شعار سال: در سال‌های اخیر همواره شاهد چنبره دلالان روی زمین‌های زراعی روستاهای اطراف مشهد بوده‌ایم؛ اکنون تعداد روستاهای بخش مرکزی مشهد ۲۲۰روستاست و بیش از ۳۰۰هزار نفر جمعیت دارد که از این تعداد ۱۳۵روستا چسبیده به کلان‌شهر مشهد و در حریم آن قرار گرفته‌ و بیش‌ترین میزان ساخت‌وسازهای غیرمجاز و تغییر کاربری نیز مربوط به این مناطق است. مناطقی همچون «پرکندآباد» ازجمله روستاهای توابع بخش مرکزی شهرستان مشهد در استان خراسان‌رضوی است که حالا مانند سایر روستای حومه مشهد مورد تاخت‌وتاز دلالان زمین واقع‌ شده است  و اراضی کشاورزی آن درحال تبدیل شدن به ویلاست. ظرف ۲۰سال اخیر عرصه‌های طبیعی شامل زمین‌های کشاورزی، کوهستانی، ارتفاعات، پوشش گیاهی و فضای سبز در محدوده جغرافیایی مشهد به محل استقرار فضاهای صنعتی، مسکونی، تجاری، کارگاهی و بناهای ساخته ‌شده مسقف تغییر کاربری داده ‌شده است.
 
گرانی زمین در مشهد که اکنون به متری ۱۰ تا ۴۰میلیون تومان بسته به موقعیت شهری، رسیده است، بسیاری از سودجویان را بر آن داشته تا به حومه شهر پناه بیاورند و با قطعه‌قطعه کردن اراضی کشاورزی و قیمت‌های ترغیب‌کننده پولی از این راه به جیب بزنند.
 
تبدیل مزارع گندم به ویلا
 
اراضی پرکندآباد که قریب به ‌اتفاق ساکنان آن به کار کشاورزی اشتغال دارند، یکی از مناطقی است که از مدت‌ها قبل به محل هجوم زمین‌خواران تبدیل ‌شده است.
 
اراضی کشاورزی این منطقه که تا پیش از گرانی ملک در مشهد مقدس مشتری نداشت و به‌جز افراد محلی کم‌تر کسی رغبت برای خریداری و سرمایه‌گذاری در آن داشت، اکنون مدتی است که قیمت‌هایش جان گرفته و جالب این‌جاست که هر روز بر تعداد زمین‌های فروشی و قطعه‌قطعه شده آن افزوده می‌شود.
 
به قول عباسعلی عرب، یکی از اهالی این منطقه، تا قبل از موج گرانی‌ها زمین‌های این منطقه متری ۱۰۰هزار تومان هم مشتری نداشت، اما این روزها به متری یک‌میلیون تومان رسیده که غیرقابل‌باور است.
 
وی در پاسخ به این‌که آیا تقسیم اراضی در این منطقه رسمی و براساس انتقال در ثبت ‌اسناد انجام می‌شود، بیان کرد: بسیاری از روستاییان در این منطقه جد در جد صاحب زمین هستند؛ لذا بسیاری از اسناد نیز محلی و پشت‌به‌پشت است و با قولنامه‌های آن‌ها معتبر است.
 
وی با اشاره به این‌که نسل جدید تمایلی برای کار بر روی زمین ندارد، اظهار کرد: بسیاری از جوانان پدر و مادرها را ترغیب و تشویق به فروش زمین می‌کنند؛ زیرا فروش این اراضی پول سرشاری را نصیب آن‌ها می‌کند که از کشاورزی نمی‌توان به این پول رسید.
 
رصد تغییر کاربری‌ها
 
در همین راستا، مدیر جهاد کشاورزی مشهد مقدس به بازار گفت: با توجه به اهمیت موضوع تغییر کاربری‌های غیرمجازی که در زمین‌های کشاورزی صورت می‌گیرد و آینده بسیار خطرناکــی را درپی دارد، رصد و پایش مناطق مستعد تغییر کاربری مدت‌هاست که به‌صورت ویژه‌ در دستور کار جهاد کشاورزی شهرستان مشهد قرار گرفته است.
 
امید طهماسبی‌زاده افزود: از بین رفتن منابع و بسترهای تولید محصولات کشاورزی، امنیت غذایی و هدررفت منابع آبی برای تفرجگاه‌های شخصی و حتی از بین رفتن امنیت اجتماعی و شغلی از تبعات تغییر کاربری اراضی زراعی و باغ‌هاست.
 
وی با اشاره به این موضوع که هر هکتار از اراضی کشاورزی به‌طور متوسط زمینه تولید غذای ۲۰نفر را در طول سال فراهم می‌کند که اغلب به‌صورت دیم و بدون نیاز به استحصال آب از منابع زیرزمینی است، بیان کرد: متأسفانه اقدامات برخی از افراد سودجو و منفعت‌طلب باعث تجاوز به حقوق عامه و تخریب اراضی ارزشمند کشاورزی شده است.
 
امنیت غذایی مردم درگرو حفظ خاک است
 
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان مشهد گفت: بیش از ۵۰درصد فعالیت‌های جهاد کشاورزی مشهد در حوزه حفظ کاربری اراضی و فعالیت‌های این حوزه متمرکز شده، لذا تأمین امنیت غذایی و آینده پایدار مردم درگرو حفظ خاک است و خاک به‌عنوان مهم‌ترین رکن و بستر تولید محصولات کشاورزی نیازمند توجه بیش‌تر در برابر عوامل تهدیدکننده زیست‌محیطی است.
 
وی افزود: خاک به‌عنوان عنصری مرکزی در منابع سرزمینی، توسعه کشاورزی و پایداری بوم‌شناختی، بنیان و اساس تولید غذای انسان، خوراک دام، سوخت، فیبر و بسیاری دیگر از خدمات اکوسیستمی حیاتی است؛ بنابراین ضرورت دارد تا نقش و ارزش خاک را به‌‌خاطر ظرفیت‌ تولیدی و همچنین نقش‌آفرینی آن در تأمین امنیت غذایی و حفظ خدمات کلیدی اکوسیستمی مورد توجه قرار دهیم.
 
لزوم کوتاه‌ کردن دست سودجویان
 
مدیر جهاد کشاورزی مشهد با بیان این‌که پایش و رصد این اداره موجب شده تا دست سودجویان و افرادی که تصمیم به تغییر کاربری دارند کوتاه شود، اظهار کرد: افراد سودجو از کم‌اطلاعی خریداران سوءاستفاده می‌کنند و با بیان این‌که بالا بردن دیوار، ایجاد بنا و ساختن باغ‌ویلا در منطقه ممنوعیتی ندارد و موجب افزایش قیمت‌ها می‌شوند.
 
طهماسبی‌زاده با بیان این‌که از چندین ماه قبل گزارش‌هایی توسط گروه‌های گشتی به جهاد کشــاورزی مشــهد رسیده بود، لذا با همکاری دستگاه قضایی نسبت به برخورد با افراد سودجو در این منطقه و در پهنه‌ای به بزرگی بیش از ۱۵هکتار اقدام شد. البته پیش‌ از این هم اخطار و هشدارهای لازم به افرادی که در صدد احداث بنا یا دیوار بودند، در این منطقه داده ‌شده و از آن‌ها خواســته شده بود تا از این کار دست برداشته و خود پیش از آن‌که مأموران برای اعمال قانون به محل مراجعه کنند، مصالح را جمع‌آوری کنند، اما متأسفانه گوش عده‌ای به ‌هیچ ‌عنوان بدهکار ماجرا نبود.

بناهای غیرمجاز تخریب شد
 
مدیر جهاد کشاورزی مشهد افزود: با وجود صدور اخطارهای لازم و مستندسازی‌های صورت گرفته، همچنان برخی افراد سودجو روی اراضی حدود ۱۵هکتاری که در حوالی منطقه پرکندآباد قرار دارد، نسبت به خریدوفروش زمین‌های کشاورزی برای ایجاد باغ‌ویلا و همچنین دیوارکشی اقدام کردند که با حضور نیروهای قضایی بناهای غیرمجاز تخریب شد.
 
وی با اشاره به این موضوع که درگذشته تمامی این زمین‌ها زیرکشــت جو و گندم قرار داشــت و ادامه داد: هر هکتار زمین کشــاورزی که به آزادســازی آن اقدام می‌شود، غذای ۲۰نفــر را به‌طور مداوم و مستمر تأمین می‌کند؛ لذا همین ۱۵هکتاری که رفع تصرف شــد و به حالت اول بازگشت، در تأمین غذایی حداقل ۲۰۰ تا ۳۰۰نفر نقش مستقیم دارد.
 
مطالعات علمی نشان داده رابطه مستقیمی بین درجه حرارت در سطح زمین و نوع پوشش گیاهی وجود دارد؛ چنانکه دما در سطوح مسقف تا چهار درجه از دما در پوشش گیاهی بالاتر است؛ به‌همین دلیل در مشهد نیز افزایش سطوح مسقف و ساخته ‌شده، موجب بالا رفتن درجه حرارت در این کلان‌شهر می‌شود. اکنون مسیر مهاجرت از ‌سمت کلان‌شهرها به‌ حاشیه شهرهاست و این تغییرات به‌خصوص در پیرامون کلان‌شهرها بسیار بیش‌تر است. اگر مدیریت شهری از اکنون به فکر هدایت جمعیت در شهر و توسعه شهری نباشد و مسیر جمعیت ورودی به شهر را در مناطق مختلف پیش‌بینی نکند، این مهاجرت‌ها با تغییر کاربری، مشکلات اقلیمی مانند تغییر درجه حرارت برای شهر ایجاد می‌کنند و ممکن است این روند طی یک‌دهه بعد از بحران زیست‌محیطی به فاجعه زیست‌محیطی تبدیل شود.

 
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه  ، تاریخ انتشار:  14 دی  1399  ، کدخبر: 91103،www.sabzineh.org