از علت علاقه مردم به شایعات تا نحوه انتشار

در روز‌های اخیر شایعات مختلفی در شبکه‌های اجتماعی در حوزه مسائل نه چندان مهم مثل ممنوع التصویر شدن فلان مجری و احتمال دستگیری بهمان خبرنگار منتشر شده است؛ انتظار این نیست که کسی یا کسانی بابت انتشار شایعات دستگیر شوند اما بدیهی است که برای جلوگیری از تبدیل این تکنیک به «رویه» باید فکری کرد.

شعار سال: زهرا طباخی فعال رسانه‌ای در کانال شخصی تلگرامش نوشت: در روز‌های اخیر شایعات مختلفی در شبکه‌های اجتماعی در حوزه مسائل نه چندان مهم مثل ممنوع التصویر شدن فلان مجری و احتمال دستگیری بهمان خبرنگار منتشر شده است. جالب اینجاست که پس از ورود نهاد‌های رسمی به ماجرا و پاسخگویی به مردم به منظور رفع شبهه، تیم شایعه ساز یا بازنشر کننده اخبار کذب با «قهرمان نمایی» چنین وانمود می‌کند که انتشار «خبر پنهان» منجر به مهندسی نهاد درگیر و حل و فصل موضوع شده است. به عبارتی از انتشار شایعه به عنوان ابزاری برای هدایت اذهان عمومی و درگیر نگاه داشتن مخاطب در سیکل اعتماد به منتشر کننده اکاذیب، سوء استفاده می‌شود.

طبیعتا انتظار این نیست که کسی یا کسانی بابت انتشار «خرده شایعات اجتماعی» دستگیر شوند و نهاد‌های امنیتی به چنین مواردی ورود کنند، اما بدیهی است که برای جلوگیری از تبدیل این تکنیک به «رویه» باید فکری کرد.

متخصصین حوزه سایبر قویا بر موضوع «شایعه» در فضای شبکه‌های اجتماعی متمرکزند... از علت علاقه مردم به شایعات تا نحوه انتشار، بازتولید و مدیریت و مقابله با شایعه و اخبار تقلبی! حاکمیت‌ها در برخورد با این موارد به نظر بنده سه روش دارند:

۱- دولت‌هایی که مسئولیت فرد را برتر می‌دانند مثل چین
۲- دولت‌هایی که مسئولیت را متوجه شبکه اجتماعی می‌دانند مثل آمریکا
۳- دولت‌هایی که فرد و شبکه اجتماعی را حداکثری مسئول می‌دانند مثل امارات متحده عربی و عربستان

در ایران هنوز شترمرغیسم برپاست. دولت در اغلب موارد بستر فنی توزیع محتوا مثل تلگرام، آپارات یا ... را غیرمسئول می‌داند. نظارت چندانی بر محتوای شبکه‌های اجتماعی جهانی/ خارجی مثل توییتر و فیسبوک نداریم و برقراری مسئولیت فردی نیز به برپایی کامل شبکه ملی اطلاعات متصل شده است. در حوزه فرهنگی نیز به شخصه تا به حال پیرامون توجه دادن مردم به تاثیر بازنشر و انتشار شایعه و اخبار کذب در شبکه‌های اجتماعی محتوای هشدار دهنده یا آموزشی دقیق و موثری ندیده ام.

نمونه‌ای از نحوه برخورد دولت چین با تیم‌های شایعه ساز در شبکه‌های اجتماعی: بستر‌های توزیع محتوا و اپ‌ها اغلب چینی هستند و سهم عمده مسئولیت انتشار محتوای کذب با کاربر است.