شعار سال: دکتر اعزازی با نگاهی به تاریخ جنبش زنان در ایران از اواخر دوره قاجار و در دوران مشروطیت تا کنون، گفت: با شروع اصلاحات که از اوایل قرن سیزدهم در ایران آغاز شده بود، گذشته از ورود تکنولوژی جدید، تفکرات و مفاهیم جدید مانند مساوات، استبداد، وطن، ملت و.. به تدریج در نوشتههای اهل اندیشه دیده می شد. این تغییرات بر آگاهی و نگرش زنان نیز تاثیر گذاشت و آنان نیز در خواستهایی در زندگی اجتماعی و فردی را بیان کردند. او حرکتهای زنان را در دو دسته تقسیم بندی کرد. فعالیتهایی که تنها به مسائل زنان مربوط بودند و نوع دیگر فعالیتهایی که در کنار مسائل زنان به فعالیتهای اجتماعی نیز می پرداختند و مثالهایی از آن ارائه داد.
این جامعهشناس مهمترین فعالیت زنان در آن دوران، را تلاش برای ایجاد مدارس دخترانه که با مقاومت قشر سنتی جامعه همراه بود، دانست و از آگاهی بخشی آنان از طریق روزنامههای زنان و مطالبی که در روزنامهها بیان می شد و از ایجاد انجمنهای زنان در آن دوران یاد کرد.
دکتر اعزازی افزود: مرحله بعدی همراهی زنان در دوره رضا شاه با سازمانهای زنان دولتی بود، زیرا از آنجا که هدف رضا شاه ایجاد تغییراتی در جهت مدرنیته در ایران بود در نتیجه زنان نیز از امکانات دولتی در جهت پیشبرد مطالبات خود استفاده کردند و قادر شدند که تغییراتی در زمینه قوانین ازدواج و طلاق، ثبت ازدواج در دادگاه مدنی، شروط ازدواج و تعیین سن ازدواج و هم چنین دانشسرای تربیت معلم برای دختران و در نهایت کشف حجاب را بوجود آورند. پس از رضاشاه سازمانهای دارای نگرش چپ حزب توده نیز برای چندین سال دارای تشکیلات زنان و بر مسائل زنان کارگری متمرکز فعالیت داشتند.
دکتر اعزازی متذکر شد که آن چه که به مسأله زنان مربوط بود مانند اکثر نقاط جهان تصویری از زن مدرن بود که دارای سواد، پیشرفتهای اجتماعی و حتی سیاسی بود اما در نهایت مهمترین وظیفه زن در ازدواج همسرداری و مادری خلاصه می شد و تغییرات در این تصویر در جهان بعد از دهه 70 میلادی مطرح شد. در دوران محمد رضا شاه نیز فعالیت زنان به صورت عمده زیر نظر سازمانهای دولتی و بهخصوص سازمان زنان صورت گرفت. سازمان زنان بسیار گسترده بود و در اکثر شهرها دارای شعباتی بود و به صورت عمده در برگیرنده زنان طبقات پایین شهری بود و کلاسهای مختلف برای زنان از سواد اموزی تا آموزش های شغلی را برگزار می کرد. البته در این زمان با پشتیبانی و پیگیری زنان تغییراتی به نفع زنان داده شد مانند حق رای زنان و همچنین به دنبال آن ورود زنان به مجلس و سنا و اولین وزیر زن در ایران.
مدیر سابق گروه مطالعات زنان انجمن جامعهشناسی ایران سپس به شرایط گروههای مختلف سیاسی قبل و در اوایل انقلاب نگاهی انداخت و اشاره کرد که هر چند در گروههای سیاسی آن دوران زنان زیادی مشارکت داشتند اما مساله زنان مدنظر این گروهها نبود و مطرح می شد که پس از رسیدن به دموکراسی و آزادی مسایل زنان رفع خواهد شد. او در مورد اقدامات مختلف بعد از انقلاب به این نکته اشاره کرد که از مطالبات صد ساله زنان معدود مطالبات در حال حاضر به صورت واقعی در جامعه وجود دارد و مهمترین آن «حق آموزش» است، اما در مورد بسیاری از مطالبات با عقبگردهایی روبه رو هستیم که به عنوان مثال میتوان به چندهمسری، ازدواج موقت و همچنین کودکهمسری اشاره کرد.
این جامعهشناس در پایان خاطر نشان کرد: هر چند در دوره قاجار و در دوران پهلوی مطالبات زنان از طریق زنان طبقات بالای جامعه مطرح شد و به نتایجی هم دست یافتند، در شرایط کنونی فعالان زنان از افراد معمولی جامعه هستند که در این راه فعالیت می کنند ولی گذشته از آنان افراد جامعه به صورت گسترده با تصمیمهای فردی در برابر آنچه که مخالف آن هستند مقاومت می کنند، هرچند که این تصمیمها فردی هستند اما از آن جا که افراد زیادی چنین تصمیمی را اتخاذ می کنند تغییرات نه تنها برای فرد بلکه برای جامعه در کل بوجود خواهد آمد.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از انجمن جامعه شناسی ایران، تاریخ انتشار: ۲۷ بهمن ۹۹، www.isa.org.ir.