شعار سال: گاهی قرار گرفتن در چهارچوب برای افراد سخت است؛ اما اگر هدف این چهارچوب نفع یک جامعه باشد چه؟ مسئولیت اجتماعی از آن چهارچوب‌های اخلاقی است که پذیرفتن و عمل به آن نفع یک جامعه را، چه بزرگ و چه کوچک، در بر خواهد داشت. احساس مسئولیت برای مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی به ارتقاء کیفیت و بهبود زندگی می‌انجامد و دانشگاه به عنوان بخش مهمی از یک جامعه پویا از این قضیه مستثنا نیست.

دکتر میترا عظیمی، استادیار برنامه ریزی اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی مسئولیت اجتماعی را مختص به یک نهاد خاص نمی‌داند و می‌گوید: «مسئولیت اجتماعی بر عهده هر فردی است که در اجتماع زندگی می‌کند. هر نهادی که در یک شهر نوین با ویژگی‌ها و مقتضیات امروزی کار می‌کند؛ اثراتی را بر محیط و جامعه می‌گذارد؛ لذا دانشگاه‌ها از این قضیه مستثنا نیستند. دانشگاه به عنوان یک سیستمِ باز، هم از محیط بیرون تاثیر می‌پذیرد و هم بر محیط بیرون اثر می‌گذارد و این دو مهم، ماهیت باز بودنِ یک سیستم است. قطعا فعالیت‌هایی که در نهاد دانشگاه صورت می‌گیرد، از طریق تربیت دانشجویان و طرح‌های پژوهشی، اثراتی بر روی سیاست‌های جامعه می‌گذارد.»

وی با اشاره به اینکه نظرات دانشگاهیان بر سیاست‌های دولت‌ها اثرگذار هستند و تبعاتی را در جامعه به دنبال خواهند داشت، می‌گوید: «تاثیر دانشگاه بر جامعه هم می‌تواند مثبت و هم منفی باشد. ما در برابر افرادی که با آن‌ها در ارتباط هستیم مسئولیتی داریم. بخش مهمی از مسئولیت اجتماعی دانشگاه وابسته به نوع فعالیت اساتید و دانشجویان است. مخصوصا دانشجویان که گاهی کنش‌هایی که نشان می‌دهند تبعاتی را بر سیاست‌های جامعه می‌گذارد و مسئولیتی را پدید می‌آورد.»

عظیمی مسئولیت اجتماعی دانشگاه را منحصرا مختص به دانشجو و استاد نمی‌بیند و در این رابطه می‌گوید: «مسئولیت اجتماعی دانشگاه به سیاست‌های کلی دانشگاه باز می‌گردد؛ چراکه استاد و دانشجو خرده سیستمِ یک سیستم واحد و بزرگتر به نام دانشگاه هستند و ماهیت اصلی را پدید می‌آورند. سه ضلع دانشجو، اساتید و مسئولان دانشگاه در ایجاد مسئولیت اجتماعی دانشگاه دخیل هستند و هر کدام به نوعی سهمی در این موضوع دارند.»

وی ادامه داد: «در حال حاضر نمی‌توان گفت سهم کدام یک بیشتر است. در سراسر دنیا دانشجویان به واسطه موضع گیری‌هایی که در برابر سیاست‌های دولت‌ها دارند در جهت منافع جامعه واکنش‌هایی را نشان می‌دهند و می‌توانند موثر واقع شوند. این دانشجویان در تصمیم گیری‌ها و تصمیم سازی‌ها موثر هستند و نقش اجتماعی خود را به درستی ایفا می‌کنند. همچنین در سوی دیگر اساتید می‌توانند در شرایط مختلف به عنوان بازو‌های مشورتی، در سیاست‌های یک جامعه وارد شوند و برای پیشبرد اهداف کلان کشور مشورت‌های مفیدی ارائه دهند.»

 

این استاد دانشگاه مهم‌ترین مسئولیت دانشگاه را واکنش به تصمیمات و سیاست گذاری‌ها در حوزه‌های مختلف می‌داند و حالت منفعل و خنثی را مناسب دانشجوی فعال نمی‌داند و پیشه کردن سکوت برآمده از یک بی تفاوتی را نهی می‌کند و می‌گوید: «اگر قرار است علمی آموخته شود، باید هدف از آن این باشد که بر جامعه اثرگذاری داشته باشد. هدف این آموزش‌های دانشگاهی بهزیستی و رفاه حال جامعه است. برای مثال اگر با توجه به موازین علمی، اساتید و دانشجویان با سیاست‌های غلطی مواجه می‌شوند باید در راستای مسئولیت اجتماعی‌شان واکنش‌های مناسبی با توجه به شرایط نشان دهند.»

وی می‌افزاید: «در برخی از حوزه‌ها به دلیل شرایط حاکم بر جامعه به ویژه شرایط اقتصادی، دانشجویان دریافت مدرک، ورود به بازار کار و کسب درآمد را پیشه می‌کنند و این باعث می‌شود که حساسیت خاصی نسبت به انواع و اقسام تحولات اجتماعی نداشته باشند. برای این دانشجویان دانشگاه بیشتر شبیه مدرسه است. در حال حاضر با تعداد قابل توجهی از این دانشجویان مواجه هستیم که حساسیت‌های اجتماعی و مسئولیت اجتماعی برای آن‌ها تعریف نشده است و یا اگر درکی از این موضوع داشته باشند سعی می‌کنند آن را در اولویت‌های پایین‌تر قرار دهند.»

عظیمی با اشاره به دانشجویانی که به مسئولیت‌های خودشان واقف هستند، می‌گوید: «برخی دانشجویان علی رغم چالش‌ها و سختی‌های موجود به مسئولیت‌های اجتماعی خود واقف هستند و در بزنگاه‌ها از خود واکنش نشان می‌دهند. این دانشجویان شرایط را به خوبی درک می‌کنند و تبعات تصمیم گیری‌ها را می‌دانند. با این حال گاهی اوقات واکنش‌های اجتماعی دانشجویان با حرکت‌های قهری و رادیکالی مواجه می‌شود و این اتفاق از مسئولیت اجتماعی دانشجویان می‌کاهد.»

وی در پایان گریزی به مهم‌ترین مسئولیت اجتماعی دانشگاه‌ها میزند و می‌گوید: «مهم‌ترین مسئولیت اجتماعی دانشگاه در حال حاضر دانشی است که اندوخته می‌شود و در جهت ارتقا سطح آگاهی عمومی جامعه کاربردی می‌شود. باید از تخصصی که ایجاد می‌شود در جهت بهزیستی و رفاه حال مردم استفاده شود. کاربردی کردن علوم مهم‌ترین وظیفه یک دانشگاه است.»

شعار سال، با اندکی تخلیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری عطنا، تاریخ انتشار: ۲ تیر ۱۴۰۰، کد خبر: ۳۰۲۸۲۶، www.atnanews.ir.