شعارسال: داعش دیگر این روزها در آستانه تبدیل شدن به دولتی نصفه نیمه و بی حاکمیت در منطقه است. در چند روز آتی موصل تقریبا به طور کامل از دست داعش خارج میشود، جایی که بسیاری از سربازان سیاه پوش داعش با رهبر این گروه در مسجد نوری بیعت و اعلام خلافت کردند. احتمالا طی هفتههای آتی نیز داعش رقه را نیز از دست خواهد داد.
1-برآمدن داعش و رشد سریع آن را میتوان در دو عامل خلا قدرت ایجاد شده پس از تجاوز آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ و نیز برخورد اسد با مخالفین در سال ۲۰۰۱ دانست، مسائلی که باعث شدند داعش بتواند با استفاده از نمادها و هویتهای مذهبی و نیز خلا قدرت ایجاد شده به رشد سریع خود در عراق و سوریه ادامه دهد. زدودن این غده شیطانی از عراق سوریه، اما باز هم میتواند خلا دیگری در این دو کشور ایجاد کند. کشورهای ایران، روسیه، ترکیه و آمریکا را میتوان چهار کشوری دانست که به طور عمده در این جنگها شرکت دارند و در موقعیتهای مختلف جنگی با یکدیگر اصطکاک و درگیری دارند. با این حال این اصطکاکها و درگیریها احتمالا پس از خروج داعش و این بار بر سر آینده سوریه و عراق بیشتر خواهد شد.
2-پس از این که صدام ساقط شد، برای عراق تحت اشغال نسخه حکومت فدرالی پیچیده شده و قدرت میان اکثریت شیعه و اقلیتهای سنی و کرد تقسیم گشت. درگیری ها، اما پایان نیافت و از هر سویی آتشی برافروخته شده و سرانجام دولت فدرال عراق شکست خورد.
مرکزگرایی اسد در سوریه پیش از جنگ نیز نتوانست ره به جایی ببرد و سرانجام آن به جنگ داخلی و شورشها کشیده شد. البته این ادعایی است که سوریه نمیپذیرد و همان طور که یکی از مقامات این کشور چندی پیش گفت: دلیلی ندارد حکومت سوریه در صورت پیروزی بر شورشی ها، به مصالحه و تقسیم کشور با آنها بپردازد.
سوریها البته با طرح پیش نویس روسیه برای قانون اساسی موافقت کرده اند، طرحی که به حاکمیتهای محلی احترام میگذارد و اجازه میدهد که برای مثال اقلیت مسیحی تا حدی خودمختاری داشته باشند. با این حال در هر دو کشور عراق و سوریه اکنون بحث بر سر کردها است.
3-دولت کردستان عراق اعلام کرده است که در روز ۲۵ سپتامبر سال جاری برای جدایی از عراق رفراندوم برگزار خواهد کرد تا بتواند حاکمیت و سهم ادعایی خود از عراق را جدا کند، با این حال تقریبا تمام قدرتهای درگیر در این کشورها صداحتا مخالفت خود را با این مساله اعلام کرده اند. باشدت گرفتن درگیریها در سوریه، نیروهای کرد سوریه نیز در این جنگ با پشتیبانی آمریکا مشارکت کردند و همین مساله اکنون به ادعای آنها برای خودمختاری مناطق شمالی این کشور تبدیل شده است. احتمالا یکی از مهمترین درگیریهای دولت سوریه پس از پایان جنگ این کردها خواهد بود که خواهان گرفتن سهم ادعایی خود از کشور و خود مختاری هستند، مشکل دیگر این منطقه از سوریه ارتباط کردهای آن با پ. ک. ک. است که دشمنی ۳۰ ساله با دولت ترکیه دارد و آنکارا نیز بارها اعلام کرده است که به شدت با خودمختاری کردها در این منطقه مخالف است.
4-یکی از بهترین راهها برای دست یابی قومیتها و مناطق مختلف به خودمختاری برآمدن رهبران محلی پرقدرتی است که از یک سو وجهه مخالفت با دولت دارند، و یا دولت برای توافق با آنها مشتاق است و و از سوی دیگر پشتوانه مردمی و نظامی خوبی در میان منطقه ادعایی و قدرتها داشته باشند. همان طور که تحلیل گر فاینشنال تایمز مینویسد، در این صورت است که میتوان به ایجاد تفاهم و به وجودآمدن قدرتهای محلی امید داشت. از این رو به نظر میرسد که خلا ایجاد شده پس از ا. بین رفتن داعش میتواند خود زمینهای باشد برای ایجاد شورشی دیگر، که این بار نه برای اعلام خلافت بلکه برای تکه تکه کردن عراق و سوریه و تبدیل آن به گروهی از قدرتهای محلی کم قدرت و ناتوان از مبارزه با قدرتهای بزرگ و جنگهای فرقه ای.
با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت فردا، تاریخ انتشار: 9تیر1396، کدخبر: 690293: www.fardanews.com