصب شده روی بدنه این هواپیما امکان رصد محل آسیب دیده را فراهم می‌کند و می‌تواند محموله‌های امدادی را حتی در بدترین شرایط آب و هوایی با عبور از مناطق صعب‌العبور به مقصد برساند. در همان سال هواپیمای بدون سرنشین دیگری به نام «ترلان» در جشنواره فرهیختگان دانشگاه آزاد اسلامی به همگان معرفی شد که آن هم می‌تواند برای خدمت رسانی و ارسال محموله به مناطق درگیر بحران یاریگر باشد.
اما در این چند روزه آیا خبری شنیده اید که این پهپاد‌ها به مناطق سیل زده امدادی رسانده یا خانه‌ای را نجات داده باشند؟ روستا‌های معمولان و پلدختر بعد از سیلاب کاملا زیر آب رفتند و ساعت‌ها راه‌های ارتباطی آن‌ها قطع بود، تنها به این دلیل که فردی نمی‌تواند به آنجا برود یا کابلی نیست که تلفن و اینترنتی برای برقراری تماس باشد، آیا دراین زمان بحرانی نباید از توان و ظرفیت پهپاد‌هایی استفاده کرد که ماه‌ها و یا شاید هم سال‌ها جوانان این مرز و بوم برای طراحی آن‌ها وقت صرف کرده اند؟
بدون شک بهره‌گیری از هر کدام آن‌ها هزینه و زمانی کمتر را به مردم، نیرو‌های جهادی، گروه‌های امدادی و سازمان‌های مربوطه برای امدادرسانی تحمیل می‌کرد.
مسئولان به گوش و به هوش باشند
اعتماد به جوانان و ظرفیت‌های آنان تنها با حرف امکان‌پذیر نیست حال که فرصتی برای درخشیدن و به منسه ظهور گذاشتن نوآوری‌های آن‌ها است، باید قدم برداشت. تا کی قرار است اختراعات و فناوری‌ها تنها در نمایشگاه‌ها گوشه‌ای از قدرت ایرانیان را به رخ دنیا بکشاند و در عمل به کار ایرانیان نیاید؟ حمایت‌ها برای توسعه این تکنولوژی‌ها در کدام قرارداد و تفاهم نامه به فراموشی سپرده شده است؟
کاش مسئولان، متخصصان و آنان که دستی در کار دارند کمی سرعت عمل و اعتماد خود به جوانان را بالا برند و مشکل را ریشه‌ای حل کنند تا این فناوری‌ها هم به سرنوشت تمام پایان نامه‌هایی که در گوشه کتابخانه‌ها و دانشگاه‌ها خاک می‌خورند، دچار نشوند، درحقیقت علاوه بر فناوری‌ها و ابزار‌هایی که به دست محققان و متخصصان ایرانی برای جلوگیری یا حتی عبور از بحران، طراحی و ساخته شده است، پایان نامه‌ها و مقالات بی‌شماری در این زمینه به ثمر نشسته است که بدون شک برای هرکدام دانشجویان و اساتید زمان زیادی صرف کردند.
طبق اطلاعات منتشر شده در پایگاه ایرانداک از سال ۱۳۷۵ تا سال ۱۳۹۷ تعداد ۲۰۸۲ پایان‌نامه و رساله دکتری در حوزه سیل یا سیلاب منتشر شده است، اما تمامی آن‌ها گوشه‌ای از کتابخانه‌ها خاک می‌خورند و هیچکس به آن‌ها توجهی نمی‌کند؛ اگر این توجه بود، بدون شک تحقیقات دانشجویان قدری از آسیب‌های وارده به مناطق مختلف کشور را کم می‌کرد. به نظر دقیقا در زمانی قرار داریم که پاسخ تمام بی توجهی‌ها و کم اهمیت جلوه دادن پژوهش‌های دانشگاهی را گرفته‌ایم و حال باید فرصت‌های جدید و پژوهش‌های کاربردی را قدر بدانیم.
البته این بحث هم وجود دارد که موضوع مدیریت بحران در رشته‌های دانشگاهی، خود درگیر بحرانی از مدیریت است که طبیعتا باعث نقص در تولید «دانش» در این گرایش می‌شود. خوب است تمام دانشگاهیان و مسئولان این حوزه برای جلوگیری از تکرار حوادث این چنینی و به حداقل رساندن پیامد‌های بلایای طبیعی در کشور، پایان‌نامه‌ها و مقالات را به سمت موضوعات کاربردی پیش برند و پس از تکمیل، با نگاه و حمایتی ویژه آن‌ها را به کار گیرند؛ اینگونه است که بسیاری از مشکلات و نواقص کشور به دست نیروی انسانی نخبه و تحصیلکرده ریشه کن می‌شود و پیشرفت کشور را بیش از پیش شاهد خواهیم بود.
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از خبرگزاری دانشجو، تاریخ انتشار: 18فروردین 1398 ، کدخبر: 755140،www.snn.ir
