شعار سال: نخستین اجلاس سراسری الگوی کشت محصولات کشاورزی، رونمایی و ابلاغ سند کشت محصولات استانها در سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ با حضور محمد مخبر معاون اول رئیسجمهور، سیدجواد ساداتینژاد وزیر جهاد کشاورزی، عبدالرضا مصری نایب رئیس دوم مجلس شورای اسلامی، سمیه رفیعی رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی، محمدرضا پور ابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، محمدجواد عسکری رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی، مسلم رحیمی معاون امور استانهای سازمان صدا و سیما، معاونین وزیر جهاد کشاورزی و مدیران کل و روسای سازمانهای جهاد کشاورزی ستادی و استانی در سالن خوشه این وزارتخانه برگزار شد. در پایان این مراسم نیز از سندی بنام سند الگوی کشت محصولات کشاورزی توسط معاون اول رئیسجمهور، وزیر جهاد کشاورزی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی، رونمایی شد. ساداتی نژاد در این مراسم حرف هایی زد که به زودی باید منتظر پاسخگویی به مطالبات 84 میلیون ایرانی باشد.
آنچه که کارشناسان از الگوی کشت می دانند، نوعی شبه آمایش برای محصولات کشاورزی حول توانمندی های منطقه ای و امکانات موجود و ایجاد رغبت بهره برداران است. با اجرای این طرح باید مدیریت مصارف منابع آبی(صرفه جویی جهار میلیارد متر مکعبی در سال اول ادعا شده) ، کنترل نوسانات قیمتی(پرکشتی و کم کشتی) ، تمرکز بر کشت محصولات اولویت دار،تقویت خودکفایی در محصولات اساسی، انطباق محصول با امکانات و محدویت های تولید مناطق و مواردی همانند کمک شود. اما طرحی که ما می بینم، ملغمه ای از طرح خودکفایی در محصولات کشاورز، افزایش بهره وری نهاده های تولید، دیم کاری در اراضی مستعد، خرید تضمینی و مواردی همانند است. قصد زیر سوال بردن توانمندی های طرح وجود ندارد، اما این طرح هرچه باشد طرح الگوی کشت نمی تواند باشد. کجا 30 هزار میلیارد تومان بودجه را می توان به این طرح اختصاص داد(دو میلیارد دلار). ساداتی نژاد برود از همان سه میلیارد دلاری که برای خودکفایی برنج در نظر گرفته بود بردارد!
وزیر جهاد کشاوزی میگوید: «دلیل تاخیر در تهیه سند اجرای الگوی کشت در کشور نه دانش، بلکه نحوه اجرای آن بوده است.» . این طرح چالش 50 ساله بخش کشاورزی کشور بوده و برای 133 محصول کشاورزی درنظر گرفته شده ،اما از آنجایی که 15 محصول از این 133 محصول تحت پوشش ، 33 درصد تولیدات قرار گرفته در سبد تولیدات کشاورزی را تشکیل می دهد، تمرکز روی این 15 محصول خواهد بود. مدعی هستند که با اجرای الگوی کشت، در پایان سال اجرای طرح، تولید از 125 میلیون تن به 152 میلیون تن خواهد رسید و مصرف آب چهار میلیارد مترمکعب کاهش خواهد یافت. همچنین خودکفایی در تامین انرژی را بهدنبال دارد و نفوذ دانش به 100 درصد خواهد رسید. ضمن اینکه سطح زیر کشت در سال اول اجرا از 11 میلیون به 12 میلیون هکتار افزایش مییابد. می گویند که با اجرای الگوی کشت صرفهجویی ارزی حدود 697 میلیون دلار فقط برای گندم خواهد بود و در سال اول اجرای طرح در صورتی که تمام الزامات اجرا شود 2.2 میلیارد دلار صرفهجویی ارزی خواهیم داشت . مدعی اند که طرح الگوی کشت، امسال در بخش زراعت و در سال آینده بخشهای باغبانی و دیگر بخشهای کشاورزی اجرا میشود (چه شباهت عجیبی با طرح خودکفایی در گندم دارد این طرح الگوی کشت !؟).
طرح الگوی کشت را در حالت بهینه می توان تعیین زنجیرهای از نظامات کشاورزی با مزیت اقتصادی پایدار مبتنی بر سیاستهای کلان کشور، دانش بومی کشاورزان و بهرهگیری بهینه از ظرفیتهای منطقهای با رعایت اصول اکوفیزیولوژیک تولید محصولات کشاورزی در راستای حفظ توان و تعادل محیط زیست برای نسلهای آینده از طریق استفاده اصولی و افزایش بهرهوری از منابع پایه تولید، آب و خاک دانست. آیا طرح تهیه شده همین رویکرد را دارد؟ دولت های قبل یکی از علل کم توجهی به اجرای الگوی کشت را مالکیت فردی کشاورزان بر زمین و مقاومت در برابر اقدامات دستوری می دانستند، امری که در دولت سیزدهم و دوره مدیریت ساداتی نژاد ادعا شده که هرچند کشاورزان براساس منفعت خود اقدام به کشت محصولات میکنند، با استفاده از همین ایجاد منفعت و مشوق مصمم به اجرای الگوی کشت محصولات زراعی می باشیم؟! این که فقط یک ادعا است. درباره مکانیزم و روش صحبت کنید.
سیدجواد ساداتینژاد؛ مدعی شده است که برای اجرای طرح الگوی کشت در کشور نیاز به 30 هزار میلیارد تومان وجود داشته و مفهوم الگوی کشت بر دسترسی به تولید پایدار در بخش کشاورزی بهازای بهرهبرداری و بهرهوری مناسب از منابع پایه کمک می کند. ادعایی که برخی از منتقدین را بدین سمت سوق داده است که آیا ساداتی نژاد قصد گروکشی بودجه ای و بهانه گیری برای نبود اعتبارات را دارد؟
ساداتی نزاد در ادعایی بشدت مسئله دار بیان کرده که از سال ۱۳۵۰ بحث مربوط به الگوی کشت در ایران مطرح بود. نیم قرن است که الگوی کشت جزو چالشهای بخش کشاورزی است. به دلایل مختلف در این ۵۰ سال الگوی کشت اجرایی نشده است. برخی معتقدند که دانش اجرای آن را نداریم و برخی میگویند کشاورزان آمادگی ندارند ولی معتقدم نهتنها هیچ مشکلی در دانش الگوی کشت نداریم، بلکه کشاورزان ما هم آمادگی اجرای الگوی کشت را دارند. باید از وزیر محترم پرسید وقتی الگوی توسعه کشاورزی مشخصی در کشور نداریم، چطور طرح الگوی کشت ، 50 سال است که چالش بخش کشاورزی محسوب می شود، نکند که ایشان نظام بهره برداری را با الگوی کشت ، یکسان فرض کرده اند؟
می گویند که اصلاح ساختاری دسترسی به نهادهها، کاهش مصرف نهاده، افزایش عملکرد و کاهش سطح از اجزای الگوی کشت خواهد بود که به تناوب اجرا میکنیم. از سوی دیگر با روشهای به زراعی بهدنبال کاهش مصرف آب، سم و کود شیمیایی و در عین حال افزایش عملکرد محصولات کشاورزی هستیم که در این راستا توسعه آبیاریهای نوین را هم در دستور کار خود قرار میدهیم. یکی از برنامهها، راهاندازی آبیاری سطحی و نواری است که برای اجرای این طرح باید اعتبارات ویژه تخصیص یابد( طرح افزایش بهره وری عوامل تولید چه شباهتی دارد با این طرح الگوی کشت آقای وزیر).
طرح الگوی کشت به دنبال چیست؟
ساداتی نژاد گویا با خبط طرح های مختلف با یکدیگر بیان داشته است که با اجرای این طرح تنها در دیمزارهای کشور میزان تولید چهار میلیون و 500 هزار تن اضافه خواهد شد(شباهت با طرح افزایش تولید در دیم زار ها) و تولید محصولات کشاورزی 11 درصد رشد خواهد داشت( آقای وزیر ، مطمئن هستند که اضافه شدن حجم تولید طرح 550 هزار هکتاری را وارد نکرده اند!). با اجرای این طرح در بخش کشاورزی کشور، بهرهوری کشاورزی رشد کرده و بهرهوری آب 18 درصد اضافه شده و مصرف آب هم شش درصد کاهش خواهد یافت و صرفهجویی ۲.۲ میلیارد دلاری در سال اول به همراه دارد. در صورت اجرای صحیح طرح، قرار است از این پس تمام تسهیلات و حمایتهای وزارت کشاورزی نیز در قالب این سند به استانها و کشاورزان ارائه شود. برای سال اول تا چهار میلیارد مترمکعب صرفهجویی آب در بخش کشاورزی برنامهریزی شده است تا یارانه کشت که به بخش کشاورزی داده میشود، به کشت محصولات کمآببر و محصولات راهبردی کشاورزی اختصاص داده شود. همچنین، مقرر شده با عوارضی که روی محصولات جالیزی بر اساس این سند اعمال خواهد شد، کشاورزان به سمت کشت کالاهای اساسی و راهبردی حرکت کنند.
پایگاه اطلاعرسانی دولت نیز طی گزارشی اعلام کرده که کاهش واردات با اصلاح الگوی کشت در اراضی کشاورزی مبتنی بر اولویت کالاهای اساسی شامل گندم، جو، سویا، پنبه، ذرت دانهای، چغندرقند، کلزا و عدس در دستور کار قرار میگیرد. به اعتقاد طراحان الگوی کشت، وابستگی بیش از اندازه به محصولات اساسی نظیر گندم، برنج، دانه روغنی، خوراک دام و گوشت و ... مشکل عمده کشاورزی کشور طی سالهای گذشته بوده است که ارزش تولید ۱۲۵ میلیون تن محصولات کشاورزی کشور را کمرنگ میکرد. حال با اجرای این طرح، انتظار میرود کشت محصولات کشاورزی تا ۱۸ درصد افزایش یابد و به ۱۵۲ میلیون تن برسد.
ساداتی نژاد می گوید که بهدلیل مشکل آب در کشور راهی جز الگوی کشت نداریم. اما در سالهای اول باید یارانه الگوی کشت داده شود. در قانون بودجه ۱۴۰۲ ردیفی جداگانه به الگوی کشت باید داده شود. در سال ۱۴۰۲ حداقل ۳۰ هزار میلیارد تومان در بودجه باید اعتبار در بودجه برای اجرای الگوی کشت باید در نظر گرفته شود. الگوی کشت برای سال زراعی جاری تدوین و برای همه وزارتخانهها فرستاده شده اما هر سال باید متناسب با منابع آبی و اقلیمی کشور اصلاح شود. مدعی هستند که وزارتخانههای کشور، نفت، نیرو، سازمان محیطزیست، بودجه، وزارت امور اقتصادی و داریی، بانک مرکزی و سازمان صداوسیما از نقشآفرینان در اجرای الگوی کشت هستند که باید همکاری کنند. الگوی کشت را براساس وضع موجود طراحی کردیم اما در سالهای آینده الگوی بهتری را طراحی خواهیم کرد(خودت فهمیدی چی گفتی؟!).
آقای وزیر ، بخش کشاورزی هم صاحب دارد ، هم حساب و کتاب دارد و کاشناس. بنظر شما می شود هر حرفی را زد و هر طرحی را به هر نامی منتشر نمود؟
اختصاصی پایگاه تحلیلی خبری شعار سال،برگرفته از منابع گوناگون