شعارسال: صنایع دستی از عناصری همچون هنر، صنعت و فرهنگ تشکیل شده و با توجه به این شاخص‌ها، می‌تواند در رونق اقتصادی کشور بسیار اثرگذار باشد. امروزه صنایع دستی به عنوان ظرفیت‌های غیرنفتی در اقتصاد، در سطح بین‌الملل به عنوان یک پیام‌رسان فرهنگی شناخته می‌شوند. با تقویت و ساماندهی و سرمایه‌گذاری در صنایع دستی و حمایت از آن می‌توان وابستگی اقتصاد کشور به نفت را کاهش داده و در هر جایی از کشور که تولیدات صنایع دستی در آنجا رواج دارد، اشتغال‌زایی صورت گیرد.

استان لرستان یکی از استان‌های با صنایع دستی انبوه و متنوع می‌باشد که در برخی موارد بسیار گمنام مانده است. در ادامه سلسله مباحث معرفی ظرفیت‌های صنایع دستی لرستان و تأثیرات آن بر اقتصاد کشور، به معرفی برخی دیگر از تولیدات بومی روستایی و شهری پرداخته‌ایم.

چوغا: بافته‌ای گلیم گونه با تار پنبه‌ای و پود پشمی است که با تکنیک گلیم‌بافی ساده باف تولید می‌شود. این دست باف که مردان بختیاری از آن به عنوان بالاپوش استفاده می‌کنند. چوغا بصورت نواری به عرض50 تا 70 سانتی‌متر و به بلندی حدود 2.5 متر بافته می‌شود.

پس از بافت این نوار به دو قسمت مساوی که یکی ساده و دیگری دارای نقش پلکانی است تقسیم شده و تکه‌ها از پهلو به یکدگیر دوخته می‌شوند که در نهایت چوغا از آن به وجود می‌آید.

بافت چوغا در مناطق بختیاری‌نشین استان لرستان بخصوص در شهرستان الیگودرز رواج دارد.

هور: هور بافته‌ای کیسه مانند است که در قدیم از آن برای نگهداری و انبار کردن گندم و آرد استفاده می‌شده است. این دست بافت کاملا یک رنگ و بدون نقش بوده و معمولاً با استفاده از نخ پشمی و تکنیک گلیم باف تولید می‌شود.

هوراسیان: هوراسیان وسیله خورجین مانندی است که برای نگهداری و حمل اشیاء و مایحتاج زندگی عشایر بر روی اسب به کار می رود. این دست‌باف معمولا تلفیقی از تکنیک‌های قالی‌باف و گلیم‌باف بوده و نقوش آن بسیار متنوع می‌باشد.

خورجین: از وسایل زندگی کوچ نشینی است از این وسیله برای نگهداری و حمل مواد و وسایل شخصی استفاده می‌شود.

معمولاً قسمت روی خورجین با تکنیک قالی و یا گلیم‌باف با نقوش متنوع بافته شده است و قسمت پشت با تکنیک جاجیم‌باف بافته می‌شود.

جل: از جمله دست بافته ای عشایری است که از آن به عنوان روانداز چهارپایان به خصوص اسب استفاده می‌شود این پوشش به منظور جلوگیری از خراش پوست حیوان هنگام حمل بار و حفظ آنها در مقابل سرما مورد استفاده قرار می‌گیرد. جل در میان عشایر لرستان معمولا با تکنیک جاجیم باف تولید می‌شود.

*صنایع دستی شهری

صنایع دستی شهری آن دسته از صنایع است که از دیرباز متناسب با امکانات و فرهنگ شهرهای مختلف جهت پاسخگویی به نیازهای جوامع وابسته به آن به وجود آمده است. مهم‌ترین مرکز اینگونه صنایع در استان لرستان در شهرستان بروجرد می‌باشد که در این زمینه از قدمتی دیرینه برخوردار است.

برخی از صنایع شهری لرستان عبارتند از: گیوه‌بافی و گیوه‌دوزی، حرمی‌بافی، ماشته‌بافی، خراطی، منبت و معرق چوب، سوزن‌دوزی، آجیده‌دوزی، قلم‌زنی، علم‌سازی، قفل‌سازی سنتی، نمدمالی، زرگری و ساخت زیورآلات سنتی، دوخت البسه محلی، ساخت سازهای سنتی، تذهیب و تشعیر، رنگرزی سنتی، نقاشی روی شیشه، ورشو سازی و...

در زیر به معرفی برخی از این صنایع می‌پردازیم.

گیوه‌بافی و گیوه‌دوزی: گیوه نوعی پای‌افراز است که رویه آن نخ پرک یعنی ریسمان‌های پنبه‌ای و زیرهی آن از چرم و پنبه می‌باشد.

زیره‌ی گیوه در لرستان به آژیه معروف است. بافت رویه گیوه همچنان که از نامش پیداست هنرگیوه بافی و دوخت زیره آن آژیه روزی نام دارد. همچنین اتصال و دوخت رویه به زیره گیوه را نیز گیوه‌دوزی می‌نامند.

گیوه‌بافی در شهرهای خرم‌آباد و بروجرد رواج دارد. بخصوص این هنر در شهرستان بروجرد از سابقه فراوانی برخوردار است.

رنگرزی سنتی: رنگ‌پذیری الیاف و مواد طبیعی در حمام با مواد رنگی طبیعی و مواد کمکی را رنگرزی سنتی می‌نامند. رنگزای طبیعی از گیاهان، کانی‌ها و جانوران مانند حشرات و برخی صدف‌های دریایی تهیه می‌شوند. زنان عشایر لر نیز از دیرباز دستی توانا در رنگرزی الیاف با مواد رنگزای طبیعی دارند، از جمله مواد رنگزای بومی لرستان که مورد استفاده عشایر این استان قرار می‌گیرد می توان به گیاه گندل (گنل در گویش لری) جفت، خاکتر چوب بلوط و غیره اشاره کرد.

ماشته: ماشته پارچ‌ای پشمی و ضخیم با ابعاد 2در2 متر می‌باشد. این دست‌باف دارای نقوش چهارگانه رنگین است و در آن معمولاً از چهار رنگ نارنجی مایل به قرمز، قرمز تیره، سبز تیره و بنفش تیره استفاده می‌شود.

کاربرد عمده ماشته این است که به عنوان رختخواب پیش استفاده می‌شود علاوه بر این ماشته دارای مصارف دیگری چون زیرانداز، روانداز، رویه کرسی، پرده، سجاده و ... می‌باشد. مهم‌ترین مناطق بافت ماشته در لرستان شهرهای بروجرد، خرم آباد، کوهدشت، الشتر و نورآباد می‌باشند.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت خبری تحلیلی لرسو، تاریخ انتشار: 29مهر1395، کدخبر: 20031: www.loreso.ir