شعارسال: مسئولان وزارت بهداشت، اگرچه وجود سم در لبنیات را رد نمی‌کنند، اما به مردم اطمینان می‌دهند که با خوردن لبنیات حاوی این سم، دچار سرطان نمی‌شوند. به‌گفته آنها، وجود این سم، یک امر اجتناب‌ناپذیر است و این‌طور نیست که فقط صنایع لبنی ایران را تهدید کند و در همه جای دنیا و حتی کشورهای اروپایی که سختگیرانه‌ترین کدکس‌ها را دارند این ماده در لبنیات‌شان وجود دارد. با این حال این رقم در ایران قابل مقایسه با کشورهای اروپایی نیست.
بررسی 50 مطالعه اخیر نشان می‌دهد که در ایران تلاش‌های زیادی برای کاهش این سم طی 10 سال اخیر صورت گرفته است. انعکاس گسترده این خبر، اما از دیروز یک نگرانی جدید هم ایجاد کرده است. آمارها نشان می‌دهد ایرانی‌ها یک چهارم میانگین جهانی لبنیات مصرف می‌کنند. این عدد البته بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها از سال 89 سیر نزولی گرفته و با کاهش قدرت خرید مردم، حدوداً 37 درصد کاهش یافته است.
حالا هر ایرانی سالانه فقط 70 کیلوگرم شیر مصرف می‌کند و اگر بخواهید میزان مصرف هر فرد اروپایی را ببینید، باید بدانید این عدد 300 کیلوگرم در سال است. جالب اینکه سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند که هر فرد در سال حداقل ۱۶۵ کیلوگرم شیر مصرف کند. این اختلاف قابل توجه البته موجب شده تا رئیس سازمان غذا و دارو به‌صورت جدی از مردم بخواهد که بدون توجه به تبلیغات منفی، مصرف شیر را ادامه دهند. مردم اما هنوز درباره تبعات احتمالی وجود این سم در لبنیات بی‌خبرند. آنها می‌خواهند از مصرف شیر خیالشان راحت باشد. اما شائبه ریختن وایتکس در شیرها برای ماندگاری بیشتر هم در چند سال گذشته، باعث شده بود تا با شک و تردید لبنیات مصرف کنند. در آن زمان هم مسئولان تلاش کردند تا این شائبه را تکذیب کنند، اما بسیاری حتی نخواستند تا به این تکذیبیه‌ها اعتماد کنند. چند سال بعد از این اتفاق، حدوداً مرداد ماه سال 93 بود که بحث پالم، صنایع لبنی را با یک چالش جدید مواجه کرد. برخی مقام‌های دولتی از جمله مقام های وزارت بهداشت هم وجود روغن گیاهی در شیر پرچرب را تأیید کردند، اما همین موضوع تا مدت‌ها محل بحث کارشناسان و تولید‌کنندگان بزرگ لبنی بود و در نهایت هم به فراموشی سپرده شد.حالا اما در جدیدترین تهدید، وجود سم آفلاتوکسین در شیر مطرح می‌شود. سمی که به‌گفته معاون کل وزارت بهداشت، به‌طور میانگین حدود 50 تا 60 نانو گرم در لیتر در همه شیرهای کشور است.
ایرج حریرچی به «ایران» می‌گوید: «اگر مقیاس، کدکس اروپا باشد، خود عدد تقریباً بالاست چون عدد کدکس اروپا ۵۰ نانوگرم در لیتر است. اگر معیار، کدکس ایران باشد حدود ۱۰۰ است که قابل قبول و اگر کدکس امریکا باشد که میزان آن ۵۰۰ نانوگرم است، با این معیار، تقریباً تمام نمونه‌ها قابل قبول هستند.» او تلاش می‌کند تا توضیح دهد نگرانی از باب سرطان کبد به علت خوردن این سم وجود ندارد. به‌گفته او، سرطان کبد اولیه در ایران عمدتاً ناشی از سیروز هپاتیت مزمن است و سرطان ناشی از آفلاتوکسین نادر است. ابتلا به سرطان اولیه کبد هم در ایران در سال‌های اخیر رو به کاهش است. به‌گفته حریرچی، اینکه لبنیات حاوی آفلاتوکسین باشد، اجتناب‌ناپذیر است و همیشه و همه جا موجود بوده و هست و قاعدتاً آفلاتوکسین در شیر غیر پاستوریزه به‌دلیل عدم کنترل بیشتر است.
از سویی دیگر رئیس سازمان غذا و دارو هم تأکید می‌کند که مردم به این تبلیغات توجه نکنند و حتماً شیر مصرف کنند. چرا که به اعتقاد او میزان آفلاتوکسین در شیر و لبنیات بسیار ناچیز است، اطلاعات رجوع شده هم بیشتر براساس کار دانشگاهی بوده و مراکز معتبر و رسمی که کار آزمایشگاهی را انجام می‌دهند به هیچ عنوان این اطلاعات را تأیید نمی‌کنند.
دکتر محمدرضا شانه ساز با تأکید بر اینکه اطلاعات ارائه شده در مورد میزان آفلاتوکسین لبنیات قطعاً غلط است، می‌گوید: با توجه به پایین بودن سرانه مصرف شیر در کشور که به کمتر از یک لیوان در روز می‌رسد نمی‌توان خطر قطعی ناشی از کمبود مصرف لبنیات که همان پوکی استخوان است را با القای این اطلاعات غلط به یک خطر احتمالی تحت عنوان بالا بودن آفلاتوکسین معاوضه کرد. وی می‌افزاید: از حدود هفت سال پیش محصولات لبنی به‌صورت مرتب پایش می‌شوند. آمار اداره کل غذا کمتر از ۳.۵ درصد آلودگی را نشان می‌دهد؛ در حالی که بسیاری از کشورهای همسایه و کشورهای دیگر میزان آلودگی شان بسیار بالاتر است. به مردم اطمینان کامل می‌دهیم که شیر و انواع لبنیات پاستوریزه را که تحت کنترل وزارت بهداشت است بدون نگرانی مصرف کنند.
تهدید امنیت روانی جامعه با صحبت‌های غیر کارشناسی صدا‌وسیما
در همین زمینه مدیرعامل اتحادیه سراسری دامداران ایران با رد وجود سم آفلاتوکسین در شیرخام مصرفی کارخانجات ایران به ایرنا می‌گوید: «صحبت‌های غیرکارشناسی در صدا‌وسیما، هیچ نتیجه‌ای جز تهدید امنیت روانی جامعه و به خطر انداختن سلامتی مردم نخواهد داشت. اگر دام شیری غذای آلوده به آفلاتوکسین مصرف کند، سم آن وارد شیر می‌شود و این جای تردید نیست اما تمام کارخانجات کارشناس مواد غذایی معرفی شده از سوی وزارت بهداشت و درمان در اختیار دارند و شیرخام ورودی و فرآورده‌های حاصل از آن را آزمایش و نظارت می‌کنند. بنابراین شیر ورودی کارخانجات لبنی عاری از آفلاتوکسین است.»
«سعید سلطانی سروستانی» ادامه می‌دهد:«گاوداری‌های صنعتی چندین کارشناس در رشته‌های مختلف در اختیار دارند و امکان ندارد اجازه دهند غذای آلوده به افلاتوکسین در خوراک دام‌ها مورد استفاده قرار گیرد. به طور قطع شیر تولیدی در کارخانجات فرآورده‌های لبنی عاری از آفلاتوکسین است و چنین صحبت‌هایی فقط باعث کاهش مصرف سرانه شیر می‌شود و هیچ نتیجه‌ای جز به خطر انداختن سلامتی مردم نخواهد داشت.»
مدیرعامل اتحادیه سراسری دامداران با تأکید بر ضرورت مصرف شیر می‌گوید:«جای تأسف است که صدا‌وسیمای جمهوری اسلامی ایران بدون توجه به عواقب آن چنین مصاحبه‌ای با یک فرد ناشناس انجام و آن را پخش می‌کند. در سال‌های اخیر موضوع وجود روغن پالم در شیر مطرح شد که موجبات نگرانی مردم را فراهم کرد. این اقدامات همانند آب ریخته‌ای است که جمع کردن آن غیر ممکن خواهد بود.»
پیش از این هم «علی‌صفر ماکنعلی»، معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی وجود سم آفلاتوکسین در شیرخام مصرفی صنایع لبنی کشور را رد کرده و گفته بود:«تولیدات چارچوب ضوابط بهداشتی این سازمان است. اظهارات مطرح شده در خصوص وجود سم آفلاتوکسین در شیرخام مصرفی صنعت لبنیات را کذب محض، غیر علمی، غیر مستند و مصداق واقعی تشویش اذهان عمومی است.»
بر اساس صحبت‌های او، ۴۰۰ کارخانه شیر پاستوریزه در کشور فعال هستند و در حوزه‌ تولید شیرخام، ایران رتبه ۱۱ دنیا را دارد.
اعلام جرم علیه اظهارت غیر کارشناسی
فعالان صنعت لبنیات کشور هم ادعای وجود میزان غیرمجاز افلاتوکسین در شیر ایران را رد می‌کنند. آنها علیه اظهارات غیرکارشناسی ابراز شده در صدا‌و‌سیما، اعلام جرم کرده و مستندات‌شان را به مراجع قضایی ارائه خواهند داد. عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران به ایرنا می‌گوید: «تمام ادعاها درباره سم افلاتوکسین، هجمه‌ای است که از طریق صدا‌وسیما به صنعت لبنیات کشور وارد می‌شود و بسیاری نیز در فضای مجازی روی آن موج‌سواری می‌کنند.»
«علی شریعتی» ادامه می‌دهد: «دیروز در جلسه کمیسیون کشاورزی مجلس با حضور همه دست‌اندرکاران این کار که شامل سازمان غذا و دارو، انجمن صنایع لبنی، نمایندگان وزارت بهداشت می‌شود، این ادعا بررسی می‌شود. بعد از آن انجمن صنایع لبنی بیانیه‌اش را رسانه‌ای می‌کند.»
او می‌گوید: «این ادعا بسیار واهی است و موجب نگرانی شده است. با توجه به تشویش اذهان عمومی و این خبر که باعث خسارات بسیاری در صنعت لبنیات، چه در حوزه سلامت و چه در حوزه اقتصادی می‌شود، علیه این برنامه و کارشناس آن اعلام جرم شده که از طریق تمام ردیف‌های حقوقی به مراجع قضایی می‌رسد.»
شریعتی درباره میزان آفلاتوکسین در شیر توضیح می‌دهد: «در دولت یازدهم و در دوره حسن قاضی‌زاده هاشمی وزیر سابق بهداشت، یکی از دستاوردها، کنترل بسیار شدید آفلاتوکسین در لبنیات بود. به همین دلیل اکنون بر اساس استاندارد کدکس (استاندارد بین‌المللی در حوزه لبنیات) میزان آفلاتوکسین در شیر ایران از حد استانداردهای بین‌المللی نیز بسیار پایین‌تر است و جای هیچ نگرانی نیست.»
او تأکید می‌کند: «لطفا حتماً بنویسید که صدا و سیما بر خلاف اینکه با پول بیت‌المال اداره می‌شود و باید برای مردم کار کند، اخبار آن موجی از ناامیدی و یأس را بین مردم می‌آورد.»

نیم نگاه

ایرج حریرچی معاون وزیر بهداشت: هر ایرانی سالانه فقط 70 کیلوگرم شیر مصرف می‌کند و اگر بخواهید آمار هر فرد اروپایی را ببینید، باید بدانید این عدد 300 کیلوگرم در سال است. جالب اینکه سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند که هر فرد در سال حداقل ۱۶۵ کیلوگرم شیر مصرف کند
سعید سلطانی سروستانی مدیرعامل اتحادیه سراسری دامداران ایران: صحبت‌های غیرکارشناسی در صدا‌وسیما، هیچ نتیجه‌ای جز تهدید امنیت روانی جامعه و به خطر انداختن سلامتی مردم نخواهد داشت