شعار سال: هادی مرزبان از سال ۱٣۴٧ در تئاتر، از سال ۱٣۶٢ در تلویزیون و از سال ۱٣۶۵ در سینما فعالیت خود را آغاز کرد. در حوزه نمایش او اجرای آثار بزرگانی همچون بهرام بیضایی، اکبر رادی، حمید سمندریان، علی نصیریان و ... را در کارنامه دارد. در تلویزیون با آثاری همچون «تنهاترین سردار»، «پهلوانان نمی‌میرند» و «امیرکبیر» برای مردم نام آشناست و در سینما با «جنگل بان»، «ابلیس» و «بچه‌های ابدی». با این حال تئاتر را خاستگاه همیشگی خود می‌داند و دورنمای خود از چگونگی مدیریت بحران تئاتر این مرز و بوم را در دولت تازه شرح می‌دهد.

آیا شما وزیر ارشاد پیشنهادی را می‌شناسید؟ تقریبا تمام وزیران از حوزه مربوط به خود انتخاب می‌شوند به نظرتان چه چیز باعث می‌شود وزارت ارشاد همیشه از وادی فرهنگ و هنر فاصله داشته باشد؟

خیر ایشان را نمی‌شناسم. مانند بسیاری از همکاران، نام ایشان را در اینترنت جست و جو کردم و سوابق شان را خواندم. اما اینکه چه چیز باعث می‌شود، باید از خودشان بپرسید. مسلم آنکه اینجا ایران است و نباید انتظار داشت نام بهرام بیضایی، اصغر فرهادی، علی رفیعی، قطب الدین صادقی و دیگران را در لیست پیشنهادی وزارت ارشاد ببینیم!

عملکرد وزارت ارشاد دولت پیشین را در رسیدگی به مطالبات اهالی سینما چطور ارزیابی می‌کنید؟

مصائب مرتبط با هنر‌های نمایشی در ایران، محدود به این وزیر و آن وزارتخانه نیست. مسئله ریشه ای‌تر از این حرف هاست. به رسمیت نشناختن تئاتر و گرایش‌های مختلف زیرمجموعه آن به عنوان شغل، اصلی‌ترین مسأله است و باعث شده تا اکثر هنرمندان تئاتر در شرایط اقتصادی نابسامانی به سر ببرند به دلیل نبود این امنیت شغلی، هنرمندان تئاتر در شرایط مختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جامعه از جمله اقشار آسیب پذیر باشند. برای مثال، اگر کرونا سینما را حاشیه نشین کرد و کنسرت‌ها را از رونق انداخت، تئاتر را علنا نابود کرد.

به عنوان یک عضو از خانواده تئاتر مطالبات اهالی نمایش را از وزیر جدید ارشاد چطور اولویت بندی می‌کنید؟

وزارتخانه ارشاد پیش رو، با چالش‌های بسیاری مواجه است. حوزه فرهنگ و هنر در این یک سال و اندی بیش از نه هزار میلیارد تومان آسیب مالی دیده است. سینما‌ها و تماشاخانه‌های خصوصی علنا ورشکست شده اند. در حال رسیدن به نقطه‌ای هستیم که نه تولید کننده رغبتی به تولید محتوا دارد و نه اصلا مخاطبی باقی مانده است. در حوزه تئاتر، اما اگر بخواهم اولویت قرار دهم، همانطور که پیشتر گفتم، به رسمیت شناختن شغل تئاتر سنگ بناست. در گام بعد فراهم کردن شرایط مالی و معنوی برای فعالیت هنرمندان تئاتر با توجه به اینکه طی ۲ سال اخیر در شرایط سخت معیشتی به سر می‌برند و در نهایت آزادی اندیشه که خمیرمایه پیشرفت هر نوع خلاقیت است.

تکیه بر صنف به جای ساختار اداری چقدر این مطالبات را سامان می‌بخشد؟

قطعا موثر خواهد بود، اما تجربه ثابت کرده حتی در صنف هم رد پای دولت یا افراد وابسته به آن می‌تواند باشد. اصلا اساس سینما، تئاتر و تلویزیونِ ما روی وابستگی به دولت و بودجه آن چیده شده است. در واقع این حوزه‌ها را وابسته به خود بار آورده اند تا بتوانند در آن دخل و تصرف کنند. بیرون از این حصار کار کردن آنقدر سخت است که تولید کننده برای بقای خود ناچار به آن تن می‌دهد. در کارنامه مستقل‌ترین تولیدکنندگان می‌توان دست کم ردپای یک حمایت شبه دولتی را پیدا کرد. در تئاتر شاید دامنه این شیوه کار کمتر باشد. هنرمندان تئاتر با سیلی صورت خود را سرخ نگه داشته اند.

وزیر جدید با شعار هم افزایی در حوزه فرهنگ و هنر خود را معرفی کرده است. فکر می‌کنید زیر سایه کرونا این مهم چگونه می‌تواند رخ دهد؟

قطعا اولویت باید واکسیناسیون باشد. هنرمندان سینما و تئاتر مجبور هستند بدون ماسک و گاهی فاصله، ایفای یا اجرای نقش کنند. پشت صحنه هم چه در تئاتر چه سینما، تیم معمولا شلوغ و در ارتباط مستقیم با هم هستند و این اجتناب ناپذیر است. پس می‌توان مشاغل وابسته به این دو حوزه را پرخطر قلمداد کرد. اما راهکاری که من بار‌ها به مدیران تئاتر هم پیشنهاد کردم، تعامل تلویزیون با گروه‌های تئاتر برای اجرای تله تئاتر است؛ مسیری که در دهه‌های ٧۰ و ٨۰ رونق گرفته بود و مردم هم طرفدار آن بودند.

چرا این پیشنهاد عملی نشد؟

مساله اینجاست که اساسا در هر بحران فرهنگ و هنر و در محدوده آن تئاتر کوتاه‌ترین دیوار است. تئاتر واقعا دغدغه کسی نیست. بهانه انجام نشدن این پیشنهاد هم نبود زیرساخت بود. این چه زیر ساختی است که در دهه ٧۰ هست و در دهه ٩۰ نیست؟ اصلا برای آقایان حتی سوال هم مطرح نمی‌شود که هنرمند تئاتر که نزدیک به دو سال است بی کار است چگونه امرار معاش می‌کند. نمی‌دانم تصورشان چیست. یا این حوزه را جدی نمی‌گیرند یا آن را کلا مغایر با ارزش‌های خود قلمداد می‌کنند نمی‌دانم؛ و کلام آخر؟

در یک کلام و به عنوان آخرین کلام از وزیر جدید می‌خواهم، تکلیف خود را با تئاتر روشن کند. اگر می‌خواد چراغ این حوزه روشن نگاه داشته شود پس به آن رسیدگی کند اگر نه، اعلام کند که هرکس چاره خود کند...!

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از مهر، تاریخ انتشار: ۲۳ مرداد ۱۴۰۰، کدخبر: ۴۵۸۴۲، www.farazdaily.com