شعارسال:  پژوهش و نوآوری حلقه اول زنجیره پیشرفت همه جانبه کشورهاست و به همین دلیل مورد توجه قرار دارد، اما این موضوع در کشور ما اهمیت دو چندانی دارد و باید بیشتر از حالت طبیعی مد نظر باشد. شرایط اقتصادی و تحریم های همه جانبه علیه ما گرچه فشار بی امانی روی صنعت و چرخه اقتصادی کشور وارد کرده اما همین پژوهش ها و به دست آوردن فناوری های نوین می تواند راه برون رفت از شرایط موجود و البته خودکفایی کشور باشد. این مطالب را همه خوب می دانند اما وقتی پای درد دل پژوهشگران از یک سو و صنعتگران و استفاده کنندگان از فناوری از سوی دیگر می‌نشینیم از مشکلاتی می گویند که باعث شده حلقه های زنجیر توسعه و پیشرفت کشور درست و آن طور که باید در کنار هم قرار نگرفته باشد. پژوهشگران از بر زمین ماندن نتایج علمی و دستاوردهایشان و نبود سرمایه گذاری شکایت دارند و بخش خصوصی و سازمان های دولتی هم از کاربردی نبودن پژوهش ها می گویند.
 
خانواده و نظام آموزشی، 2مانع پژوهش و فناوری

«جمیل نیک اندیش» موسس اولین هنرستان استارت آپی ایران در خصوص موانع آموزشی پژوهش و فناوری در آموزش و پرورش می‌گوید: دو دسته مشکل و مانع برای افرادی که امروز در این حوزه فعال هستند وجود دارد، اول احساس بی نیازی به آموزش کارهای تیمی و پژوهشی در سنین پایه است که این مشکل مربوط به خانواده هاست و برای رفع آن باید از آن جا شروع کرد. هنوز در بین خانواده ها و دانش آموزان نیاز به نوآوری، حرکت به سمت کارآفرینی و مهارت آموزی برای خلق ارزش های جدید، تحقیق و پژوهش و آفرینش محصولات نوین وجود ندارد. عبور از این مانع نیازمند کار ترویجی و توسعه ای قوی است که متاسفانه اکنون از سوی متولیان امر انجام نمی شود.

نیک اندیش ادامه داد: یکی از ابزاری که می توان در این زمینه استفاده کرد، رویدادهای استارت آپی است که به افزایش شناخت دانش آموزان از فضای پژوهش و نوآوری کمک می کند و همچنین آموزش هایی عمیق را در یک بازه زمانی کوتاه مدت به آن ها می آموزد.کار اصلی این رویدادها آماده کردن ذهن دانش آموزان برای کارهای پژوهشی و کارآفرینی است اما متاسفانه به دلیل کمبود منابع،  تعداد زیاد دانش آموزان در مشهد و استان و نبود متولی مشخص در این حوزه امکان فعالیت لازم را در این حوزه نمی دهد. این فعال حوزه کارآفرینی با برشمردن دیگر موانع حوزه پژوهش های دانش آموزی بیان کرد: آموزش و پرورش یکی از بسته ترین سیستم های موجود است که به هیچ وجه اجازه ورود بخش خصوصی به مدارس برای آموزش هایی که مورد نیاز دانش آموزان بوده و در مدارس نیز وجود ندارد نمی دهد، البته تلاش هایی نیز در خود آموزش و پرورش استان انجام شده اما کمبود منابع دولتی و تعداد زیاد دانش آموزان، اجازه گسترش کار را نمی دهد و رویدادهای استارت آپی دانش آموزان در استان بسیار کم است.

نیک اندیش تاکید می کند: مشکلی که در این حوزه از همه بیشتر برای ما مانع شده این است که اگر کسی نیاز به حمایت داشته باشد هیچ سازمان مشخصی که تکلیف قانونی در این حوزه داشته باشد وجود ندارد اما تا دلتان بخواهد ناظر در این حوزه وجود دارد و زمانی که نیاز به نظارت باشد، اداره کل کار، آموزش و پرورش، پارک علم و فناوری و دیگران آماده نظارت هستند در حالی که مثلا رویداد ما مورد تایید معاونت علمی ریاست جمهوری است اما ناظران می گویند که باید از آن ها تاییدیه دریافت شود که این از نوادر روزگار است.
 
3 سال معطلی برای دریافت آمار و اطلاعات !

«مصطفی فضلی شهری» پژوهشگر در دانشگاه امام رضا(ع) که موفق به ساخت دستگاه بومی نوکواسپری مسیریاب (ضد عفونی کننده محیط های عفونی و بیمارستانی و نظامی) شده است هم، می‌گوید: برای ساخت این دستگاه نیازمند اطلاعات و آمارهای خاصی از بیمارستان ها بودیم اما برای کسب اطلاعات اولیه سه سال زمان صرف شد و در این مدت هیچ کس پاسخ گوی ما نبود.

وی با اشاره به هزینه بالای طرح های اولیه پژوهشی بیان می کند: برخی از پژوهش ها در حوزه سلامت که نیازمند ساخت دستگاه است، هزینه های بالایی برای یک دانشجو دارد که با حمایت های اندک دانشگاه یا مراکز رشد نمی توان این کار را انجام داد، به همین دلیل من هم تمام هزینه نمونه اولیه این دستگاه را از جیب خودم پرداخت کردم. فضلی شهری ادامه می دهد: از طرف دگر به دلیل ارتباط نداشتن صنعت با دانشگاه، برخی پروژه های مشارکتی و صنعتی با هزینه های بالاتری برای ما تمام می‌شود و چون ما خودمان در دانشگاه سازنده برخی قطعات نیستیم، گاهی بخش صنعتی از این موضوع سوء استفاده می کند و قیمت های بالاتری را نسبت به بازار از ما می خواهد، حل این مشکل نیازمند یک حمایت بالادستی برای همکاری دانشگاه و صنعت است. این پژوهشگر حوزه سلامت با انتقاد از مسئولان این حوزه تصریح می کند: برخی مسئولان هنوز به جوانان اعتماد ندارند و کار دانشجویی را صرفا یک پروژه دانشگاهی می دانند و آن طور که باید به دانشجویان اعتماد نمی کنند مثلا طرح من اگر به تولید انبوه برسد می تواند مانع از ارزبری واردات محصولات مشابه شود و معضل جدی عفونت های بیمارستانی را با ضدعفونی سازی و استریل کردن حل کند اما تا امروز من حتی نتوانستم با مدیران دانشگاه علوم پزشکی برای ارائه این طرح گفت و گو کنم.
 
شکاف ارتباطی بین صنعت و دانشگاه

«ملیحه فرامرزی» دانشجوی دکترای دانشگاه تهران هم با اشاره به شکاف موجود بین دانشگاه و صنعت اظهار می کند: بخش دانشگاهی با توجه به پیشرفت علوم ناچار به حرکت در مسیر پیشرفت روزافزون علم در جهان است اما عقب ماندگی ما در صنعت و نبود فناوری و امکانات ساخت و تولید در آن، اجازه همراهی بخش صنعتی با دانشگاه ها و پروژه های علمی را نمی دهد، به دلیل همین شکاف، پژوهش های علمی از حالت کاربردی به حالت دانشگاهی صرف تبدیل می شود و بخش صنعتی را دور از فضای علمی قرار داده است. وی با اشاره به مشارکت نداشتن صنعت با دانشگاه می افزاید: در اکثر کشورها بخش صنعتی به عنوان حامیان پروژه های علمی و پژوهشی بوده و البته پژوهش های دانشگاهی نیز در راستای نیاز آنان انجام می شود اما این ارتباط در فضای صنعتی و دانشگاهی ما وجود ندارد. از طرفی دانشگاه های ما نیز کاملا آموزش محور بوده و هنوز نتوانسته در زمینه کاربردی سازی آموزش ها و کارآفرینی به تکامل برسد.

مدیر اجرایی شتابدهنده فردوسی ادامه می دهد: در حوزه های استارت آپی و پژوهشی ما نیازمند سرمایه گذاران هوشمند هستیم که علاوه بر پول، تجربه و دانش عملی را به پژوهشگر ارائه کنند، البته این حمایت نیز همراه با ریسک است، این نوع حمایت در کشورمان بسیار کم و محدود انجام می‌شود. وی همچنین در خصوص تجاری سازی پژوهش ها و کسب و کارهای نوپا می گوید: ما نمونه های موفق و شناخته شده ای در زمینه پژوهش های به نتیجه رسیده در کشور و استان نداریم یا اگر بوده مستندسازی و اعلام نشده است، همین نقص باعث شده نقشه راه مشخصی در زمینه موفقیت های پژوهش های بومی نداشته باشیم. فرامرزی همچنین تاکید می کند: آموزش در حوزه پژوهش، فناوری و نوآوری در کشور ما به درستی صورت نگرفته و به همین دلیل ما افراد با هوش بالا، ایده های خوب و طرح های مناسب داریم اما به دلیل  پایین بودن فرهنگ کار گروهی، تیم های خوبی نداریم و به همین دلیل است که اکثر ایده ها به نتیجه و کارآفرینی منتج نمی‌شود.
 
امضای 20میلیارد تفاهم نامه در نمایشگاه هفته پژوهش

«فاطمه یاوری» مدیرکل دفتر برنامه ریزی، نوسازی و تحول اداری استانداری نیز با اشاره به اقداماتی که در هفته پژوهش انجام شد،می گوید: در نمایشگاه پژوهش و فناوری استان بین شرکت های تولیدی و صنعتی متقاضی پژوهش و دانشگاه ها و مراکز رشد علمی استان تفاهم نامه هایی به ارزش 20 میلیارد تومان به امضا رسید که در نوع خود رقم قابل توجهی بود. وی همچنین در خصوص حمایت های بخش دولتی می افزاید: در سال 97 بودجه دستگاه هایی که از محل یک تا 2درصد سهم پژوهش از بودجه استانی به بخش پژوهش و نوآوری اختصاص یافته بود 900 میلیون تومان بود که این رقم در سال 98 با رشد قابل توجهی به دو میلیارد و 300 میلیون تومان افزایش یافت و تا پایان سال تخصیص خواهد یافت.

یاوری همچنین اظهار می کند: طی امسال با نظر استاندار محترم اولویت های طرح های پژوهشی و نوآورانه استان در چهار محور و بر اساس نیازهای استان تعریف و به پژوهشگران اعلام شد که این چهار محور، اشتغال و تولید، فرهنگ اجتماعی، آب و محیط زیست و مخاطرات طبیعی ، سلامت ، غذا و داروست. وی با اشاره به اولین اقدامات استاندار در خراسان رضوی می افزاید:  ماموریتی که از طرف استاندار به ستاد مردمی اقتصاد مقاومتی و اتاق بازرگانی داده شد، احصای قوانین دست و پاگیر و معارض حوزه های مختلف سرمایه گذاری بوده که این قوانین نیز مشخص و توسط ایشان به رئیس مجلس شورای اسلامی ارائه شد. وی با اشاره به یکی از مشکلات موجود در این حوزه می گوید : گاهی برای شروع برخی پروژه ها تا 16 امضا از مراجع مختلف نیاز است، این از جمله مشکلاتی است که باید رفع شود و در همان بسته ای که تقدیم مجلس شده به آن اشاره شده است، به نظر ما اگر پروژه ای مورد تایید پارک علم و فناوری باشد باید مورد تایید بخش دولتی هم باشد و اگر مصادیقی از ممانعت و سنگ اندازی برخی دستگاه ها وجود داشته، پژوهشگران می توانند با استانداری مکاتبه کنند.
 
کمبود منابع و سرمایه گذار، مشکل مهم پژوهشگران

مدیر مرکز نوآوری شهری همچنین با اشاره به کمبود منابع مالی در تجاری سازی پژوهش ها اظهار می کند: چندین مانع در راه پژوهش وجود دارد، پژوهشگر و نوآور وقتی از مرحله تحقیق و پژوهش عبور کند باز برای تبدیل ایده به محصول با مشکلات عدیده ای مواجه می شود و برای تجاری سازی ایده ها با کمبود منابع و سرمایه گذار ریسک پذیر روبه رو خواهد بود. وی با اشاره به اقدامات شهرداری مشهد در حوزه فناوری و پژوهش می گوید : ما در دهه اخیر برای تکامل چرخه پژوهش و نوآوری در شهرداری مشهد تلاش کرده ایم و هم اکنون نیز در تلاشیم تا اولویت ها و نیازسنجی در حوزه های مختلف مدیریت شهری را مشخص کنیم. عباس زاده می افزاید: در سال های اخیر نیز با توجه به نیازهای شهرداری برای تامین برخی دستگاه ها و محصولات به سمت تجاری سازی ایده ها و ساخت محصولات مورد نیاز رفته و با راه اندازی مرکز نوآوری شهری به دنبال شناسایی و رشد کسب و کار های نوپا در حوزه مدیریت شهری بوده ایم، با این اقدامات و ساز و کار تعیین شده می توان امیدوار بود که تعداد زیادی از دستگاه هایی که در گذشته از خارج از کشور تهیه می شد در داخل ساخته و علاوه بر آن ایده های اولیه ما نیز به کسب و کارهای مفید برای جامعه تبدیل شود.
 
فقط 3 درصد واحد های تولیدی استان بخش تحقیق و توسعه دارند

«غلامعلی رخصت» رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان هم با تاکید بر این که بخش صنعتی راهی جز استفاده از ظرفیت های دانشگاه ندارد اظهار می کند: استفاده نکردن از علم و دانش در بخش صنعتی یعنی ما نقشه راهی برای کارهای خود نداریم و متاسفانه باید گفت امروز در بخش صنعتی استان کمتر از 3درصد از واحدهای تولیدی ما بخش تحقیق و توسعه خود را فعال کرده اند. 

وی می افزاید : واحدهای صنعتی در استان برای پیشرفت و افزایش سطح کیفیت خود به بخش دانشگاهی و انجام پژوهش های کاربردی نیازمند است اما بخش دانشگاهی هم باید بیش از پیش درهای خود را به روی بخش خصوصی باز کند. بخش صنعتی آماده سرمایه گذاری ریسک پذیر است و اگرچه از تحریم ها و برخی مسئولان کاسب تحریم خسته است اما می دانیم اگر از پنج طرح پژوهشی، چهار طرح به نتیجه نرسد با وجود این قطعا با ثمردهی همان یک طرح موفق هزینه چهار طرح ناموفق دیگر نیز تامین خواهد شد. رئیس کمیسیون صنعت اتاق استان ادامه می دهد: پیشنهاد ما به رئیس اتاق، افزایش جلسات و گفت و گوی بخش صنعت با دانشگاهیان بوده و برای این کار آماده ایم، امیدواریم دانشگاه نیز به سمت صنعت بیاید و پژوهش را کاربردی تر کند. وی می افزاید: در بازدیدی که به تازگی از یک واحد تولیدی داشتیم، مشاهده شد که مرکز نوآوری و پژوهش این کارخانه بازدهی تولید و کیفیت محصولات آن را چند برابر افزایش داده بود، این کار را یک تیم چند نفره از متخصصان دانشگاهی انجام داده بودند و معرفی چنین نمونه هایی می تواند بخش صنعت را به همکاری بیشتر با دانشگاه ترغیب کند.

«غلامرضا عباس‌زاده» رئیس مرکز نوآوری شهری شهرداری مشهد هم می گوید: در سال های اخیر منابع مالی در سازمان های دولتی در بخش پژوهش بسیار کم بوده و هر وقت بودجه سازمان ها کاهش می یابد اولین اقدام این است که این کسری را از بودجه بخش پژوهشی جبران می کنند. وی با اشاره به بی اعتمادی به نتایج پژوهشی در فضای تجاری بیان می کند: رتبه پژوهشی ایران در دنیا همواره بین 15 رتبه اول بوده اما آمار رتبه های ما در نوآوری بسیار پایین تر از پژوهش است. این یعنی عملکرد چرخه های بعدی پژوهش، تجاری سازی ایده ها و تبدیل پژوهش به کسب و کار و نوآوری و نتایجی که برای افزایش کیفیت زندگی انجام شده بسیار ضعیف است. عباس زاده ادامه می دهد: در سازمان های ما ترس از تغییر، کار نوآورانه و فعالیت جدید وجود دارد، بخشی از این به برخی قوانین و مقررات سنتی باز می گردد چرا که مسئولان باید به ازای هزینه منابع به یک خروجی مشخص برسند کما این که در برخی فعالیت های پژوهشی این موارد با شکست روبه رو می شود و همین امر ریسک پذیری آنان را کاهش می دهد. این موضوع نیازمند یک سازو کار مشخص است.


شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته  ازسایت خبری خراسان رضوی    ،تاریخ انتشار:   9 دی   1398،کدخبر:  231148 ،www.khorasanrazavi.khorasannews.com