شعارسال: وبینار بین‌المللی «بررسی اهانت به قرآن از منظر حقوق بشر بین‌المللی» روز یکشنبه ۸ مرداد، به همت خبرگزاری ایکنا، در واکنش به تکرار هتک حرمت ساحت کلام‌الله مجید در سوئد و دانمارک و بررسی ابعاد این اتفاق برگزار شد.

محسن قانعی، کارشناس مسائل بین‌الملل، در این وبینار در خصوص توجیه اهانت به مقدسات و قرآن‌سوزی با مفهوم آزادی بیان از سوی دولت سوئد گفت: اقدام اخیر دولت سوئد در صدور مجوز قرآن‌سوزی و تکرار این اقدام در همین کشور و دانمارک، مؤید رفتار غیر مسئولانه دولت سوئد است که ناقض اصول متعد حقوق بین‌الملل، ماده ۱ منشور سازمان ملل، مواد ۱۹ و ۲۰ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و برخی مفاد مندرج در اعلامیه حقوق بشر وین است.

وی با بیان اینکه این اقدامات یک نوع سوء استفاده از آزادی بیان است، گفت: در ماده ۱۹ میثاق حقوقی مدنی و سیاسی تصریح شده که آزادی بیان همراه با وظایف و تکالیف ویژه است و اقدامات به بهانه آزادی بیان نباید با نظم عمومی و احترام به حقوق دیگران در تضاد باشد. همچنین ماده ۱ منشور ملل متحد از دولت‌های عضو می‌خواهد که به حقوق و آزادی‌های بنیادین احترام بگذارند و لذا برخورد گزینشی با آزادی بیان در مقابل سایر حقوق انسان‌ها، سوء استفاده از آن است.

قانعی اظهار کرد: ماده ۲۰ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی نیز هر گونه دعوت (ترغیب) به کینه (تنفر) ملی یا نژادی یا مذهبی را که محرک تبعیض یا مخاصمه یا اعمال زور باشد به موجب قانون ممنوع اعلام کرده است؛ لذا دولت سوئد نقض قانون کرده و توجیهات دولت سوئد به هیچ عنوان برای کشور‌های اسلامی و جمهوری اسلامی قابل قبول نیست.

این کارشناس مسائل بین‌الملل درباره واکنش‌های متناقض مقامات سوئدی پس از این اقدام گفت: ریشه بروز این اقدامات در کشور‌های غربی این است که آن‌ها به مذهب به مثابه یک حق نگاه نمی‌کنند و لذا تنفر مذهبی را به رسمیت نمی‌شناسند و علت تکرار این روند خطرناک و ضد صلح جهانی و خشونت‌آفرین این است که این دولت‌ها تقیدی به اجرای مفاد مندرج در اعلامیه و اسناد حقوق بشر بین‌المللی ندارند که این مستلزم پر کردن شکاف میان قوانین داخلی این دولت‌ها با اسناد بین‌المللی است.

وی درباره بغرنج شدن این مسئله برای غربی‌ها علیرغم اعلام واضح محدوده آزادی بیان به ضربه نزدن به آزادی‌ها و حقوق دیگران در ماده ۲۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر و چگونگی پیگیری مسئله جرم‌انگاری توهین به مقدسات گفت: دولت سوئد دارای الزام حقوقی برای عدم تکرار این اقدام است، اما مشکل آن است که دولت سوئد و کشور‌های عضو اتحادیه اروپا قرآن‌سوزی را نه یک اقدام، بلکه رفتار تهاجمی و غیرقابل احترام تعریف می‌کنند.

قانعی افزود: این در حالی است که این یک اقدام همراه با مسئولیت یک دولت است و دولت سوئد نمی‌تواند آن را منتسب به یک فرد کند، زیرا چنین اقدامی با مجوز و حمایت دولت انجام شده، اما متأسفانه در نظام‌های سکولار و لیبرال حق مذهب همانطور که گفته شد، به رسمیت شناخته نشده است و ساز و کاری هم برای جرم‌انگاری آن تعریف نکرده‌اند که این نشانه برخورد گزینشی و تبعیض‌آمیز پیرامون آزادی بیان است.

این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: طبق اعلامیه وین کل حقوق بشر غیر قابل تفکیک، برابر و به هم مرتبط است و نمی‌توان یک سری حقوق را دارای ارزش بالاتری نسبت به سایر حقوق دانست و با این حقوق گزینشی برخورد کرد، اما دولت‌های غربی نگاه تبعیض‌آمیز نسبت به حق آزادی بیان در مقابل آزادی مذهب است.

وی با اشاره به نامگذاری روز بین‌المللی مبارزه با اسلام هراسی در جلسه ۱۵ مارس ۲۰۲۲ سازمان ملل گفت: براین اساس و در کنار وجود اسناد حقوق بشری بین‌المللی متعدد، دولت سوئد یک اقدام غیر مسئولانه و منفعلانه انجام داده و مسئول اصلی اهانت به قرآن است و باید پاسخگو باشد. رهبر انقلاب نیز در واکنش به این اقدام فرمودند کسانی که مرتکب آن شدند باید در دادگاه محاکمه شوند؛ لذا توجیهات مقامات سوئدی شاید نشانه حرکت به سمت کیفرانگاری اینگونه اقدامات و وارد کردن آن در نظام حقوقی خود باشد.

قانعی درباره واکنش جمهوری اسلامی و مجموعه کشور‌های اسلامی و اقدامات حقوقی که این کشور‌ها می‌توانند انجام دهند، گفت: در سال ۲۰۲۳ این ششمین قرآن‌سوزی صورت گرفته است و جمهوری اسلامی در دو سطح سازمان ملل و سازمان همکاری اسلامی این مسئله را پیگیری کرده است. یکی از این اقدامات برگزاری نشست در حاشیه اجلاس شورای حقوق بشر سازمان ملل در ۲۰ تیرماه پیرامون این مسئله و محکومیت این اقدام بود که قطعنامه‌ای علیه اهانت به مقدسات به تصویب رسید.

این کارشناس مسائل بین‌الملل بیان کرد: علاوه بر این، به ابتکار جمهوری اسلامی ایران و درخواست وزیر امور خارجه، هجدهمین نشست فوق‌العاده وزرای امور خارجه کشور‌های عضو سازمان همکاری اسلامی امروز در جده به صورت مجازی با محوریت موضوع اهانت به قرآن کریم برگزار خواهد شد.

وی ابراز کرد: در قطعنامه اجلاس وزرای امور خارجه سازمان همکاری اسلامی، مصوب سال ۲۰۲۰ به طور صریح از دبیرکل این سازمان درخواست تعیین فرستاده یا گزارشگر ویژه در موضوع اسلام‌هراسی شده که یک اقدام حقوقی برای پاسخگو کردن کشور‌های غربی در مقابل این اقدام است.

قانعی با نظام‌مند توصیف کردن قرآن‌سوزی و اهانت به مقدسات در سوئد گفت: این اقدامات به هیچ وجه دفعی و یکباره نیست و تکرار آن با حمایت دولت سوئد و دولت دانمارک نظام‌مند بودن آن را اثبات می‌کند و قطعا اقدام نظام‌مند نیز یک سری پیامد‌های کیفری و حقوقی را برای آن دولت‌ها در پی دارد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل درباره نقش پشت پرده رژیم صهیونیستی در این نوع اقدامات گفت: این اقدام دولت سوئد و دانمارک قطعا یک پروژه و اقدام از پیش طراحی‌شده است و همین امر واکنش‌ها را متفاوت‌تر می‌کند. تداوم این روند برای خود این کشور‌های اروپایی نیز خطرناک است و صلح جهانی، فهم متقابل و همزیستی مسالمت‌آمیز را دچار خدشه خواهد کرد که با تضعیف گفتگو‌های بین‌الادیانی، تنها منجر به رشد افراط گرایی می‌شود.

وی تصریح کرد: همچنین قرآن‌سوزی و تکرار آن یکی از راه‌های انحراف افکار عمومی از جنایات و کشتار‌های اسرائیل در غزه، جنین و کرانه باختری است و از این منظر صهیونیسم بین‌الملل به دنبال انحراف اذهان ملت‌های اسلامی به سمت قرآن‌سوزی در سوئد است.

قانعی در خصوص ابزار‌های کشور‌های اسلامی برای مقابله مؤثر با اقدامات اسلام‌هراسانه در غرب گفت: در چارچوب حقوق بشر بین‌المللی، ابزار‌ها نمود خود را در اسناد بین‌المللی نشان می‌دهند. در کنار آن ساز و کار‌هایی مانند صدور قطعنامه یا تعیین گزارشگر ویژه نیز وجود دارد، اما رویه‌های شکایت پیچیده‌تر است و ساز و کار‌ها نیاز به بررسی بیشتری دارد و در بعضی اسناد، امکان طرح شکایت علیه کشور‌های عضو محدود شده یا اصلا در آن پیش‌بینی نشده است و لذا خیلی از دولت‌ها رغبتی برای پیگیری این مسائل از طریق شکایت ندارند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل درباره استفاده از ابزار‌های اقتصادی، تجاری و سیاسی از سوی کشور‌های اسلامی علیه دولت‌های حامی توهین به مقدسات گفت: کشور‌های اسلامی اگر به دنبال اقدامات مؤثر و کارامد هستند باید آن را در چارچوب سازمان همکاری اسلامی و ائتلاف‌سازی انجام دهند. در حوزه مردمی اقدامات خودجوشی در جهان اسلام مانند راه‌اندازی کمپین تحریم خرید محصولات سوئدی به راه افتاده، اما ائتلاف‌سازی علیه دولت سوئد در چارچوب سازمان همکاری اسلامی با اجماع ۵۷ کشور عضو این سازمان اقدام بسیار اساسی‌تر در مقابله با اسلام‌هراسی و اسلام‌ستیزی است. زیرا اقدام یکجانبه یک دولت علیه دولت سوئد هم دارای آثار بلندمدت نیست و هم نمی‌تواند تداوم پیدا کند، اما اقدامات اجماعی ناشی از ائتلاف‌سازی هم آثار بلندمدت و هم اثرگذاری بیشتری دارد.

قانعی با تأکید بر پرهیز از به کارگیری ادبیات تفرقه‌افکنانه در موضوع قرآن‌سوزی میان شیعه و سنی و همچنین مسلمانان و مسیحیان گفت: طراحان این پروژه درصدد آن هستند که از توهین به قرآن در جهت افتراق در جهان اسلام و یا افتراق بین مسلمانان و مسیحیان استفاده کنند، در حالی که قرآن‌سوزی مختص به جهان اسلام نیست بلکه امری مربوط به جهان مسیحیت و سایر ادیان الهی نیز می‌باشد و مسلمانان نگران توهین به سایر کتب مقدس و آسمانی نیز هستند. در حقیقت این دغدغه مسلمانان مربوط به کل جهان بشریت است، زیرا توهین به قرآن را تهدیدی برای صلح بین‌الملل و گفتگو‌های بین ادیان می‌دانند؛ لذا به شدت باید از ادبیات و رویکرد‌های اختلاف‌آمیز بیم مذاهب اسلامی و ادیان الهی پرهیز کرد.

وی تصریح کرد: امروز کشور‌های اسلامی به صورت ید واحده و در چارچوب سازمان همکاری اسلامی و برخلاف اقدامات و رویکرد‌های تفرقه‌آمیز، در مسیر صحیح با شدت و حدت در حال حرکت هستند و این را موضوع مربوط به ۵۷ کشور اسلامی اعم از شیعه و سنی می‌دانند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به نقش پیشرو جمهوری اسلامی ایران در مقابل این اقدامات و واکنش‌های مناسب در سطح ملی و بین‌المللی گفت: در عین حال تحقق خواسته‌های در سطح بین‌المللی مستلزم همراهی همه دولت‌ها است و به طور طبیعی طیفی از کشور‌های عضو سازمان ملل از جمله کشور‌های غربی با این درخواست‌ها مخالفت کرده و در جهت حذف یا تعدیل برخی مفاد قطعنامه‌ها در خصوص اهانت به قرآن و مقدسات عمل می‌کنند.

قانعی درباره اینکه این اقدامات را تا چه اندازه می‌توان در واکنش به بهبود روابط میان کشور‌های اسلامی و حاکم شدن آرامش در جهان اسلام دانست، گفت: این یک پروژه طراحی‌شده با اهداف و مطامع خاص است که یکی از دلایل آن همین نارضایتی از فضای آرام شکل‌گرفته در روابط میان کشور‌های اسلامی و دلیل دیگر ایجاد انحراف در افکار عمومی از جنایات اسرائیل است ولذا باید از اینکه این اقدام مربوط به یک فرد، جریان یا گروه افراطی و دست راستی منتسب شود، پرهیز کرد و دولت سوئد را باید مستقیم مسئول این اتفاق دانست و نگاه حداکثری به موضوع داشت.

وی با مهم توصیف کردن نشست وزرای امور خارجه سازمان همکاری اسلامی در ۹ مردادماه، گفت: این بخشی از ابتکار جمهوری اسلامی ایران با حمایت کشور‌های عضو است که مکمل نشست این کشور‌ها در حاشیه نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل است و می‌تواند یک گام جدید برای اقدامات بعدی سازمان همکاری اسلامی باشد تا از بروز و تکرار این اتفاقات در آینده جلوگیری کرده و به کیفرانگاری این نوع اقدامات مبتنی بر نرم‌ها و هنجار‌های مندرج در اسناد بین‌المللی منجر شود.

قانعی تأکید کرد: کشور‌های اسلامی باید با ائتلاف بیشتر بین خود به سمت هنجارسازی کیفرانگاری توهین به مقدسات ادیان الهی حرکت کنند، زیرا توهین به مقدسات اسلامی امکان تسری به سایر مقدسات و کتب ادیان الهی دارد و به احتمال زیاد حتی کشور‌های غیر عضو سازمان همکاری اسلامی با این اقدامات جهان اسلام همراه خواهند شد. چنین موضوعاتی فقط توهین به پیروان یک مذهب و دین نیست بلکه توهین به کرامت و شرافت انسان‌ها است.

این کارشناس مسائل بین‌الملل در پایان اظهار کرد: در واقع قرآن‌سوزی در وهله اول یک اقدام غیر انسانی است، تا اینکه یک اقدام ضد دینی باشد و تهدیدی برای پیروان سایر ادیان الهی تلقی می‌شود و امید می‌رود به تدریج با هنجارسازی از سوی کشور‌های اسلامی در این زمینه، به سمت کیفرانگاری آن در قوانین کشور‌های غربی حرکت کنیم.

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری ایکنا، تاریخ انتشار: 9مرداد1402، کدخبر: 4159217، iqna.ir