شعار سال: اکنون۳۰سالی است که خوزستانی‌ها با پدیده جدیدی از آلودگی محیط‌زیستی دست و پنجه نرم می‌کنند و هر سال که شهر گسترش و طرح‌های توسعه‌ای نیشکر محقق می‌شود، میزان آلودگی افزایش می‌یابد. آتش‌سوزی عامدانه در مزارع نیشکر شیوه‌ای مرسوم است که سبب سوزاندن کاه و کلش اضافی می‌شود، شیوه‌ای که برای تسریع در روند برداشت و آماده‌سازی اراضی برای کشت جدید انجام می‌شود. امسال نیز بنابر گفته استاندار سابق خوزستان، از محصول نیشکر هفت‌میلیون تن نی تولید می‌شود و حدود پنج‌میلیون تن آن را می‌سوزانند.

برداشت سیاه نیشکر یکی از شیوه‌های رایج و سنتی برای برداشت ساقه نیشکر است و این برداشت سیاه مستلزم سوزاندن برگ این گیاه است. سوزاندنی که در این سال‌ها همواره فصل برداشت را به فصلی آلوده و سیاه برای مردم تبدیل کرده است. آتش زدن مزارع نیشکر علاوه‌بر تخریب محیط‌زیست و مرگ جانوران و گیاهان مفید موجب افزایش آلاینده‌ها و تشدید بیماری‌های تنفسی به‌ویژه در شرایط سخت کرونایی شده است. این برداشت سیاه علاوه‌بر آلودگی هوا، باعث می‌شود که در روستا‌های اطراف مزارع شاهد وجود خاکستر در فضای روستا‌ها و منازل مردم باشیم؛ به‌طوری‌که حیاط مردم روزانه مملو از انبوهی از خاکستر سیاه می‌شود. حال این سؤال پیش می​آید که چرا با وجود این​که نیشکر همچنان صنعت آلاینده محیط‌زیست خوزستان است، تحت برخورد قانونی جدی از طرف مراجع ذی‌صلاح قرار نمی​گیرد و هیچ اقدام اساسی در زمینه برخورد قانونی با باران خاکستر نیشکر انجام نمی​گیرد؟


۳۰ درصد برداشت سبز در مزارع نیشکر قابل‌قبول نیست

بنابر گفته استاندار سابق خوزستان، امسال از محصول نیشکر هفت‌میلیون تن نی تولید می‌شود و حدود پنج‌میلیون تن آن را می‌سوزانند.

مسئولان نیشکر بار‌ها اعلام کرده‌اند که برداشت سبز به‌صورت ۱۰۰درصدی نه صرفه اقتصادی دارد و نه شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی اعتبار لازم برای خرید تجهیزات برداشت سبز را دارد. همین دیدگاه سبب شده که طی چند سال اخیر فقط ۳۰درصد از ۴۸هزار هکتار سطح زیرکشت نیشکر به‌صورت سبز برداشت شود.


ممنوعیت قانونی سوزاندن مزارع

براساس ماده ۹ قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست و ماده دو قانون جلوگیری از آلودگی هوا سوزاندن مزارع و کاه و کلش ممنوع است. شورای سلامت خوزستان نیز از سال ۹۰ ممنوعیت آتش زدن مزارع را مصوب و شرکت توسعه نیشکر را موظف به برداشت سبز کرده است. از سوی دیگر طرح جامع کاهش آلودگی هوای کلان شهر اهواز آتش زدن مزارع نیشکر و پسماند‌های آن را یکی از دلایل اصلی آلودگی هوای این کلان‌شهر برشمرده است. براساس این طرح که در سال ۹۰ به تصویب رسیده، مقرر شده وزارت جهاد کشاورزی با همکاری سازمان صنعت، معدن و تجارت و سایر دستگاه‌های مربوطه از ابتدای سال ۹۱ به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند تا با بهره‌گیری از دستاورد‌های نوین و فناوری‌های جدید از سوزاندن پسماند‌های کشاورزی در مزارع نیشکر ممانعت شود.


شانه خالی کردن از برداشت سبز با بهانه‌های واهی

یک فعال محیط‌زیست در این باره  می‌گوید: سوزاندن نیشکر امری مرسوم در این صنعت است و همه فعالان محیط‌زیست هم آن را پذیرفته‌اند؛ اما آیا این رسم غلط باید ادامه یابد و نباید به‌سمت اصلاح آن پیش رفت؟

امیر عبدی می‌افزاید: متأسفانه شرکت نیشکر هر سال با این بهانه از مسئولیت برداشت سبز شانه خالی می‌کند. در کشور‌های دیگر به سمت برداشت سبز محصول حرکت کرده‌اند و حتی برزیل ضرب‌الاجلی برای پایان دادن به سوزاندن مزارع تعیین کرده است.

وی بیان می‌کند: تقریباً در یک دهه گذشته نیشکر مقدار تقریبی برداشت سبز خود را ۲۵ و ۳۰درصد اعلام می‌کند؛ درحالی‌که هم سطح زیرکشت محصول نیشکر در این سال‌ها افزایش یافته و هم تجهیزات آن‌ها افزایش محسوسی نداشته است. این موضوع مبحث صداقت را کمرنگ می‌کند و خوش‌بینی به فعالیت‌های نیشکر را کمرنگ‌تر می‌کند.

این فعال محیط‌زیست عنوان می‌کند: برزیل با وجود این‌که بزرگ‌ترین تولیدکننده شکر در جهان است؛ اما بیش از ۷۰درصد برداشت خود را به‌صورت سبز انجام می‌دهد، این موضوع نشان می‌دهد که اصلاح روش برداشت در ایران هم میسر است.


مدعی‌العموم ورود کند

این فعال محیط‌زیست می‌گوید: با این توجیه که برداشت سبز صرفه اقتصادی ندارد یا شرکت نیشکر شغل ایجاد کرده است، بی‌توجهی به قانون و سلامت شهروندان قابل‌پذیرش نمی‌شود و متولیان سلامت و مدعی‌العموم باید به این بهانه‌جویی‌ها پایان دهند.

عبدی اظهار می‌کند: اگر برداشت سبز در آینده‌ای نزدیک برای شرکت توسعه نیشکر مقدور نیست، این شرکت می‌تواند با ورود به بخش مسئولیت‌های اجتماعی و توسعه خدمت به مردم خوزستان بخشی از این آسیب‌ها را جبران کنند.


تغییر الگوی فعالیت شرکت نیشکر

این فعال محیط‌زیست می‌افزاید: همچنین این شرکت می‌تواند الگوی کار خود را تغییر دهد؛ مثلاً آن‌ها به‌جای توسعه سطح زیرکشت که منجر به افزایش سوزاندن مزارع می‌شود، صنایع جانبی خود را فعال کنند. عبدی می‌گوید: این اقدام می‌تواند درآمد‌های شرکت توسعه نیشکر را افزایش دهد و با این درآمد‌ها می‌توان هزینه‌های لازم را برای برداشت سبز را تأمین کرد.

وی بیان می‌کند: این را که شکر یکی از کالا‌های اساسی است، همه می‌دانیم؛ اما در ابتدا باید زنده و سلامت باشیم تا بتوانیم از شکر استفاده کنیم، به‌همین دلیل این بهانه هم برای سوزاندن مزارع کافی نیست.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از سبزینه، تاریخ انتشار:۶ اسفند ۱۳۹۹، کد خبر:۱۳۹۹۱۲۰۶، www.sabzineh.org