شعار سال: حضور نماینده صنوف تهیه ­کنندگان در آخرین مجمع عمومی خانه سینما در چهارشنبه نه شهریور و رأی بالایی که کسب کرد، می­ تواند نشانه عبور صنوف از حواشی کودکانه و بازگشت عقلانیت با هدف حفظ دستاورد‌های صنوف دربرابر ماجراجویی­‌های رییس سازمان سینمایی تلقی شود. ماجراجویی ­هایی که از خط و نشان کشیدن وزیر ناشناخته پیشنهادی رییس دولت در جلسه رای اعتماد مجلس آغاز شد و به جنجال ­سازی غیرمنطقی بر سر حضور فیلم ­ها و عوامل­شان در جشنواره­‌های جهانی کشید و ماه گذشته با اعلام غیرقانونی ممنوعیت فعالیت گروهی از سینماگران رنگ و بوی تازه­ای به خود گرفت.

این در شرایطی است که اقتصاد سینمای ایران به دلیل تعطیلی سالن­‌های سینما در ایام اوج همه ­گیری کووید و ریزش بخش بزرگی از تماشاگران در پی آن، روز‌های بسیار سختی را سپری می­ کند؛ به طوری که در شش ماهه نخست امسال در میان بیست و چند فیلم ایرانی اکران شده تنها سه فیلم موفق به جذب تماشاگر و فروشی قابل قبول شده ­اند و الباقی را باید ورشکسته به حساب آورد. در ماه­‌های آتی هم بعید است تعداد فیلم ­های موفق از انگشتان یک دست تجاوز کند و به این ترتیب سینمای ایران با بن­ بستی تمام­ عیار مواجه می ­شود که ممکن است امکان ادامه حیات را از آن سلب کند. در این میان هیئت مدیره سابق خانه سینما سال‌ها در برابر رؤسایی که با تحمیل سلایق شخصی خود جدای از توهین به منزلت هنرمندان سینماگر سبب حذف تنوع و تکثر از فیلم‌های ایرانی شده و نقش مؤثری در دل زدگی تماشاگران و ریزش تدریجی مخاطبان جدی سینمای ایران ایفا کرده­ بودند بردباری نشان داده و اعتراض جدی به این مسئله ابراز نکردند و اراده­ای برای حمایت صنفی از استقلال رأی و صلاحیت فکری اعضای «خانه» نشان ندادند. همچنان که تابحال اراده­ای برای تمهید راهکار‌های مؤثر و مداومی از طرف این مجموعه تشکل­‌های صنفی سینما برای چاره­ جویی بحران اقتصادی آن به منصه ظهور نرسیده که مثلاً به اتکای جایگاه اجتماعی گسترده­اش، قانونگذار را برای رفع خلاء‌های موجود زیرفشار بگذارد و یا در سیاست گزاری­‌های کلان برای آینده این هنر/صنعت ملی نقش مؤثری ایفا کند.

فعالیت‌های خانه در سال‌های اخیر شامل برگزاری جشن سالانه سینما و کمک‌های معیشتی/بیمه ­ای به اعضا است که هر دو متکی به کمک ­های بلاعوض، ولی جهت­ دار دولت‌ها بوده و عملاً استقلال مالی صنوف سینمایی را برباد داده ­اند. آیا تامین این مبالغ از محل همیاری ­ها و درصد کوچکی از درآمد‌های فروش سینما قابل تامین نبود؟

چون عمده مذاکرات و تصمیم‌گیری‌های اساسی در جلسات غیرعلنی و در رایزنی‌ها و لابی­ گری ­ها رقم می ­خورند، در سال‌های گذشته امتیاز مدیران خانه حفظ روابط پشت پرده و هم داستانی با لابی‌های قدرت بود، نه توان برنامه‌ریزی و چانه زنی آشکارشان بر سر اصول مدنی و اهداف صنفی؛ لذا قرارگرفتن «محمدمهدی عسکرپور» در میان منتخبین انتخابات هیئت مدیره جدید این خانه حاوی چند پیام روشن و آشکار است:

نخست اینکه عسکرپور به عنوان یکی از هنرمندان پایبند و مورد وثوق نظام، سابقه مقابله و ایستادگی دربرابر نمایندگان جناح مقابل خود را داشته و رهبری او در بحران سیاسی قبلی که به تعطیلی خانه سینما در دولت دهم انجامید از خاطره­‌ها نرفته ­است. انتخاب احتمالی او به عنوان مدیرعامل جدید می ­تواند اعلام آمادگی صنوف برای رویارویی آشکار با سازمان سینمایی و به ویژه رییس آن محمد خراعی تلقی شود که سوابق مدیریتی ­اش با عسکرپور قابل قیاس نیست و این خود به موازنه قوا میان دو نهاد اصلی مسئول سینما خواهد انجامید.

در عین ­حال حضور عسکرپور مدیون تعامل و همکاری مبتنی بر خرد جمعی سه صنف از صنوف چهارگانه تهیه ­کنندگانی است که اختلاف دیرینه ­شان بر سر عواید و منافع همواره عامل اختلاف و درگیری ­های پنهان و آشکار بوده است. تهیه­ کنندگانی که بعضاً تابحال خانه سینما را به رسمیت نیز نمی ­شناختند و تمایلی به ادامه حضور زیر چتر آن نداشتند، هفته گذشته اختلافات پنهان و غرور آشکارشان را کنارگذاشتند تا در سخت­‌ترین روز‌های سینما منفعل نباشند و کنار سایر صنوف در مقابل رقیب مشترک بایستند.

ضمناً این اعلام حضور را می­ توان واکنش بخش خصوصی در قبال سیاست مالی سازمان سینمایی دانست که کارنامه یکساله ­اش نشان می­ دهد به دنبال تزریق بودجه­‌های کلان از سمت نهاد‌های نظامی و حکومتی به سینماست. چنین سیاستی اگرچه ممکن است سبب رونق تولید شود، ولی به شهادت چهل سال گذشته نه­ تنها قادر به جذب مخاطب نیست بلکه با افزایش نجومی دستمزد‌ها از محل بودجه عمومی کشور لطمه جبران ناپذیری به بخش خصوصی و بدنه خودگردان سینمای کشور زده­است و پس از این هم خواهد زد.

بنابرین فارغ از حواشی مطروحه در مجمع عمومی اخیر و نتیجه انتخابات آن (که به واسطه طرح ایرادات اساسنامه ­ای از طرف نمایندگان چند صنف ممکن است تایید نهایی نشود و به تکرار برسد) به نظر می­ رسد صنوف سینمایی از ژست سکوت و دریوزگی خارج شده و خود را مهیای تجدید قدرت برای ایستادگی پویا در برابر موانع و ناهنجاری­‌های موجود می ­کنند. حرکتی که شاید آخرین فرصت ایشان برای حفظ موجودیتی به نام سینمای ایران باشد!


شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری تحلیلی مدارا، تاریخ انتشار:۱۵ شهریور ۱۴۰۱، کدخبر: ۱۹۹۸۳۸، www.modara.ir