شعار سال:علوم موجود در نظام آموزشی نواقصی دارد که موجب کاهش کاربردی بودن پایان‌نامه‌های دانشجویان در مقطع تحصیلات تکمیلی می‌شود.

پایان‌نامه، لفظی که برای بسیاری از دانشجویان جز اضطراب چیزی را در پی ندارد. سالیان سال است که دانشجویان برای اتمام دوره تحصیلات تکمیلی موظف به ارائه متنی چند صفحه‌ای در باب موضوعات مختلف علمی و صنعتی هستند که به فراخور رشته تحصیلی و متنوع بودن حوزه‌های آن از یکدیگر متمایز می‌شوند.
 
هدف از پایان‌نامه نویسی را همواره بررسی مسائل علمی و تحقیق در باب آن‌ها خوانده‌اند به طوری که دانشجو با توجه به دغدغه ذهنی، موضوع پروپوزال خود را را انتخاب می‌کند و در پی آن به تحقیق می‌پردازد.

حال قصد داریم در این گزارش با توجه به بحث کاربردی بودن تحقیقات علمی دانشجویان، به بحث کاربردی بودن پایان‌نامه‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی در باب فعالیت‌های پژوهشی بپردازیم. به همین منظور به گفتگو با رضا زنگنه مطلق معاون پژوهشی دانشگاه فنی حرفه‌ای، محمد علی کریمی معاون پژوهشی دانشگاه پیام نور و مهدی غیاثوند استادیار فلسفه دانشگاه خوارزمی پرداختیم.

حمایت ویژه دانشگاه پیام نور از پایان‌نامه‌ها
محمد علی کریمی معاون پژوهشی دانشگاه پیام نور با بیان اینکه دانشگاه پیام نور از پایان‌نامه‌های کاربردی دانشجویان حمایت ویژه‌ای می‌کند؛ گفت: دانشگاه پیام نور در راستای نیل به این هدف تمام امکانات موجود دانشگاه را در اختیار دانشجویان قرار می‌دهد.
معاون پژوهشی دانشگاه پیام‌نور ادامه داد: به این منظور سامانه تاپ در وزارت صنعت، معدن، تجارت راه اندازی شد و به ارائه انواع مشکلات صنعت در قالب طرح‌های تحقیقاتی و فرصت‌های مطالعاتی پرداخت.

وی با بیان اینکه کاربردی بودن پایان‌نامه‌ها با توجه به رشته‌ها متفاوت است؛ اظهار کرد: دانشگاه پیام نور خوشبختانه در سال‌های گذشته روند رو به رشدی را پشت سرگذاشته و بیش از ۳۰ درصد پایان نامه‌های خود را کاربردی کرده است. فعال‌ترشدن بخش ارتباط با صنعت وزارت علوم، دانشگاه‌ها، شرکت‌های دانش بنیان و همچنین آگاهی دانشجویان از اینکه برای تضمین آینده شغلی خود باید پایان نامه‌های خود را با توجه به مسائل روز جامعه تنظیم کنند، موجب می‌شود تا پایان نامه‌ها روز به روز به سمت کاربردی‌تر شدن و حل مشکلات جامعه حرکت کنند.
 
معاون پژوهشی دانشگاه پیام نور با بیان اینکه دانشگاه برای حمایت از پایان نامه‌های دانشجویی بودجه زیادی را در دست ندارد؛ تصریح کرد: توان تامین این بودجه بیشتر از سوی مراکز خارج از دانشگاه است. از آن جایی که آن‌ها اشتیاق بیشتری برای اجرا سازی پایان نامه‌ها دارند عموما بودجه آن را هم تامین می‌کنند.
پایا‌ن‌نامه‌هایی با پایه آموزشی مهارتی
همچنین رضا زنگنه مطلق، معاون پژوهشی دانشگاه فنی حرفه‌ای در این‌باره گفت: اکثر پایان نامه‌های دانشجویان دانشگاه فنی حرفه‌ای به دلیل این که پایه آموزشی مهارتی دارند؛ جنبه عملی پیدا می‌کنند.
 
زنگنه مطلق با بیان اینکه پایان‌نامه‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فنی و حرفه‌ای به صورت پروژه‌های ساخت ارئه می‌شوند؛ اظهار کرد: پروژه‌های ساخت غالبا در صنعت اکتیو هستند به طوری که نیاز صنعت را رفع می‌کنند.
 
معاون پژوهشی دانشگاه فنی حرفه‌ای تصریح کرد: خوشبختانه دانشجویان دانشگاه فنی حرفه‌ای به راحتی وارد بازار کار می‌شوند که از دلایل عمده آن می‌توانیم به نوع آموزش دانشگاه با توجه به نیاز صنعت اشاره کنیم. دانشجویان دانشگاه فنی حرفه‌ای برخلاف دانشجویان سایر دانشگا‌ها به جای این که سودای خروج از کشور را داشته باشند به دنبال ورود به بازار کارهستند.
 
مطلق با بیان اینکه دستگاه‌های زیادی باید دست به دست هم دهند تا امکان کاربردی شدن پایان نامه‌های دانشجویان سراسر کشور فراهم شود؛ افزود: اگر یک حلقه از این زنجیره کار خود را به درستی انجام ندهد مسلما به هدف مورد نظر نخواهیم رسید. در حقیقت متولی این موضوع تنها دانشگاه نیست بلکه باید بسیاری از مراکز برای تحقق این هدف تلاش کنند.
 
تکنولوژی به معنای شناخت تکنیک‌ها
مباحث موجود در باب کاربرد پایان نامه‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی در رشته‌های علوم مهندسی و نظری ما را بر آن داشت تا به مصاحبه با مهدی غیاثوند استادیار فلسفه دانشگاه خوارزمی بپردازیم.
استادیار فلسفه دانشگاه خوارزمی با بیان اینکه کاربرد علوم از یک دیگر متمایز است؛ گفت: با یک ملاک مشخص می‌توان دانش‌ها را به سه دسته علوم پایه، کاربردی و تکنولوژی تقسیم کرد با توجه به این تقسیم بندی کاربرد هر یک نیز از دیگری متفاوت خواهد بود.
 
وی با بیان اینکه تکنولوژی به معنای شناخت تکنیک‌ها است و از این نظر نقش علم را ایفا می‌کند؛ تصریح کرد: رشته‌های مهندسی اساسا به شناخت تکنیک‌ها می‌پردازند این شناخت باید به ساخت تجهیزات منجر شود. زمانی که دانشجو در زیر شاخه‌های مهندسی تحصیل می‌کند هدفش از ابتدا مشخص شده است به عنوان نمونه دانشجوی مهندسی پزشکی در دوران تحصیل به یادگیری مهارت‌های لازم برای ساخت تجهیزات پزشکی می‌پردازد به همین دلیل می‌توان گفت که کاربردی بودن از اجزاری اصلی تکنولوژی محسوب می‌شود.
 
مواجهه با تناقض هنگام کاربردی نبودن تکنولوژی
غیاثوند با اشاره به اینکه مهارت‌های مورد نیاز از طریق دانش‌هایی به دست می‌آید که بشر ایجاد کرده است؛ اظهار کرد: به عنوان مثال نجار برای ساخت تجهیزات ازمجموعه دانش‌های تجربی استفاده می‌کند، اما هرگز نمی‌توان او را دانشمند دانست. بلکه او تکنیک شناس است. درحقیقت شما وارد این دسته از رشته‌ها خواهید شد تا تکنیک ساخت تجهیزت را بیاموزید؛ بنابراین اگر تکنولوژی کاربردی نباشد با تناقض درونی روبه رو خواهد بود.

وی ادامه داد: دانشجویان در دانشگا‌ها عموما زمینه‌های حیاطی تکنولوژی را می‌آموزند. این شرایط لازم، اما کافی نیست. یعنی دانشجو قبل از ورود باید بداند تکنولوژی که می‌آموزد به چه کار خواهد آمد و به ساخت چه چیزی منجر می‌شود.
 
استادیار دانشگاه خوارزمی اظهار کرد: با توجه به اینکه تکنولوژی علمی است که از ذات آن می‌توان به کاربردی بودن آن اشاره کنیم اگر در این راستا پایان نامه‌ای ارائه داد شود که کاربردی نباشد لزوما به این معناست که پایان‌نامه ارائه داده شده کیفیت خوبی را نداشته است.
پایان نامه‌ها باید ساخت محور باشند
غیاثوند با بیان اینکه پایان نامه‌ها باید ساخت محور باشند؛ تصریح کرد: مجامع دیگردر صورتی به دانشجویان تحصیلات تکمیلی خدمات تحصیلی رایگان ارائه می‌دهند که پایان نامه آن‌ها توسط کارخانه یا مرکزصنعتی خریداری شده باشد. با این رویکرد پایان نامه‌های دانشجویی از ابتدای کار با محوریت کاربردی بودن نوشته خواهند شد ودر جهت رفع نیاز جامعه حرکت می‌کنند.

وی با بیان اینکه علوم کاربردی علومی متفاوت از علوم تکنولوژی هستند؛ افزود: موضوع پایان نامه‌های علوم کاربردی همچون ریاضیات فیزیک، فلسفه برخلاف تکنولوژی می‌تواند گسترش مرز‌های دانش باشد در حقیقت کاربرد این علوم متفاوت از علوم مهندسی است. به طوری که در سرتا سر آن به شناخت جهان خواهند پرداخت.
 
غیاثوند در پایان خاطرنشان کرد: علومی که در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود به جد ضروری هستند، اما کافی نیستند بنابراین کاربردی نخواهند بود باید شرایطی ایجاد شود تا با توجه به کاربرد هر رشته حمایت‌های لازم از آن صورت گیرد.