شعار سال:سرمایه گذاری در بخش پژوهش عامل اساسی و محور پیشرفت محسوب می گردد و در حال حاضر میزان سرمایه گذاری در این حوزه از شاخصه‌های اصلی پیشرفت است. در این میان بر اساس سند چشم انداز۱۴۰۴ اصفهان کلان شهری خواهد بود اسلامی، خلاق، مبتنی بر حکمت و دانایی، توسعه یافته و متکی بر تولید علم و فناوری با جایگاه برتر جهانی و بهترین شهر ایران برای زندگی و بدیهی است دستیابی به آن نیازمند مدیریتی جامع، هوشمند و مبتنی بر الگوها و مدل های علمی خواهد بود که پژوهش در تحقق این امر نقشی بی بدیل و ویژه خواهد داشت.
در شهرداری اصفهان نیز معاونت برنامه ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات-مدیریت مطالعات و پژوهش- متولی پژوهش و پلی است بین محققین، پژوهشگران و مدیریت شهری.
در این راستا به منظور نقش پژوهش در مدیریت شهری اصفهان با محمود محمدی معاون برنامه ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات شهرداری اصفهان به گفتگو نشستیم؛
به نظر شما پژوهش در برنامه ریزی‌های شهری چه نقشی دارد؟
نقش پژوهش در مباحث علمی موضوع روشن و شناخته شده ای است و برنامه ریزی شهری جدای از سایر مباحث علمی نیست، اما در امر برنامه ریزی با مقوله های پیچیده انسانی، محیطی، فنی و ابعاد سیاسی و اقتصادی سرو کار داریم؛ این پیچیدگی ضرورت بحث پژوهش و مطالعه این حوزه را بیشتر از سایر مباحث علمی نشان می دهد .
حوزه علمی چون با پدیده‌های فیزیکی سرو کار دارند شاید پیچیدگی و محدوده کارشان به نسبت حوزه برنامه ریزی که با علوم اجتماعی و انسانی سروکار دارد کمتر باشد، چرا که در برنامه ریزی با همه ابعاد اجتماعی سرو کار داریم و ترکیب های هماهنگی اهمیت بیشتری دارد .
در امر برنامه ریزی به آگاهی محیطی گسترده نیاز داریم به گونه ای که یک فرد به تنهایی ممکن است توانایی تسلط بر موضوعی را نداشته باشد در نتیجه به کارگروهی و جمعی نیاز دارد تا متخصصان موضوع مورد برنامه ریزی را تبیین، شناسایی و بر اساس آن برنامه ارائه دهند ؛ بر این اساس بحث پژوهش برای برنامه ریزی یکی از مباحث اصلی و ضروری است؛ همانطور که جوامع و مباحث علمی رشد و توسعه می یابند، به‌کارگیری علوم وفنون در امر برنامه ریزی نیز به پژوهش‌های کاربردی نیاز دارد تا از دستاوردهای سایر علوم بشری و برنامه ریزی در جهت بهبود محیط انسان هرچه بیشتر بهره برد .
شهرداری تا چه اندازه در تدوین پروژه‌ها به مقوله پژوهش توجه کرده است؟
پژوهش به سه دسته بنیادی ، کاربردی و توسعه ای تقسیم بندی می شوند؛ماهیت کار شهرداری به عنوان دستگاه اجرایی این است که بتواند اقدامات عملی را مبتنی بر اصول علمی و مباحث روز پیگیری کند، از این رو پژوهش بنیادی در مراکز تحقیقاتی، پژوهشگاه ها و دانشگاه ها انجام می شود.
بنابراین شهرداری به دنبال استفاده از پژوهش کاربردی و توسعه ای است که بتواند از دستاوردهای این پژوهش در عمل و اجرا و سیاست گذاری و برنامه ریزی استفاده کند. بر این اساس معاونت برنامه ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات در شهرداری اصفهان شکل گرفته است که سابقه زیادی ندارد و این سابقه به یک دهه می‌رسد؛ البته قبل از تشکیل این معاونت کارهای پژوهش انجام می شد اما به صورت موردی بود.
بنابراین در مقایسه با عمر بیش از صد ساله شهرداری مقوله پژوهش عمر کوتاهی دارد و باید بر اساس تناسب زمانی به این مقوله نگاه کرد .
اگر بگوییم همه کارها براساس پژوهش انجام می شود سخن درست نیست ولی واقعیت این است که برای موضوعات شهری از طریق اقدامات پژوهشی راه حل انتخاب می شود.
در امر پژوهش با چه مشکلاتی روبرو هستیم؟
یکی از چالش‌های شهرداری‌ها و در مجموع در کل کشور این است که متاسفانه در بیان و تعریف مسئله پژوهش مشکل داریم.مسئله ای که در شهر وجود دارد ابعاد مختلفی دارد و به بخش ها و متخصصان متعددی مربوط می شود که هر کدام از زاویه و دیدگاه خود به مسئله نگاه می‌کنند، بنابراین گاهی مشاهده می شود که موضوع پژوهش تعریف شده و کار انجام گرفته ولی نهایتا دستاورد به وجود آمده برای مسئله اولیه قابل استفاده نبوده است. مثل کسی که دندان درد دارد اما به دلیل تشخیص نادرست دندان سالم کشیده شود که در این صورت عمل داندانپزشکی انجام شده ولی چون تشخیص درست نبود، درد هنوز وجود دارد.
ر شهرداری راه حل‌ها مشخص است آن چیزی که مهم است بتوانیم مسائل و مشکلات را به خوبی بیان کنیم، مانند بیماری که باید علائم درد را به شکل روشن بیان کند تا پزشک بتواند درد را تشخیص و راه حل درمان را مشخص کند .
ولی در شهرداری حتی در کل کشور متاسفانه خوب نمی توانیم علائم مشکل را مشخص و جمع بندی کنیم تا خروجی مشخصی به دست آید.بنابراین یکی از چالش‌های مهم در امر پژوهش به ویژه در شهرداری عدم تعریف دقیق مسئله است.
برای رفع این معضل چه برنامه ای دارید؟
امر شناسایی مسئله مهارت می خواهد باید سعی کرد از طریق جلسات گفتگو، نشست تخصصی مهارت را تقویت کنیم. در ادبیات حکیمانه آمده است که آنچه جوان در آینه بیند، پیر در خشت خام بیند پس تعریف مسئله مهارت و ویژگی خاص نیاز دارد که باید پرورش یابد تا بتوانیم علت های اصلی را شناسایی و به درمان علت ها بپردازیم نه درمان معلول ها؛ حتی برای اینکه بتوانیم مساله را پژوهش کنیم ابتدا باید پژوهش اولیه انجام دهیم.
پژوهش در تدوین بودجه سال آینده چقدر نقش داشته است؟
هنوز بودجه سال آینده نهایی نشده است، به حوزه ها و معاونت‌های مختلف اعلام کردیم که پیشنهادهای پژوهشی و مباحث و موضوعاتی که فکر می کنند از طریق روال مرسوم و جاری نمی توانند به آن بپردازند مطرح کنند؛ برخی معاونت‌ها در این رابطه قوی‌تر شرکت کرده اند و برخی معاونت‌ها پیشنهادی ارائه نکردند در حالی‌که در آن حوزه خاص مردم مشکل دارند.
دربودجه امسال چه اعتباری برای امر پژوهش اختصاص داده شده است؟
در بودجه امسال شهرداری اصفهان 2 میلیارد تومان به امر پژوهش اختصاص داده شده که در مقایسه با بودجه 2 هزار و 650 میلیارد تومانی شهرداری یک هزارم هم کمتر بوده است یعنی به درصد هم نمی رسد.
این در حالی است که با توجه به اهداف توسعه و پیشرفت کشور حداقل باید 2 درصد از بودجه را به امر پژوهش اختصاص دهیم بنابراین 2 درصد از 2 هزار میلیارد تومان رقمی حدود بیش از 50 میلیارد تومان می شود.
البته کارهای پژوهشی تنها به بودجه مربوط نیست باید زیرساختها ، قابلیت و ظرفیت‌های لازم برای درست مصرف کردن بودجه فراهم شود و اگر تنها بودجه افزایش یابد بخش زیادی از اعتبارات بهینه مصرف نمی شود بنابراین لازم است در برنامه ریزی‌ها در دوره های مختلف زمانی درصد اعتبارات پژوهش را در بودجه سالانه افزایش دهیم.

شاخص‌های اصلی پژوهش در سال آینده چه مواردی است؟
یکی از مشکلات اصلی شهر اصفهان آلودگی هوا، سلامت و محیط زیست است به همین جهت گیری طرح های پژوهشی در سال آینده به این سمت است البته محیط زیست به معنای کاشت درخت نیست ممکن است برنامه ریزی‌ها در جهت حمل و نقل، حوزه فناوری اطلاعات باشد که به محیط زیست کمک کند بنابراین پژوهش‌ها با محوریت محیط زیست تعریف می‌شود.

چه طرح‌های پژوهشی تاکنون به مرحله اجرا رسیده است؟
یکی از آسیب‌های کارهای پژوهشی این است، کاربست در حوزه های بهره‌برداری شهرداری قوی نبوده است در نتیجه پژوهش در مواردی همچون سبک زندگی مطرح می شود، در حوزه شهرسازی، حمل و نقل و فضای سبز عملیانی نشده ولی سعی کردیم از پژوهش ها در این رابطه استفاده کنیم. اما در بحث حمل و نقل و ایجاد خطوط بی.آر.تی پژوهش‌های مختلفی در خصوص تاثیرات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی انجام گرفت که این تاثیرات در طراحی خطوط های بعدی بی.آر.تی مورد استفاده قرار گرفته است؛ در سایر حوزه‌ها نیز از نتایج یکسری طرح های پژوهشی در سیاست گذاری استفاه می شود.

پس مطالعات قبل از طرح های عمرانی پژوهش محسوب می شود؟
خیر؛ اینطور نیست باید دقت کرد زمانی پژوهش و مطالعات طرح های عمرانی متفاوت است، زمانی که پروژه ای تعریف می‌شود بخشی از بودجه صرف مطالعه می شود و پس از تکمیل مطالعه طراحی و اجرا انجام می شود ولی پژوهش به طراحی ختم نمی شود از این رو پژوهش موضوعات عامی است که همه حوزه ها با آن سرو کار دارند.

و سخن پایانی؛
تاثیر پژوهش در نگرش، رفتار و سازوکارهای تصمیم‌گیری مدیران اجرایی نهفته است پس می توان نتیجه گرفت پژوهش امر رفتاری است تا ساختاری. بنابراین امیدواریم بتوانیم در سال‌ های آینده طرح‌های پژوهشی مناسبی را با تعریف دقیق مسئله به سرانجام برسانیم.