شعار سال :‌ دسترسی سریع و آسان به اینترنت یا فضای مجازی یکی از فاکتور‌های اساسی برای پیشرفت در جهان امروز است. مسئولان نهاد‌های قانون‌گذار و توسعه‌دهنده بستر‌ها در حوزه فضای مجازی می‌توانند با فراهم‌سازی شرایط مطلوب برای دسترسی ایده‌آل به اینترنت بسیاری از چالش‌های پیشروی جامعه را برطرف سازند.

مدتی است که نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تلاش هستند تا فراکسیون فضای مجازی را به کمیسیون این حوزه تبدیل کنند. در همین رابطه با محمدجواد مطهری شریف، کارشناس فضای مجازی گفتگو کرده‌ایم. در ادامه مشروح این گفتگو را مشاهده می‌کنید:

 آیا تلاش‌های نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای تشکیل کمیسیون فضای مجازی در قوه مقننه موجب تقابل بین مسئولان وزارت ارتباطات و نمایندگان مردم نمی‌شود؟

مطهری شریف: باید مشخص شود دولت عملاً می‌خواهد برای رفع مشکلات موجود در حوزه فضای مجازی کمک کند یا اینکه ترجیح می‌دهد این فضا را به حال خود گذاشته و همه کاربران بدون رعایت هیچ قانونی فعالیت کنند؟ بنده اگر مسئولیت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را بر عهده داشتم، شخصاً به مجلس رفته و با نمایندگان در خصوص تشکیل کمیسیون تخصصی فضای مجازی صحبت می‌کردم.

نمایندگان مجلس باید مستقلاً تصمیم بگیرند و نباید بر اساس نظر و خوشامد مسئولان اقدامی را انجام دهند. به نظر می‌رسد تا زمانی که کمیسیون فضای مجازی تشکیل شود دولت کنونی جای خود را به دولت بعدی خواهد داد؛ بنابراین تصمیم‌های نمایندگان نباید به دولت‌ها بستگی داشته باشد و صرفاً باید شرایط جامعه را در نظر بگیرند. نکته دیگر در بحث فضای مجازی در نظر گرفتن ابعاد مختلف این فضا است. تمام تلاش‌ها باید برای سامان‌دهی این حوزه باشد.

 

منظور از ساماندهی فضای مجازی چیست؟ یعنی چه اتفاقی باید در فضای مجازی کشور رخ دهد؟

مطهری شریف: ساماندهی کردن به معنای محدود کردن و بستن نیست بلکه به معنی قانونمند شدن است. البته باید به این موضوع توجه کرد که در مورد قانونی که وضع می‌گردد، همه ابعاد مسئله دیده شود. نباید طوری باشد که پیچ و مهره‌های قانون بیش از حد سفت شده و فرصت ابتکار عمل از مسئولان گرفته شود. قانون‌گذاری در حوزه فضای مجازی واقعاً نیازمند بررسی کردن است و نمی‌توان هیچ اقدامی را ناگهانی انجام داد.

وظیفه وزارت ارتباطات توسعه زیرساخت‌ها است

مردم و نمایندگان مجلس شورای اسلامی نباید از وزارت ارتباطات انتظار کار محتوایی داشته باشیم. به‌عنوان مثال بگویند چرا فضای اینستاگرام این‌گونه است؟ این موضوع تنها به وزارت ارتباطات مربوط نیست. در حقیقت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مسئول توسعه زیرساخت‌ها و ایجاد زیربنا برای شبکه‌های ارتباطی است. انتظار مردم از وزارت راه چیست؟ این است که راه‌سازی کند. حالا اگر جاده‌ای احداث شد، آیا باید تمام مسافرخانه‌های بین‌راهی و خدمات غذایی و تفریحی را هم وزارت راه ایجاد کند؟ وزارت راه زیرساخت لازم را درست می‌کند و سپس با همکاری بخش خصوصی امکانات لازم برای مسافران در طول جاده‌های بین شهری و استانی ایجاد می‌شود. از همین رو نباید از وزارت ارتباطات توقع کار محتوایی وجود داشته باشد.

وزارت ارتباطات در زمینه توسعه زیرساخت‌ها اهمال‌کاری کرده است. صحبت‌هایی که پیش‌تر در مورد شبکه ملی اطلاعات مطرح شده چه زمانی عملی می‌شود؟ مشکل پیام‌رسان‌های داخلی چیست که حمایت کافی از آن‌ها صورت نمی‌گیرد؟ چرا سرعت اینترنت در کشور پایین است؟ پاسخ این پرسش‌ها ساده است، چون زیرساخت لازم در کشور وجود ندارد. زیرساخت فقط سیم‌کشی کردن نیست. سیم و فیبر نوری کشیدن ساده‌ترین عملیات ممکن در توسعه زیرساخت‌ها است. اگرچه طراحی شبکه اینترنتی اهمیت زیادی دارد. در مسئله ایجاد زیرساخت‌ها نیاز‌های بسیاری وجود دارد که متأسفانه دیده نمی‌شوند.

 

مهم‌ترین چالش‌های پیشروی فضای مجازی چیست؟

مطهری شریف: در همان طراحی زیرساخت‌ها مشکلاتی وجود دارد. در واقع کشور در این موضوع با دو چالش روبه‌رو است. اول مسئله نیروی انسانی و دوم عدم قرارگیری افراد در جایگاه مناسب. امروز کشور با کمبود نیروی انسانی متخصص برای توسعه فضای مجازی و آی‌تی درگیر است. دانشگاه‌ها نتوانسته‌اند این نیاز کشور را برطرف سازند. اکنون مشاهده می‌شود که که متاسفانه کسی که در دانشگاه درس خوانده مجبور است مقاله بدهد و استاد هم مجبور است آن را پیگیری کند. در مواردی به دانشجو گفته می‌شود «مقاله ندهی، اخراج می‌شوی.» دومین مشکل نبود فضای ابری (کلاود) در کشور است.

لزوم تغییر شیوه در تربیت نیرو‌های متخصص

پیام‌رسان تلگرام از سرور‌های شرکت آمازون و زیرساخت‌های گوگل استفاده می‌کند. فیسبوک از زیرساخت شرکت آلفابت استفاده می‌کند. ایران در مقایسه با این شرکت‌ها تقریباً فضایی ندارد. پیشنهاد بنده به مسئولان این است که به جای اعزام دانشجویان به فرصت مطالعاتی شرایطی فراهم شود که نیرو‌های جوان بروند در شرکت‌های چینی یا روسی کار کنند.

امضای تفاهم‌نامه بین ایران و روسیه یا ایران و چین می‌تواند شرایط کنونی را تغییر دهد. اکنون مسئله اصلی کشور در بحث فضای مجازی و شبکه‌های ارتباطی زیرساخت است. امکاناتی مانند زیرساخت‌های ابری که وضعیت مطلوبی در ایران ندارند. در حوزه‌ای مثل هوش مصنوعی در سال‌های اخیر کار‌های بسیار زیادی انجام شده، ولی دیده نمی‌شوند. نباید به متخصص جوانی که از کشور مهاجرت می‌کند؛ بگوییم، فرار کردی! این اصطلاح بسیار بدی است که گفته می‌شود؛ آن مهندس یا آن دکتر جوان از کشور فرار کرد! فرار برای کسی است که ترسید و رفت. باید بررسی کرد که آیا آن جوان واقعا می‌توانست کار مورد نظر خود را در ایران بیابد یا خیر؟

هرکدام از مسئولان در مورد حوزه فعالیت خود صحبت کنند

در حال حاضر شرایطی به وجود آمده که می‌بینیم بعضاً مسئولان به خارج از کشور رفته و کسی را که از توانایی‌های خاصی برخوردار نیست به ایران آورده و سمت خاصی برای آن در نظر می‌گیرند. دولت نباید اجازه دهد فضا به گونه‌ای شکل گیرد که هر کسی هر کاری دلش خواست انجام دهد! به‌عنوان مثال، یکی از وزرا بیاید و بگوید من که وزیر هستم پس حرف اول و آخر را من بزنم. وزیر ارتباطات مسئول محتوا نیست. وزیر فرهنگ باید در مورد فرهنگ حاکم در فضای مجازی صحبت کند. مشاهده می‌کنیم که وزیر ارتباطات در مورد اینستاگرام، فرهنگ و اقتصاد صحبت می‌کند و بعضاً وظیفه اصلی خود را از یاد می‌برد. کمتر مشاهده شده که مسئولان وزارت ارتباطات بیایند و بگویند چرا بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان داخل کشور از سرور‌های خارجی استفاده می‌کنند؟ چرا خدمات مناسبی به این شرکت‌ها ارائه نمی‌شود؟ باید فعالیت‌هایی انجام شود که رونق و جهش تولید اتفاق بیفتد. اصلاً به نظر بنده نباید از وزیر ارتباطات بپرسیم که چرا الان وضعیت اینستاگرام این‌گونه است. این را باید شخص دیگری پاسخ دهد.


شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری آناپرس، تاریخ انتشار:۲۰مرداد، ۱۳۹۹، کد خبر: ana.press/ ۵۰۲۴۶۶