شعار سال: «مجمع وزیران ادوار»۱۶۰ تا ۱۷۰ نفر از وزرا و معاونان رئیس جمهوری را در همه دولت‌های پس از انقلاب شامل می‌شود، تشکلی که تاکنون در جمهوری اسلامی سابقه نداشته و امری بدیع است، بدیع از این جهت که این افراد با مشی سیاسی و رویکرد اجرایی متفاوت، کنار هم نشسته‌اند تا ایده مشترک برای حل مشکلات کشور ارائه کنند. درباره چند و چون کار و رویکرد این مجمع و دستاوردهای سیاسی و ملی آن با الهام امین‌زاده، معاون حقوقی رئیس دولت یازدهم که خود عضو این مجمع است، گفت‌و‌گو کردیم که می‌خوانید.
دولت‌های مختلف، مشی اجرایی و رویکرد سیاسی مختلفی داشته‌اند. آیا اعضای همه دولت‌ها در این تشکل حضور دارند؟
از همه دولت‌ها، وزیران یا معاونان رئیس جمهوری در این مجمع عضویت دارند. آقایان آخوندی، عادلی، امراللهی، زریبافان، علی آبادی، پرویز داوودی، محمد هاشمی، ناظمی و آقای جاسبی از جمله این چهره‌ها هستند. بنابراین با این ترکیب می‌توان گفت این مجمع، یک نهاد ملی است و همه چهره‌ها در آن حضور دارند.
هدف این مجمع چیست و شما چه چیز را دنبال می‌کنید؟
مجمع وزیران ادوار، یک مجمع نخبگی است که هر یک از اعضا، تجربیات بسیاری دارند و هر یک سال‌ها مسئول بخش‌های مهم کشور بودند. براساس اساسنامه، این مجمع یک نهاد غیردولتی و اتاق فکری است که باید بهترین رهنمودها برای اداره کشور را تهیه کند، نسبت به مسائل آسیب شناسی کرده و همه این یافته‌ها را در اختیار مجموعه نظام قرار دهد. در شرایطی که ممکن است بخش دولتی، قضایی یا بخش قانونگذاری کشور به کمک فکری بیشتری نیاز داشته باشند، این جمع که تجربه بسیار بالایی دارند، افکار و راه حل‌های خود را در اختیار نظام و دولت مستقر قرار می‌دهد تا بتوانند از این دستاوردها برای خدمت به مردم استفاده کنند.
سازوکار انتقال ایده‌ها به دولت و سایر قوای کشور چیست؟
بتازگی انتخابات هیأت رئیسه مجمع عمومی برگزار شد، اما در کمیسیون حقوقی مجمع، وزرای دادگستری و معاونان حقوقی ادوار، جلسات مختلفی برگزار کردند که در این جلسات، نظام حقوقی کشور آسیب شناسی شد و چون تدوین این آسیب شناسی با انتصاب حجت‌الاسلام رئیسی به‌عنوان رئیس جدید قوه قضائیه همزمان بود و اعضای حاضر هم در برهه‌های مختلف بعد از انقلاب یا وزیر دادگستری یا معاون حقوقی رئیس جمهوری بودند، آسیب شناسی‌های خود درباره قوه قضائیه، از جمله مسأله اطاله دادرسی، انبوهی پرونده‌های قضایی و زندانیان و راهکارهای اصلاح این مسائل را طی فهرستی تهیه و نظرات و پیشنهادهای خود را به رئیس جدید قوه قضائیه تحویل دادند.
این وزرا یا معاونان سابق رؤسای جمهور، هنگام فعالیت خود، منتقدانی هم داشتند که چه بسا این منتقدان امروز با آنان در این مجمع حضور دارند. برون داد سیاسی این جمع چیست و چطور دیدگاه‌ها به هم نزدیک می‌شود؟
اگر همه وقایع و اتفاقاتی که در کمیسیون‌های مجمع روی می‌دهد، عمومی و خبری شود، برای مردم جای امیدواری خواهد بود. زیرا همه افراد حاضر، از گرایش‌های سیاسی مختلف، از دولت‌های مختلف و در برهه‌های مختلف هستیم؛ از دولت زمان جنگ تا دولت سازندگی، دولت اصلاحات، دولت مهرورزی و حتی از دولت اعتدال در این مجمع حضور دارند. وقتی این افراد کنار هم می‌نشینند و بحث می‌کنند، می‌بینیم که بسیاری از نقطه نظرات آنان به هم نزدیک است و اشتراک نظر وجود دارد، هرچند در ارائه راه حل‌ها اختلاف نظر دارند، بویژه در زمینه ضرورت‌های گام دوم انقلاب، ممکن است هر یک راه حل‌ها و شیوه‌های خاص خود را پیشنهاد بدهند. اما باوجود همه اینها، اشتراکات زیادی در دیدگاه‌های آنان دیده می‌شود، البته اگر خارج از گرایش‌ها و حب و بغض‌های سیاسی قرار بگیرند، نقاط اشتراک بیشتر هم خواهد بود. اما به مجرد اینکه هر گروهی بخواهد مدافع اقدامات زمان خود باشد و نقاط اصلاحی را برنتابد، اختلافات بروز می‌کند که حل آن دشوار به‌نظر می‌رسد.
چنین نقاط اختلافی در جلسات و دیدارهای مجمع دیده شده است؟
بسیار کم و بندرت، زیرا همه روحیه ملی دارند و سعی می‌کنند براساس تعهدات اسلامی، قیود را رعایت کنند. بنابراین وجوه اشتراک زیاد است، اما تنها گرایش‌های سیاسی است که اختلافات را زیاد می‌کند.
گویا این تشکل بحث انتقال تجارب را هم دنبال می‌کند. با توجه به اینکه بیشتر مدیران ارشد کشور خاطرات و کارنامه خود را مکتوب نکردند تا به سهولت نقد و ارزیابی شود، انتقال تجارب با چه سازوکاری صورت می‌گیرد؟
ما ایرانیان عادت نداریم تجربه‌های خود را ثبت و در اختیار آیندگان قرار دهیم. اما مطابق اساسنامه مجمع، باید تلاش شود تا شرایط به گونه‌ای نباشد که هر مدیر جوان، پس از انتصاب، همه کارها را از صفر آغاز کند و همه راه‌ها را از نو تجربه کند. زیرا این به ضرر ملت است. از این‌رو باید هیأت‌هایی مانند مجمع وزرا باشند تا این تجربیات را به مدیران جدید منتقل کنند. اکنون سازوکاری برای انتقال تجارب وجود دارد، اما به طور جدی عملیاتی نشده و قرار است مطابق اساسنامه مجمع، ظرفیت‌های کشور بازشناسی شده و مشورت‌های تخصصی درباره مسائل راهبردی و مسائل کشور به دستگاه‌های مختلف و مراکز عالیه نظام ارائه شود. همچنین شناسایی و ارزیابی چالش‌های کشور و تحلیل و نقد منصفانه مسائل داخلی و خارجی هم از دیگر رویکردهای مجمع است. طبیعتاً، مؤثر واقع شدن این مشورت‌ها، نیازمند شنیده شدن است. به عبارت دیگر، در هر یک از بخش‌های حکومتی باید جایی برای شنیدن حرف‌های این مجمع ایجاد شود. نباید به این مجمع این طور نگاه شود که اینها افرادی بوده‌اند که کار کرده و باید فراموش شوند، برعکس، ذخیره بسیار ارزشمندی هستند که اگر از آنان استفاده نشود، دوباره باید همان مسائل را تجربه و راه‌های رفته را بار دیگر، طی کنیم، آن هم به قیمت هزینه‌ای که از جیب ملت می‌رود. درباره ثبت خاطرات هم، اکنون پروژه تاریخ شفاهی در کشور، البته جایی غیر از مجمع، آغاز شده و از همه چهره‌ها، تاریخ‌ها اخذ و تدوین می‌شود.
اکنون اندیشکده‌ها یا مراکز تحقیقاتی در کشور هستند که یافته‌های آنان بخوبی به دستگاه‌های مربوطه منتقل نمی‌شود، مانند مرکز پژوهش‌های مجلس که مصوبات کمتری براساس توصیه‌های این مرکز تصویب می‌شود. شما برای ارتباط با دستگاه‌های دولتی چه خواهید کرد؟
باید گوش شنوایی باشد، ضمن اینکه ما حرف‌های خود را مطرح خواهیم کرد. اکنون فهرستی از دستگاه‌های مختلف برای آسیب شناسی و ارائه راه‌های رفع این آسیب‌ها تهیه شده است، اما اینکه چقدر عملیاتی و اجرایی شود، به دستگاه مخاطب ما مربوط است، به این معنی که این دستگاه باید علاقه‌مند باشد. یکی از وظایف ما در این مجمع، اتفاقاً ایجاد این نیاز است، یعنی مذاکره کنیم تا این بخش‌ها دریابند که نیازمند شنیدن این حرف‌ها و اجرای راه حل‌ها هستند. می‌پذیرم که بسیاری از دستگاه‌های ما دچار روزمرگی هستند و چندان به‌دنبال ارتقای کارآمدی آن بخش نیستند. وقتی چنین دغدغه‌ای وجود نداشته باشد، این روزمرگی گریبان کشور را خواهد گرفت.
در این تشکل، چهره‌های عالی سیاسی و اجرایی با سلیقه‌های مختلف دورهم جمع شده‌اند که در جمهوری اسلامی کمتر سابقه داشته است. این تشکل در حوزه سیاسی، در رفع کدورت‌ها، نزدیک کردن افراد به هم و شکل‌گیری گفت‌و‌گوی ملی تا چه اندازه مؤثر است؟
بسیار مؤثر خواهد بود، کما اینکه در مجمع تشخیص مصلحت نظام هم چهره‌های سیاسی مختلفی حضور دارند و با هم تشریک مساعی می‌کنند. برای خود من بسیار جالب بود که از دولت‌های زمان جنگ، سازندگی، اصلاحات، مهرورزی، دولت یازدهم و حتی آقایان صالحی، دژپسند و زنگنه از دولت دوازدهم در این جمع حاضر هستند. پیش از این، ندیده بودم که این چهره‌ها به این ترتیب کنار هم بنشینند و گفت‌و‌گوی ملی را رقم بزنند. اما تا همین جا، اگر به‌صورت مناسبتی کنار هم بنشینیم، قطعاً مؤثر و کارآمد نخواهد بود، بلکه نیازمند برنامه‌ریزی و دستورکارهای مشخص است و هر ماه در موضوعات مختلف، باید بحث شده و یکدیگر را قانع کنند. از جمله می‌توان درباره موضوع «اف.ای.تی.اف» در این جلسات بحث کرد تا افراد دیدگاه‌های خود را مطرح و یکدیگر را قانع کنند تا در نهایت نقطه نظر مشترک ملی از آن استخراج شود. البته اکنون چنین چیزی دیده نمی‌شود و برای رسیدن به این مهم، باید تغییرات و تلاش‌های بیشتری صورت بگیرد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ایران، تاریخ انتشار 3 تیر 98، شماره: 7090