شعارسال : از سال 1901 تا به حال در سالروز مرگ آلفرد نوبل، صنعتگر و مخترع سوئدی، جوایز پنج‌گانه‌ی نوبل در رشته‌های شیمی، فیزیک، ادبیات، پزشکی (یا فیزیولوژی) و صلح به افرادی که بیشترین خدمت را به بشر کرده باشند، اهدا می‌شود. انتخاب این اشخاص، همان‌طور که در وصیت‌نامه نوبل نوشته شده، می‌بایست توسط کمیته نروژی نوبل صورت بگیرد. این جوایز در یک مراسم رسمی که هر ساله در دهم دسامبر یعنی سالگرد درگذشت آلفرد نوبل برگزار می‌شود به برندگان اهدا می‌گردد.

در میان این جوایز، جایزه صلح نوبل بحث‌برانگیزترین آنها بوده که هر ساله با واکنش‌های مثبت و منفی زیادی روبه‌رو می‌شود. جایزه‌ای که برای نخستین‌بار در سال 1901 میلادی به «ژان هانری دونان» سوئیسی به خاطر تأسیس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ اهدا شد و برای آخرین‌بار نیز در سال گذشته به دو فعال حقوق کودکان از کشورهای هند و پاکستان تعلق گرفت.

از میان ۱۰۳ شخصیت و ۲۲ سازمانی که موفق به دریافت این جایزه شدند، «شیرین عبادی» تنها فرد ایرانی است که توانسته در سال 2003 این جایزه را از آن خود کند. کمیته‌ی جایزه نوبل اعلام کرد که این جایزه به دلیل فعالیت‌های خانم عبادی در زمینه حقوق بشر و ترویج مردم‌سالاری در ایران به‌ویژه در مورد حقوق زنان و کودکان، به وی اعطا شده است. عبادی که هم‌اکنون در خارج از کشور به سر می‌برد، سخنرانی‌های زیادی علیه نظام جمهوری اسلامی و مسئولین کشور ایراد کرده است.

اخیراً «کریستین برگ هارپوینکن» رئیس مؤسسه تحقیقات صلح در اسلو در مصاحبه با رویترز اعلام کرد که «ارنست مونیز» وزیر انرژی ایالات متحده و «علی اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی ایران به دلیل نقش‌شان در مذاکرات مربوط به دستیابی موافقتنامه هسته‌ای ایران، در فهرست دریافت این جایزه هستند. پیش از آن نیز بسیاری از حامیان دولت در صدد معرفی «محمدجواد ظریف» جهت دریافت جایزه صلح نوبل بودند.

در میان اسامی برندگان این جایزه، وجود برخی نام‌ها موجب شگفتی زیادی شده است. مثلا در سال 1978 به علت مذاکرات «انور سادات» رئیس‌جمهور وقت مصر با «مناخیم بگین» ششمین نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، که نهایتا به پذیرش پیمان کمپ‌دیوید و به رسمیت شناختن اسرائیل از سوی قاهره انجامید، جایزه صلح نوبل به طور مشترک به هر دوی این‌ها اهدا شد.

در سال 1990 درست یک سال قبل از فروپاشی شوروی، این جایزه به علت ارائه‌ی دکترین دوگانه پروسترویکا (اصلاحات اقتصادی) و گلاسنوست (فضای باز سیاسی) از سوی «میخائیل گورباچف» که کاملا غرب‌گرا بود،

وی را به مقام دریافت جایزه صلح نوبل نائل آورد.

این جایزه در سال 1994 پس از مذاکرات تاریخی «یاسر عرفات» رئیس حکومت خودگران فلسطین با «شیمون پرز» رئیس‌جمهور وقت رژیم اشغالگر قدس، به طور مشترک به هر دو نفر اهدا شد. مذاکراتی که نتیجه‌ی آن، پس از تعدیل نظر عرفات نسبت به اسرائیل، باعث به وجود آمدن مناطق خودگردان فلسطین و در آینده کشور مستقل فلسطینی می‌شد.

در سال 2009 باراک اوباما در حالی برنده جایزه صلح نوبل شد که مؤسسه‌ی تحقیقاتی صلح اسلو علت آن را «تلاش فوق‌العاده اوباما در تقویت دیپلماسی بین‌المللی و ترغیب به همکاری میان مردمان» عنوان کرد. اما اکنون ۶ سال از آن روز می‌گذرد و طبق گزارشی که شورای روابط خارجی آمریکا منتشر کرده، برنده جایزه صلح نوبل بیش از ۲۴ هزار بمب بر سر مردم غیر نظامی در کشورهای مختلف جهان به ویژه غرب آسیا ریخته‌ است.

فرمول چگونگی انتخاب برندگان این جایزه واضح و شفاف نیست. مثلا یک سال، فعال حقوق کودکان را انتخاب می‌کنند و سالی دیگر به کودک‌کش‌ها و جنگ‌افروزها جایزه می‌دهند. آنچه مشخص است فاصله‌گرفتن این مؤسسه از اهدف اولیه و یا به عبارت دیگر وابستگی سیاسی آن به برخی کشورهاست. شاید به همین دلیل است که در سال گذشته و هم‌زمان با افزایش تنش‌های بین امریکا و روسیه، جایزه نوبل ادبیات به نویسنده‌ی گم‌نام ضد روسی تعلق گرفت. و همین‌طور از بین تمام رؤسای جمهور شوروی، گورباچف که سرتاپا غربی می‌اندیشید، مستحق دریافت جایزه صلح گردید.

اکنون نیز از یک ایرانی نام می‌برند. علی اکبر صالحی که یاری‌گر تیم مذاکره‌کننده‌ی ایرانی بوده و تقریبا به تمامی خواسته‌های 5+1 عمل کرده، در فهرست پیشنهادی جایزه صلح نوبل قرار گرفته است. هر چند در این باره نمی‌توان به طور دقیق اظهارنظر کرد، اما امیدواریم فلسفه‌ی اهدای این جایزه «نمک‌گیر»کردن دیپلمات‌های ایرانی نباشد.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی آناج ، تاریخ انتشار پنجشنبه 15 بهمن 1394 ، کد مطلب : 35068 : www. anaj.ir