شعار سال: «هدایت فهمی» جمعه گفت: اینک کل مصارف آب کشور نزدیک به 100 میلیارد متر مکعب از آب تجدید شونده و آب های برگشتی است اما باید سهم بهینه مصرف آب از منابع کنونی برای هر یک از بخش های اقتصادی کشور مشخص و اعلام شود تا کشور نیازهای خود را با سهم های تعیین شده پایه تطبیق دهد.

وی تاکید کرد با ادامه روند موجود و آسیب رساندن به منابع آب، نسل های آتی با کاهش شدید کیفیت و کمیت آب روبرو می شوند.

فهمی یادآوری کرد: وزارت نیرو با اعلام میزان آب قابل برنامه ریزی به همه دستگاه ها و بخش های ذیربط، مصرف کنونی را از 100 میلیارد به 80 میلیارد مترمکعب قابل کاهش دانسته که این اقدام، گام اساسی برای حرکت به سوی توسعه پایدار کشور است.

* ارزیابی موضوع آب در برنامه ششم توسعه

فهمی درباره موضوع آب در برنامه ششم توسعه گفت: کشور از 80 سال پیشینه برنامه ریزی برخوردار است و این مساله از اجرای طرح های عمرانی مناطقی همچون دشت قزوین، دشت مغان و خوزستان گرفته تا برنامه های هفت ساله توسعه در رژیم سابق و برنامه های پنج ساله توسعه پس از انقلاب مشهود است.

به گفته این مسئول، برنامه ششم توسعه با هدفگذاری صحیح به دو موضوع بحرانی و اصلی آب و محیط زیست پرداخت و این امید را ایجاد کرد که به صورت یک بسته جامع به این مسائل پرداخته شود اما آنچه از این برنامه به مجلس رفت همچنان دارای ضعف هایی است.

عضو اتاق فکر آب ایران گفت: اگرچه کلیات به نسبت خوبی در برنامه مطرح شده است اما قانون برنامه باید قابلیت اجرایی داشته باشد و اهداف و احکام آن به طور روشن و شفاف بیان شود. همچنین باید تکالیف و اعتبارات متناسب با آنها برای دستگاه های مختلف نیز بدون هیچ ابهامی مشخص شود تا دستگاه های مرتبط نتوانند از خود سلب مسئولیت کنند.

وی افزود: در ماده 13 این برنامه به مساله اساسی آب پرداخته شده که شامل دو بند است.

این کارشناس مسائل آب ادامه داد: کاهش 11 میلیارد مترمکعبی مصرف آب در پایان این برنامه، مطلبی گنگ و قابل تفسیر به رای است، زیرا مشخص نیست این مقدار کاهش باید با چه نسبتی از منابع سطحی و زیرزمینی کسر شود.

وی اضافه کرد: در همین پیوند، وزارت نیرو با توجه به حجم آب قابل برنامه ریزی کشور پیشنهاد کاهش 11 میلیارد مترمکعب از مصارف آب زیرزمینی و نزدیک به 10 میلیارد مترمکعب از مصارف آب سطحی را ارایه کرده است که باید برای کنترل و تعدیل شرایط بحرانی کنونی، در طول برنامه های توسعه کشور لحاظ شود.

* بالا بودن سطح تبخیر، معضل فراروی توسعه آبیاری بارانی

فهمی بیان کرد: در بندهایی از این برنامه، افزایش بهره وری به معنای افزایش عملکرد در واحد سطح با شیوه هایی نوین آبیاری همچون توسعه آبیاری تحت فشار بارانی به عنوان راهکاری برای صرفه جویی در مصرف آب پیش بینی شده است اما به دلیل بالا بودن میزان تبخیر در کشور، این شیوه به هیچ وجه روش مناسبی برای آبیاری کم مصرف نیست.

وی ادامه داد: همچنین در بسیاری مناطق به علت وزش بادهای فصلی، بازده آبیاری بارانی کاهش قابل توجه ای می یابد.

* هزینه تمام شده و قیمت آب، ارزش اقتصادی و برنامه ریزی منابع

عضو اتاق فکر آب ایران اصطلاح «قیمت تمام شده» نوشته شده در ماده 13 قانون برنامه ششم را ناشی از یک اشتباه واژگانی دانست و گفت: در ادبیات منابع آب، از اصطلاح «هزینه تمام شده» برای رساندن این منظور استفاده می شود. البته مفهوم مشابه اما متفاوت دیگری یعنی «ارزش اقتصادی آب» ابزار بهتری برای بحث های برنامه ریزی منابع آب، آمایش و جانمایی استقرار فعالیت های اقتصادی در پهنه کشور است.

به گفته این مسئول، در مقوله برنامه ریزی و تخصیص آب در وزارت نیرو نیز باید ارزش اقتصادی آب در نظر گرفته شود اما با اشتباه واژگانی پیش آمده، خلط مطلب رخ داده است.

معاون مدیرکل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو یادآوری کرد: در طرح جامع آب کشور که دو سال پیش نهایی شد، مقوله «ارزش اقتصادی آب» در همه حوضه های آبریز کشور محاسبه شد که با «هزینه تمام شده آب» متفاوت است اما در برنامه ششم توسعه از آن استفاده نشد و این دو مقوله به اشتباه هم ارز گرفته شده اند.

* طرح جامع توسعه روستایی

عضو اتاق فکر آب ایران تصریح کرد: دستیابی به اهداف پیش بینی شده در بحث آب های زیرزمینی و تعادل بخشی این منابع آبی، بدون توجه به معیشت جایگزین برای روستاییان و کشاورزان امکانپذیر نیست.

وی افزود: باید به یک جامعه روستایی توسعه یافته در کشور بیندیشیم و بر این اساس، می توان گفت در این برنامه، جای طرح جامع توسعه روستایی، خالی است.

این کارشناس مسایل آب تاکید کرد در همه جای جهان بخش زیادی از منابع تجدیدپذیر در روستاها تولید و مصرف می شود و به همین دلیل، بدون توسعه روستایی نمی توان به اهداف تعریف شده در زمینه تعادل بخشی منابع آب در برنامه توسعه دست یافت.

وی اضافه کرد: البته توسعه روستایی الزاما از طریق توسعه کشاورزی میسر نیست، بلکه می توان با ترکیبی از توسعه کشاورزی، صنایع کوچک، صنایع تبدیلی و دستی، گردشگری و... به این مهم دست یافت.

فهمی گفت: اقتصاد روستایی بر پایه کشاورزی، به تنهایی امکان ایجاد اشتغال و امنیت غذایی را فراهم نمی کند و اولویت بخش کشاورزی روستایی، افزایش بهره وری، کاهش مصارف غیرضروری آب و ترویج کشاورزی پیشرفته اقتصادی در مقیاس صنعتی است.

وی افزود: به طور کلی سهم اقتصاد کشاورزی در توسعه روستایی باید نزدیک به50 درصد باشد و جا دارد متخصصان توسعه روستایی در این زمینه ابراز نظر و نظریه پردازی کنند و کشور در این زمینه به یک وفاق ملی برسد.

* سازوکارهای اجرایی و بازدارنده

فهمی گفت: برنامه های بخش آب باید سازوکارهای اجرایی و بازدارنده را در خود داشته باشد.

این کارشناس افزود: امروز کیفیت آب موجود در کشور به شکل نگران کننده ای کاهش یافته است و ادامه روند کنونی، آن را به معضلی در آینده تبدیل می کند؛ موضوعی که در برنامه ششم توسعه هیچ اشاره به آن نشده و محیط های آبی کشور هر روز بیش از دیروز در حال آلوده شدن است.

وی پیشنهاد کرد در فرصت باقیمانده تا تصویب این برنامه در مجلس شورای اسلامی با فراخوان از همه نخبگان، به ابعاد مختلف مساله آب به طور کارشناسانه نگریسته شود.

معاون مدیرکل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو هشدار داد همه شاخص های جهانی و بین المللی حاکی از ورود ایران به بحران آب است و باید هوشیار باشیم هرگونه کوتاهی در کنترل و مدیریت این موضوع به تنش های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی منجر می شود.

به گزارش ایرنا، چندی پیش وزیر نیرو اعلام کرد کاهش بارندگی، افزایش دمای هوا، افزایش تبخیر و افزایش جمعیت، منابعی آبی کشور را کاهش و مصرف آنها را افزایش داده است.

«حمید چیت چیان» گفت: بر پایه گزارش های سازمان ملل متحد همه مناطقی که سالیانه کمتر از 1500 مترمکعب آب تجدیدشونده داشته باشند به مرحله بحران وارد شده اند و با این اوصاف ایران اکنون در وضعیت بحرانی آب قرار دارد.

به گفته وی، این بحران با وجود بارش های به نسبت مناسب سال آبی 95-1394 همچنان ادامه دارد.

به گزارش ایرنا بر پایه اعلام وزارت نیرو، سی و یکم شهریورماه سال آبی 95-1394 در حالی با 241 میلی متر بارندگی پایان یافت که میزان بارش های کشور کاهشی دو درصدی را نسبت به متوسط بلندمدت و افزایشی 22 درصدی نسبت به پارسال تجربه کرد.

آخرین روز سال آبی 95-1394 با 25 میلیارد مترمکعب ذخیره آب در مخزن سدهای کشور و خالی ماندن نیمی از حجم آنها به پایان رسید.

با اندكي تلخيص و اضافات برگرفته از خبرگزاري ایرنا، تاریخ انتشار: 2 مهر 1395، کد مطلب: 82239924:www.irna.ir