شعار سال: به مناسبت ماه مبارک رمضان، نشست «نهج‌البلاغه، کتاب زندگی» در بخش نهج‌البلاغه سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی قرآن و عترت شب گذشته، ۱۹ فروردین با حضور کارشناسانی از مصر و روسیه برگزار شد.

در ابتدای این نشست، عبدالکریم تاراس چرنیکو، اقتصاددان و مترجم قرآن کریم و نهج‌البلاغه به زبان روسی درباره شیوه ترجمه خود تصریح کرد: من در ترجمه نهج‌البلاغه و قرآن به زبان روسی کوشیده‌ام به نحوی ساختار جمله‌بندی زبان عربی را تا جایی که ساختار و نحو زبان روسی اجازه می‌دهد به این زبان منتقل کنم و برای موفقیت بیشتر از زبان روسی کلاسیک بهره برده‌ام؛ زبانی که در ابتدا نیز به منظور بیان متون مقدس مکتوب شده است.

وی افزود: با این حال ترجمه نهج‌البلاغه و قرآن نیز دشواری‌های خاص خود را دارد چرا که این متن نه شعر و نه متن مسجع است، با این حال بسیار آهنگین بوده و علاوه بر معانی آن از شکل ویژه‌ای نیز برخوردار است و من برای تأثیرگذاری بر روی مخاطب روسی‌زبان همان‌طور که پیش‌تر گفتم از میراث کلاسیک‌زبان روسی بهره بردم تا بتوانم اندازه فرم و محتوای نهج‌البلاغه را به خواننده روسی‌زبان منتقل کنم.

این محقق روس که تحصیلات خود را در حوزه اقتصاد، مهندسی و ریاضیات به پایان برده و سپس وارد مطالعات اسلامی شده است و برای آشنایی با اسلام به کشور‌های مختلفی سفر کرده و سرانجام به گفته خود، گمشده خویش را در اسلام و مذهب تشیع جسته است، درباره سیر دینی خود تصریح کرد: اگرچه ممکن است من مسیحی‌زاده انگاشته شوم، با این حال باید بگویم از ابتدا مسیحی نبوده‌ام چرا که در دوره شوروی بخش مهمی از مردم این کشور به‌ویژه در مناطقی که پیش از تشکیل شوروی بر دین مسیحی بودند، لائیک شده و تنها بخش کوچکی از مردم ایمان خود به مسیحیت را به شکل پنهانی تداوم دادند و از سویی گرایش مذهبی در این دوره برای مردم امتیازی منفی بود و با توجه به سیطره دولت بر تمام بخش‌ها بسیاری ترجیح می‌دادند حتی اگر مسیحی هستند، آن را آشکار نکنند.



عبدالکریم تاراس چرنیکو گفت: با این حال پس از آشنایی با اسلام، به این دین گرویدم و در ادامه پس از آشنایی با مذاهب به تشیع گرویدم و بعد‌ها به دلیل کمبود‌هایی که در زمینه ترجمه متون دینی اسلامی به زبان روسی وجود داشت تلاش کردم تا این متون را به شیوه مناسب و درخور به زبان روسی ترجمه کنم.

تاراس در پاسخ به پرسشی درباره سبک ترجمه خود و میزان تأثیر از مکتب شرق‌شناسی شوروی در ترجمه قرآن و دیگر متون دینی تصریح کرد: سبک این ترجمه متفاوت با مکتب شرق‌شناسی شوروی و به‌ویژه سبک کراچکوفسکی است چرا که می‌توان گفت این ترجمه تقریباً یک ترجمه تحت‌اللفظی است، اما سبک ترجمه من تلاش برای انتقال معانی و فرم کلمات از زبان عربی به زبان روسی و با بهره‌گیری از ساختار زبان روسی کلاسیک است. از سویی ترجمه من از قرآن این تفاوت را با ترجمه‌های دیگر دارد که همراه با تفسیر است.

این پژوهشگر روس درباره سبک تفسیری خود نیز گفت: در تفسیر خود کوشیده‌ام تا از سبک علامه طباطبایی یعنی تفسیر قرآن به قرآن استفاده کنم، البته در واقع باید گفت این شیوه تفسیری متعلق به پیامبر (ص) است و علامه طباطبایی نیز با الهام از سخن پیامبر به تفسیر قرآن به قرآن پرداخته است.



تاراس افزود: در ترجمه قرآن کریم و نهج‌البلاغه تلاش کرده‌ام تا با سنجش آیات و عبارات نزدیک‌ترین معادل از آن را به زبان روسی ارائه دهم. با این حال گاه چندین واژه عربی در روسی یک معنا دارند و گاه نیز یک واژه عربی قرآنی در زبان روسی معانی مختلفی دارد. به عنوان مثال واژه «ملة» در قرآن به معنای عقیده، دین و گروه به کار رفته است و همچنین واژه امت با این حال سعی کرده‌ام تا این تفاوت‌ها و ظرافت‌ها را به روسی منتقل سازم. اگرچه باید گفت هنوز جای کار بسیاری دارد چرا که در زبان انگلیسی هم اکنون بیش از ۳۰ ترجمه از قرآن کریم وجود دارد حال آنکه در زبان روسی تنها اندکی بیش از ۱۰ ترجمه روسی در دست است که برخی از آن‌ها نیز مستقیماً از زبان عربی ترجمه نشده است.

تاراس در پاسخ به سؤالی درباره نحوه مواجهه با اسلام‌هراسی تأکید کرد: از نگاه من به عنوان یک پژوهشگر دینی شیوه مقابله با این موج ارائه تفسیر مناسب از قرآن و نشان دادن این حقیقت است که اسلام با علوم و زندگی مدرن هیچ تناقضی ندارد و بهترین جواب این است که نشان دهیم اندیشه و زندگی معاصر مبتنی بر اندیشه و عقل تناقضی با قرآن و تعالیم قرآنی ندارد.



وی در مورد تأثیر ترجمه‌های خود بر مردم روسیه گفت: مخاطب این ترجمه‌ها به دلیل استفاده از زبان کلاسیک روسی بیشتر مردمی هستند که زبان مادری آن‌ها روسی است و از این رو مسلمانان و شیعیان روسیه به دلیل آنکه بیشتر از مهاجرانی هستند که زبان مادری آن‌ها روسی نیست، چندان با این ترجمه‌ها مأنوس نیستند؛ لذا می‌توان گفت ترجمه قرآن، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه تأثیر بسیار زیادی در آشنایی مردم روسیه به‌ویژه روسی‌زبانان با اسلام و آموزه‌های اسلامی دارند.



احمد راسم نفیس، نویسنده مستبصر از مصر نیز در سخنان خود که به صورت آنلاین پخش شد، پس از تبریک به مناسبت برگزاری این نمایشگاه و ماه مبارک رمضان به مسلمانان و مردم ایران تأکید کرد: پیام اصلی نهج‌البلاغه و به طور کلی امام علی (ع) تأمل و تدبر در قرآن است و من پس از ۱۰ سال کار بر روی این موضوع می‌توانم بگویم که امام علی (ع) بزرگ‌ترین مفسر قرآن است.

به گفته وی در قرآن و به تبع آن نهج‌البلاغه جایگاه انسان در جهان و نحوه ارتباط او با خداوند، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در قرآن تأکید شده است که انسان نسبت به خداوند نافرمانی می‌کند و در آیه ۶ از سوره مبارکه انفطار این امر ذکر شده است: «یَا أَیُّهَا الْإِنسَانُ مَا غَرَّکَ بِرَبِّکَ الْکَرِیمِ» (اى انسان چه چیز تو را در باره پروردگار بزرگوارت مغرور ساخته) در نهج‌البلاغه نیز به این مسئله پرداخته شده و در نهایت تأکید می‌شود که این شیطان است که انسان را فریب داده تا با وجود تمام ضعف‌های خود به خداوند غره شود و از این رو راه رهایی از این فریب و بازگشت به مسیر هدایت مقابله با این شیطان و نفس شیطانی است که انسان را به این راه می‌کشاند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایکنا، تاریخ انتشار: ۲۰ فروردین ۱۴۰۲، کدخبر:۴۱۳۲۶۳۸، iqna.ir