شعار سال: مراسم افتتاحیه‌ برنامه‌های هفته پژوهش پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، امروز، ۲۲ آذر، با سخنرانی غلامرضا غفاری، معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، برگزار شد.

وی بیان کرد: در درجه اول باید به این نکته توجه کنیم که هفته پژوهش بنا به کارویژه‌ها و مأموریت‌هایی است که تعریف شده و در تقویم نظام آموزش عالی کشور جایگاه خود را یافته و فرصت بسیار مغتنمی است. هرچند در درجه اول باید از کسانی که پدیدآورنده این فرصت بودند و رونق بیشتری به این هفته بخشیده‌اند، سپاسگزاری کنیم.

غفاری تصریح کرد: در هفته پژوهش گزارشی از فعالیت‌هایی که در طول سال انجام شده ارائه می‌شود و کل جامعه به ویژه جامعه غیرعلمی در جریان این فعالیت‌ها قرار می‌گیرد، اما باید به کارهایی فراتر از این نیز توجه ‌شود و روی کارویژه‌های دیگری در این هفته اهتمام ورزیم که ثمره فعالیت یک‌ساله حوزه پژوهش است.

نیازمند تأثیرسنجی پژوهش هستیم

وی بیان کرد: یکی از اقدامات پیمایش و تأثیرسنجی پژوهش‌هاست که باید آن را در دستور کار قرار دهیم و به خوانش دیگران از تلاش‌های انجام‌شده توجه کنیم، یعنی کسانی که بناست از نتایج پژوهش‌ها استفاده کنند یا کسانی که به عنوان عالمان نقاد ورود می‌کنند یا گروه سوم که مردم باشند، باید مورد توجه قرار گیرند. هرچند اعتنای خوبی به این مقوله شده، اما نیازمند کار بیشتری است.

معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری افزود: یکی از نکاتی که گاهی به صورت برجسته مطرح می‌شود حرکت دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها به سمت تجاری‌سازی علم است. از این حیث باید مجموعه‌ها بسیار مراقبت باشند که در ذهن و نگاه دیگران این طور متبادر نشود که می‌خواهند تبدیل به بنگاه اقتصادی و اداری شوند که اگر چنین شود، از رسالتشان دور می‌شوند.

جایگاه مهم علوم انسانی و اجتماعی

وی تصریح کرد: نکته دیگر در مورد مجموعه‌ای است که به یکی از مهم‌ترین عرصه‌ها می‌پردازد و آن پژوهشگاه علوم انسانی به عنوان مجموعه‌ای منحصربه‌فرد است. جایگاه پژوهش‌های انسانی و اجتماعی بسیار حائز اهمیت است و باید مشخص شود که چه سیاستی را می‌خواهیم دنبال کنیم و ارتباط مجموعه‌های پژوهشی با بخش‌های مختلف چگونه است. همچنین چگونگی حفظ استقلال پژوهش و آموزش مهم است.

غفاری با اشاره به نظریات درباره جایگاه پژوهش‌های انسانی، گفت: در این علوم قرار است گونه‌ای آگاهی تولید کنیم که منجر به برخورداری از شهروندان توانمندی ‌شود، افرادی که می‌توانند کنشگری بخردانه‌ای را در ساحت‌های مختلف داشته باشند. این یکی از مهم‌ترین رسالت‌های پژوهشگران است. اگر این پرسش مطرح می‌شود که دانش را برای چه می‌خواهیم، پاسخ ایجاد آگاهی برای شهروندان به منظور کنشگری بخردانه در مورد خود و دیگران است. اینکه بدانند چطور نسبت به ‌هم مناسبات را تنظیم کنند که در صدر بحث‌ها وجود دارد.

هویت‌بخشی در گروه بازخوانی میراث است

معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به مسئله هویت‌بخشی،‌ اظهار کرد: هویت در گرو بازخوانی و بازکاوی درست میراث گذشته و نقد آن است تا ساخته‌های تازه و رویش‌های تازه پرورش یابند. در دنیای امروز این وجه و کارویژه به عنوان نکته‌ای کلیدی مطرح است و به معنابخشی به زندگی کمک می‌کند. البته نه در معنای تجویزی، بلکه در معنای بالا بردن قدرت انتخاب عالمانه و بخردانه تا شهروندان بتوانند زیست شایسته انسان را حفظ کنند. این مسئله در دستور کار پژوهش قرار دارد.

وی بیان کرد: همه پژوهش‌ها در همه عرصه‌ها اعم از علوم طبیعی یا انسانی زود یا دیر آثار خود را دارند و این آثار در سپهر و ساحت‌های مختلف است. اگر حوزه پژوهش را رصد کنیم می‌بینیم به محض اینکه پژوهشگران گرانسنگ ما صفحه جدیدی را باز کنند، تحقق آن را در بدنه حیات اجتماعی خواهیم دید و از این بابت است که وقتی تحولات و دگرگونی‌هایی را که در حیات اجتماعی ایجاد شده مورد توجه قرار دهیم، باید اینها را محصول تلاش‌هایی بدانیم که در عرصه‌های علوم اتفاق افتاده و به ویژه باید به عرصه علوم انسانی و اجتماعی توجه کرد که این بخش خیلی هم مورد توجه نیست.

مشکلات جوامع بشری ناشی از نبود گفت‌وگوست

غفاری تصریح کرد: در پاسخ به این پرسش که بزرگ‌ترین مشکلی که جوامع در مقیاس داخلی یا منطقه‌ای دارند چیست، باید گفت که ناتوانی در گفت‌وگو و تعامل یکی از مشکلات کلیدی محسوب می‌شود. به تعبیری نیاز داریم که شهروندان ما در ساحات مختلفی که ظاهر می‌شوند و به ایفای نقش می‌پردازند، توان گفت‌وگو کردن با دیگری را داشته باشند. این نکته‌ای است که خیلی از مسائل و مشکلاتی که جامعه انسانی ناشی از آن است و مصائب به ناتوانی در گفت‌وگو برمی‌گردد.

وی در پایان بیان کرد: چه مجموعه‌ای می‌تواند برای این مشکل تمهیدی داشته باشد و بتواند با ایجاد پیوند، مجموعه‌ها را در کنار هم جمع کند؟ این کار از حوزه‌های علمی دیگری غیر از علوم انسانی ساخته نیست. علوم انسانی که موضوعش انسان است این توان را دارد و باید بکوشد و با تمام تغییراتی که در مقیاس‌های خرد و کلان حاصل شده، همچنان این باب را به عنوان یک باب اصلی مد نظر داشته باشد و به توسعه آن کمک کند تا خدمتی به بشریت انجام شود.