شعار سال: شمار کثیری از سیاسیون خاصه در جبهه اصولگرایی برای ریاست‌جمهوری داوطلب شده و اغلب آنان نیز پوششی خوانده می‌شوند! اصلا معلوم نیست حضور همزمان این همه چهره سیاسی ناشی از عدم انسجام و اتحاد درون جریانی است و با استفاده از عبارت «نامزد پوششی» لاپوشانی می‌شود یا واقعا دست‌اندرکاران سیاست به این نتیجه رسیده‌اند که برای به پاستور رساندن یک نامزد، باید چندین یار کمکی برای او ردیف کنند؛ در مناظرات انتخاباتی به صورت برنامه‌ریزی شده و با یک تقسیم کار دقیق به حریف بتازند و در نتیجه، برد را از آن خود کنند! وضعیتی که از هر سو بنگری نشانه توسعه‌نیافتگی سیاسی است.

نیازی به گفتن نیست که در جوامع مدرن و دموکرات احزاب سیاسی فرصت آن را دارند تا بعد از یک رقابت درون‌گروهی به نامزد نهایی رسیده و گزینه مطلوب خود را در معرض رای مردم بگذارند. در ایران، اما فرآیند انتخابات از زمین تا آسمان فرق دارد. نه تنها نشانی از رقابت‌های درون‌گروهی نیست، بلکه شاهدیم آقایان انتخابات را به مثابه یک مسابقه طناب‌کشی دیده و هرچه نیرو دارند به صف می‌کنند!

اصلاح‌طلبان برای این رویه بهانه بهتری داشته و با اشاره به نظارت استصوابی و محدود شدن نیروهایشان در دقیقه نود که به تجربه ثابت شده است، خود را مجاز می‌دانند تا معرفی نامزد را تا آخرین لحظه عقب اندازند؛ تعللی که در این روز‌ها در معرفی نامزد اجماعی به خرج می‌دهند، شاهد این مدعاست و باز کردن باب استفاده از نامزد پوششی در انتخابات قبلی، مصداق به مراتب واضح‌تر و بهتر آن.

نتیجه گرفتن از تاکتیک بهره‌گیری از نامزد پوششی که به گفته بسیاری از تحلیل‌گران مصداق بازی با افکار عمومی است، اما اصولگرایان را نیز وسوسه کرده که در انتخابات پیش‌رو چنان کنند. در واقع با خود گفته‌اند که اگر بازی دادن رای‌دهندگان تا روز آخر مجاز است، ما چرا چنین نکنیم؟! با خود گفته‌اند اگر جهانگیری توانست ضعف‌های روحانی را در جریان مناظرات انتخاباتی بپوشاند، زاکانی چرا به کمک رییسی نیاید یا جلیلی چرا در کنار او به میدان نیاید؟!

هر انتقادی به وضعیت موجود نیز با این پاسخ همراه می‌شود که اصلاح‌طلبان این بازی را شروع کرده‌اند! این پاسخ، اما اگر امروز مانع نقد شود، قطعا به تداوم این رویه غلط در انتخابات‌ها انجامیده و مهم‌ترین ابزار دموکراسی در جهان یعنی انتخابات را در ایران بیش‌تر به سخره می‌گیرد.

از این رو است که باید متلک‌پرانی‌های جریان اصولگرا را به جان خرید و مانع از ریشه‌دار شدن این رویه غلط شویم. اگرچه برخی کارشناسان با نگاهی خوشبینانه به موضوع نگریسته و تصور می‌کنند که یک بار جواب دادن ایده نامزد پوششی از آن، یک الگوی دائمی نمی‌سازد.

جلال جلالی‌زاده، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و عضو حزب اتحاد ملت از جمله منتقدان این ایده است. او ضمن تاکید بر اینکه «انتخابات بر اساس آگاهی، آزادی و شعور سیاسی کامل اهل جامعه بنا شده است و مرز‌هایی که ترسیم می‌کند و آثاری که در پی دارد تا حد زیادی ناشی از میزان شفافیت و روشنی مواضع در هنگام انتخابات است» گفت: «به اعتقاد من ایده استفاده از نامزد پوششی به هیچ وجه با آداب و رسوم دوران مدرن سازگار نیست و نشانه عدم شفافیت است.»

وی افزود: «اگر به تجربه کشور‌های اروپایی نگاه کنیم خواهیم دید که در هیچ کشوری چیزی به عنوان نامزد پوششی وجود ندارد. اینکه از برخی افراد برای رد گم کردن، سپر قرار دادن و … استفاده شود و در مرحله آخر انتخابات یکباره افراد دیگری علم شوند، نوعی دورویی و نفاق با جامعه است.»

این نماینده پیشین مجلس با تاکید بر اینکه «باید نامزد حزبی و جناحی داشته باشیم» گفت: «هر حزب و جناحی اگر پایگاه مردمی داشته باشد، باید نامزد خودش را مطرح کند و مردم به او رای بدهند.»

جلالی‌زاده استفاده از نامزد پوششی را «شیوه سنتی و منسوخی که جامعه را به عقب برمی‌گرداند» نام برد و گفت: «باید به سوی تحول و توسعه‌یافتگی سیاسی حرکت کنیم. این درست نیست که، چون اصلاح‌طلبان در انتخابات قبلی از نامزد پوششی استفاده کرده‌اند، از این ایده دفاع کنیم. هیچ کار غلطی را نباید تایید کرد و فرقی ندارد که چه کسی آن را انجام داده باشد. اگر نیاکان ما اشتباه کرده باشند که ما نباید مسوول باشیم یا همیشه به آن راه غلط ادامه دهیم. با این رویه، جامعه هیچ وقت پیشرفت نکرده و متحول نمی‌شود.»
وی خاطرنشان کرد: «جامعه‌ای قابل تغییر و تحول است که جرات اعتراف به اشتباه خود را داشته باشد. اگر اصلاح‌طلبان در انتخابات قبلی این اشتباه را نکرده بودند حتما به نفع‌شان بود. اصولگرایان نیز با تکرار آن اشتباه قطعا ضرر خواهند کرد، زیرا جامعه روز به روز آگاه‌تر می‌شود.»

جلالی‌زاده همچنین گفت: «مساله اصلی از اینجا نشأت می‌گیرد که خشت اول در کشور ما کج نهاده شده و برای همین هم شاهدیم که جناح‌ها و جریانات سیاسی خودشان را به در و دیوار می‌زنند. اگر ساختار انتخابات در ایران ایراد نداشت و شورای نگهبان با نظارت استصوابی دخالت نمی‌کرد، حتما نامزد‌های بهتر و چهره‌های شاخص‌تر و موثرتر و کارشناس‌تری وارد عرصه می‌شدند. متاسفانه ما درگیر یک سیکل معیوب هستیم.»

جلال میرزایی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و نماینده پیشین مجلس، اما از منظر دیگری به این موضوع می‌نگرد. ایده استفاده از نامزد پوششی را تایید نمی‌کند، اما در عین حال نه استفاده اصلاح‌طلبان در سال ۹۶ از این ایده را نقد می‌کند و نه نگران نتیجه‌ای است که اصولگرایان از تکرار آن خواهند گرفت.

وی با اشاره به اینکه «سرعت تحولات سیاسی و اجتماعی در ایران زیاد است و گاهی اوقات سیاسیون و جریانات از این تحولات عقب می‌مانند» گفت: «ایده نامزد پوششی نیز در پی همین امر مطرح شده است.» میرزایی تاکید کرد: «این ایده هم از جمله مسائلی است که در یک دوره جواب داده، اما لزوما در ادوار بعدی به همان نتیجه نمی‌رسد و کارایی ندارد. اگر در دوره قبل جریان اصلاح‌طلب و حامیان دولت از این ایده استفاده کردند به این معنی نیست که اصولگرایان هم با تقلید آن در این دوره به همان نتیجه مطلوب خود می‌رسند.» این فعال سیاسی اصلاح‌طلب افزود: «این یک ایده تکراری و تلقیدی است و هیچ نوآوری در آن وجود ندارد. ما هم معمولا در این نوع تلقید کردن‌ها نتیجه مطلوبی نمی‌گیریم.» وی در پاسخ به اینکه چطور می‌شود از یک ایده در یک دوره دفاع و در دوره بعدی نقد کرد؟ گفت: «گاهی اوقات با توجه به فرآیند تایید صلاحیت نامزد‌ها شرایط خاصی پیش می‌آید و این ایده هم برای چنین شرایطی مطرح شد. این امر به معنی آن نیست که همیشه می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد.»

این نماینده پیشین مجلس با بیان اینکه «نمی‌دانم باید این امر را نشانه توسعه‌نیافتگی سیاسی در جامعه خودمان تلقی کنیم یا خیر» گفت: «به هرحال گاهی اوقات شرایط خاصی تحت‌تاثیر عوامل مختلف پیدا می‌شود و چاره‌ای نیست غیر از استفاده از ایده‌های غیرمعمول. ایده‌هایی که در شرایط خاص مطرح شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما نمی‌توانند به یک الگوی دائمی تبدیل شوند.» میرزایی در پاسخ به این پرسش که آیا جریانات سیاسی در ادوار مختلف از این ایده نتیجه خواهند گرفت یا نه؟، سخت و پیچیده خواند. او تاکید کرد: «الگوی یک وضعیت اضطراری را نمی‌توان تبدیل به یک الگوی دائمی کرد.»

 

وی با اشاره به رویکرد اصولگرایان در انتخابات پیش‌رو گفت: «برخی نیرو‌های اصولگرا که در این دوره نامزد شده‌اند پوششی تلقی می‌شوند، اما من بعید می‌دانم که این طور باشد. به نظر بخش عمده آنان افرادی هستند که بدون هیچ کار تشکیلاتی احساس تکلیف کرده و، چون فکر کرده‌اند که دیگر نیروهایشان کم می‌آورند، به کمک شتافته‌اند. فکر نمی‌کنم که ثبت‌نام افرادی مثل آقای زاکانی و جلیلی بنا بر یک تقسیم کار تشکیلاتی باشد. حتی فکر می‌کنم اگر مهلت ثبت‌نام‌ها دو روز تمدید شده بود، بیشتر فعالان سیاسی هر دو جریان ثبت‌نام می‌کردند. این یعنی که کار تشکیلاتی صورت نگرفته است.»

 

میرزایی تصریح کرد: «دقت داشته باشید که در هر دو جریان سیاسی موجود ضعف‌های عدیده و ساختاری بسیاری وجود دارد. ضعف‌هایی که با انکار کردن حل نمی‌شود. با این وجود شاهدیم که گاهی بی‌نظمی خود را با به بیان اینکه اقدامات صورت گرفته برنامه‌ریزی شده بوده است، توجیه می‌کنیم. به نظر من اکنون چنین وضعیتی ایجاد شده است و بسیاری از افرادی که قرار نبود نامزد شوند، شده‌اند. حالا اسمش را پوششی می‌گذارند که ضعف‌های ساختاری نمایان نشود. باید صبر کنیم و ببینیم که از این پس چه اتفاقاتی می‌افتد و در مناظرات چطور پیش می‌روند.» وی در پایان گفت: «نکته‌ای که نمی‌توان نادیده گرفت این است که کنار کشیدن نامزد‌های انتخاباتی به نفع یکدیگر در فرآیند انتخاباتی و در نظام‌های مردم‌سالاری مرسوم است و پدیده عجیب یا مورد نقدی نیست.»

اصولگرایان با برنامه برای کمک به رییسی قشون‌کشی کرده باشند یا برای لاپوشانی عدم انسجام درونی خود اسم این همه نامزد را پوششی بگذارند، فرقی ندارد. استفاده از این ایده ما را در مسیری خلاف توسعه‌یافتگی خواهد انداخت. اصلاح‌طلبان نیز به ضرورت یا به بهانه ضرورت از این شیوه استفاده کنند، فرقی ندارد. استفاده از نامزد پوششی از یک سو به معنی بازی دادن افکار عمومی است و از سوی دیگر به جامعه این را القا می‌کند که بین نیرو‌های مختلف در این جریان سیاسی تفاوتی نیست و در نتیجه انتخابات بی‌معناست.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از جهان صنعت، تاریخ انتشار: - کد خبر: ۱۷۸۸۹۸، jahanesanat.ir