شعار سال: یک هفته از کودتای ترکیه می گذرد و این کشور همچنان در تب و تاب اقدام نظامیان علیه دولت و واکنش رهبران سیاسی آنکارا به کودتا به سر می برد. در این پیوند، تحلیل ها و حتی طنزهایی درباره تحولات ترکیه در فضای مجازی طی هفته اخیر منتشر شد که بخشی از آن را در این گزارش می خوانیم.

* کودتا؛ بسترها و زمینه ها

شبکه های اجتماعی درباره دلایل و زمینه های وقوع کودتا در ترکیه، تحلیل های مختلفی منتشر کردند. بعضی از رسانه های مجازی کودتای ترکیه را قابل پیش بینی دانستند و شماری آن را ناشی از نارضایتی های موجود از حزب حاکم عنوان کردند.

در کانال تلگرامی «جماران» می خوانیم: با این کودتا ثابت شد که ارتش ترکیه از عملکرد اردوغان در سیاست داخلی و منطقه ای چندان رضایتی ندارد و برای مقابله با آن حتی حاضر است ریسک بزرگ کودتا را هم بپذیرد. نارضایتی ارتش و افکار عمومی ترکیه با سرکوب کودتا حل و فصل نخواهد شد و فضای جامعه ترکیه را در شرایط «آرامش قبل از طوفان» حفظ خواهد کرد.

کانال «عصر ایران» وقوع کودتا در ترکیه را قابل پیش بینی دانست و نوشت: هرچند اردوغان از بیم دخالت نظامیان می کوشیده آنان را سرگرم موضوعاتی مانند تنش با روسیه یا درگیری با کردها یا موضوع سوریه کند تا فیل شان یاد هندوستان نکند، اما این حربه ها جواب نداد و بخشی از بدنه ارتش علیه دولت کودتا کردند.

در کانال خبرگزاری «مهر» درباره دلایل وقوع کودتا می خوانیم: وقوع کودتای 15 جولای، به احتمال زیاد نتیجه بدعت بسیار خطرناک در تاریخ سیاسی ترکیه در اقدام به براندازی حزب حاکم با توسل به کودتای نظامی است. در هر برهه ای نظامیان به بهانه اصلاح سیاستهای غلط گذشته و وعده بازگرداندن امنیت، ثبات و رفاه اقتصادی به کشور به خود اجازه داده اند بعنوان قیم ملت و قانون اساسی با کنار گذاشتن دولتهای قانونی سکان هدایت کشور را بدست گیرند.

شماری از کانال های خبری، کودتای ترکیه را نتیجه توطئه چینی های «فتح الله گولن» میلیاردر ترک و چهره سیاسی- اجتماعی ساکن آمریکا دانستند.

در این زمینه در کانال «مشرق» می خوانیم: گروهک گولن زمانی طولانی است که اقدامات خصمانه فراوانی را نسبت به نیروهای مسلح ترکیه انجام داده، این گروه سال هاست عناصر خود را وارد نیروهای مسلح کرده و بخش قابل توجهی از این افراد گولنی در درون ارتش، می دانستند مورد محاکمه قرار خواهند گرفت. بنابراین تصمیم به اقدام پیش دستانه گرفتند.

کانال خبری «الف» هم نوشت: این کودتا توسط نیروهای جریان گولن در بدنه ارتش سازماندهی شده است. این کودتا پس از آن رخ داد که هفته گذشته برای اولین بار عملیات های امنیتی علیه شاخه نظامی این جریان انجام شد. در هفته گذشته تعدادی از افسران ارتش تحت بازداشت قرار گرفتند و در واقع جریان نظامی گولن متوجه شد که با کودتا یا بدون کودتا در هر حال سرکوب و ریشه کن خواهد شد. بنابراین طی یک اقدام متهورانه دست به کودتا زدند.

* دلایل شکست کودتا

درباره دلایل شکست کودتا تحلیل های مختلفی در کانال های خبری منتشر شد. کانال عصر ایران دلایل شکست کودتا را اینگونه تحلیل کرد: این رویداد به قدری بی محاسبه و بدون حساب و کتاب به نظر می رسد که گویی از خلاء سر برآورده و تنها یک دلیل می تواند توجیه گر این اقدام کودتاگران باشد و آن فاکتور «اشتباه محاسبه» در نتیجه «حماقت محض» است.

کانال تلگرامی خبرگزاری «فارس» نیز در توضیح دلایل شکست کودتا آورد: در این کودتا هیچ کدام از احزاب سیاسی و جریانات مخالف حزب حاکم و مردم از آن حمایت نکردند و از آنجایی که اتاق فکر از متفکرهای این کودتا فقط دو سه نفر ژنرال بودند و بقیه افسران جزء و سرهنگ و سرگرد بودند و رکن نفوذی چنان مهمی در ارتش نداشتند نتوانستند این کودتا را به سرانجام برسانند.

در این میان، کانال خبری «انتخاب» در تحلیلی چهار علت را برای شکست کودتای ترکیه عنوان کرد. در بخشی از تحلیل این کانال می خوانیم: کودتای ترکیه، یک کودتای بدون چهره و رهبر بود. از سوی دیگر لبیک مردم به فراخوان اردوغان برای حضور در خیابان ها موضوعی بود که کودتاچیان در کنار قدرت و نفوذ اردوغان در ارتش نادیده گرفته بودند. نکته آخر اینکه این کودتا از سوی هیچ دولت خارجی مورد حمایت قرار نگرفت و شکست خورد.

کانال تلگرامی دیگری با اشاره به نقش کشورهای غربی و آمریکا در این کودتا آورد: مستنداتی غیرقابل انکار از نقش آمریکا در کودتای نافرجام ترکیه وجود دارد و آمریکا دنبال بازسازی مدل کودتای ارتش مصر علیه «محمد مرسی» در ترکیه بود.

*پیامدهای سیاسی و اقتصادی کودتا در ترکیه

تحلیلگران در شبکه های مجازی، پیامدهای کودتای ترکیه در اقتصاد و سیاست داخلی و خارجی این کشور را مورد بحث و بررسی قرار دادند.

در کانال «ماسال» درباره پیامدهای اقتصادی شکست کودتا می خوانیم: وقوع کودتا هر چند نافرجام باعث شده تا ارزش لیر ترکیه در برابر دلار امریکا، به پایین ترین حد از ماه ژانویه برسد. همچنین پیش بینی ها نشان می دهد در نتیجه این کودتای نظامی و ناامنی های ایجاد شده ناشی از آن درآمد ترکیه از توریسم در سال 2016 میلادی 54 درصد کاهش پیدا کند و شمار گردشگران بیشتر از 70 درصد کاهش یابد.

کانال «تابناک» درباره تاثیر کودتا بر اقتصاد ترکیه و جهان نوشت: افزایش بی ثباتی در ترکیه به دلیل وجود خطوط انتقال نفت باعث افزایش قیمت طلای سیاه می گردد.

در کانال «اقتصادپرس» هم آمده است: این کودتا باعث شد تا ارزش لیر ترکیه 4٫8 درصد افت کند که در 8 سال گذشته بی سابقه بوده است. تاثیر دیگر این کودتا بر کاهش ارزش سهام بورس بود که با ایجاد حس نا امنی سرمایه گذاران بورس اقدام به خروج پولهای خود از بازار سهام و صنایع ترکیه می کنند.

در کانال «ایران تایمز» در زمینه پیامدهای کودتا بر اقتصاد ترکیه می خوانیم: به اعتقاد تحلیل گران، کودتای ترکیه نتیجه ای جز تضعیف هرچه بیشتر اقتصاد ترکیه و واحد پولی این کشور در بر نخواهد داشت. همچنین صنعت گردشگری ترکیه نیز بیش از پیش در معرض زوال و بی رونقی قرار خواهد گرفت.

کانال خبرگزاری «تسنیم» درباره پیامدهای کودتا بر سیاست خارجی ترکیه نوشت: اظهارات مقام های ترکیه، اروپایی و آمریکا نشان می دهد که تغییرهایی در روابط خارجی ترکیه در نتیجه کودتا، رخ خواهد داد. این مساله بر موضوعاتی مانند برقراری روابط با روسیه و رژیم صهیونیستی، تغییر موضع درباره سوریه، عراق و مصر، موضع اتحادیه اروپا درباره ترکیه و روابط نظامی ترکیه با ناتو اثر گذار خواهد بود.

در کانال «تدبیر و امید» هم می خوانیم: در عرصه بین المللی دوری از اتحادیه اروپا، تنش در روابط با امریکا، کمرنگ شدن نقش ترکیه در مقابله با داعش، را می توان از پیامدهای مهم کودتای ترکیه ارزیابی کرد.

کانال «فراتاب» درباره پس لرزه های کودتا در سیاست داخلی ترکیه نوشت: فضا برای احزاب مخالف در ترکیه تنگ تر خواهد شد و رفراندوم برای تغییر نظام پارلمانی به ریاستی، به احتمال بسیار زیاد با رای مثبت مردم ترکیه مواجه خواهد شد. بدنه ارتش دچار تغییرات اساسی شده و افسران وفادار به اردوغان در راس خواهند ماند و وجهه ارتش به این زودی ها ترمیم نخواهد شد.

*شوخی با کودتا در شبکه های اجتماعی

در شبی که کودتای ترکیه ناکام ماند و پس از آن، شماری از کاربران شبکه های مجازی این رویداد را دستمایه طنز و شوخی های مجازی قرار دادند.

یکی از کاربران ترک توییتر با نمایشی خواندن کودتا در کشورش نوشت: اگر امروز اردوغان بمیرد، جهان دومین کارگردان مشهور بعد از کیارستمی را از دست داده است. این توییت و توییت بعدی به سرعت در شبکه های مجازی فارسی دست به دست شد.

دیگر شهروند ترک هم در واکنش به کودتا در حساب توییتری خود خطاب به اردوغان نوشت: شما 6 ماه است نمی توانید بر پ.ک.ک در غرب کشور پیروز شوید، چهار ساعته کودتا را کنترل می کنید!

یک کاربر ایرانی نیز با اشاره به شایعه فرار اردوغان به ایران و پیام ویدیویی وی، در حساب توییتری خود نوشت: فکر نمی کنم به ایران اومده باشه، اینترنت ایران در این حد نیست که بشه باهاش مکالمه ویدیویی کرد، حداکثر می تونست استیکر بفرسته واسه شبکه!

کاربری هم نوشت: من می ترسم بخوابم و فردا بیدار شوم، بفهمم فضایی ها کل منظومه شمسی رو تصرف کردند، پارچ آبی هم ریختن روی خورشید خاموشش کردند.

کاربر دیگری نوشت: دنیا به سمتی پیش می رود که فقط قطب جنوب و قطب شمال جای آرامی برای زندگی محسوب می شوند.

با اندكي تلخيص و اضافات برگرفته از خبرگزاري ايرنا، تاریخ انتشار: 1 مرداد 1395، کد مطلب: 82158955 (5458324):www. isra.ir