شعارسال: طبق اعلام سازمان حفاظت محیط زیست درسال گذشته، 6 تالاب کشور شامل انزلی، هامون دربخش«دهانه جنوبی پوزک» و«صابوری وهیرمند»، «نیریز» و«کمجان» در فارس و «شورگل»، «یادگارلو» و «دورگه سنگی» در آذربایجان غربی در فهرست سیاه مونترو قرار دارند که برای خروج آنها از این وضعیت، باید فعالیت‌های مؤثرتری صورت گیرد. البته تلاش‌های دولت و مجلس برای سامان دادن به قوانین منجر به تصویب قانون جامع تالاب‌ها را هم نباید نادیده گرفت که می‌تواند کمک مؤثری برای احیای آنها باشد. طبق این قانون، تخریب تالاب ممنوع است و مرجع تشخیص تخریب تالاب، سازمان حفاظت محیط زیست تعیین شده، در صورتی که اگر حفاظت از تالاب‌ها با دقت و مسائل فنی پیش برود، گروه «جایکا» (آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن) می‌تواند برنامه‌ریزی بهتری برای احیای تالاب‌ها داشته باشد. طبق قانون مذکور، تالابی را می‌توان احیا کرد که در فهرست مونترو قرار گرفته باشد، هم‌اکنون از 6 تالاب یاد شده، «نیریز» و «کمجان» در فارس همچنان در فهرست سیاه مونترو قرار دارند.

دلایل خشکی تالاب‌ها

«سعید محمودی»، مدیرکل سازمان حفاظت محیط زیست فارس با بیان اینکه تمام تالاب‌های کشور دچارکم آبی وتنش آبی است، افزود: میزان بارش‌ها در کشور از نظر طبیعی 10 سال است که نصف و حتی به کمتر از نصف کاهش پیدا کرده است. بارش و دمای هوا هم 2 پارامتری است که در برهه‌ای از زمان وقتی بارش کم شود به تبع آن تبخیر نیز بالا می‌رود، براین اساس این عوامل رامی‌توان از جمله دلایل خشکی تالاب‌ها محسوب کرد.

توسعه کشاورزی بدون برنامه

وی اشتباهات انسانی، توسعه کشاورزی بدون برنامه و بهره‌گیری از الگوی کشاورزی ناکارآمد چون کشت محصولات آب بر برنج و ذرت که منابع خاکی را هم از بین برده‌اند؛ توسعه سد‌سازی با آب‌های جاری در رودخانه‌هایی که آبشان را پشت سدها جمع کردیم، عواملی دانست که موجب شده تالاب‌ها که در پایین دست حوزه قرار دارند، بدون آب بمانند و خشک شوند.

به گفته وی مدیریت منابع آب بالادستی که سدها هستند باید به قدری کارشناسی شده باشد تا آب به چشمه‌ها و تالاب‌ها که درپایین دست سدها هستند، برسد. در واقع این چرخه باید به قدری نظام‌مند باشد که از سد به رودخانه و بعد به تالاب برسد. در کشور با توجه به شرایط آب و هوایی، مناطق بالادستی هم آبی ندارند و آب رودخانه‌ها هم بدون الگو و برنامه مناسب برای آبیاری کشاورزان هدایت می‌شود. از طرفی کشاورز هم که به‌دنبال سودآوری است محصولاتی مانند برنج، ذرت و هندوانه را که آب بر است کشت می‌کند و عملاً آبی برای تالاب‌ها نمی‌ماند.

سد‌سازی بدون مطالعات ارزیابی زیست محیطی

مدیرکل سازمان حفاظت محیط زیست فارس به سد سازی‌های فراوان از طرف وزارت نیرو که بدون مطالعات ارزیابی زیست محیطی و در نظر گرفتن حقابه پایین دست که مربوط به محیط زیست و تالاب‌هاست اشاره کرد و یادآور شد: توسعه کشاورزی نادرست و ناکارآمد با الگوهای نامتناسب با شرایط اقلیمی کشور باعث شده که این مقدار محدود آب پشت سدها هم به تالاب‌ها که پایین دست رودخانه‌ها هستند، نرسد. از طرفی سدهایی هم که کارشناسی و ارزیابی شده ساخته شده‌اند بازهم مشکل سازند. زیرا حقابه‌ای از طرف وزارت نیرو برای پایین دست آنها داده نمی‌شود. این وزارتخانه معتقد است آبی پشت سدها نیست و اگر نیست، چرا سد می‌سازند و اگر سدسازی می‌کنند چرا درصدی از آب، که حقابه محیط زیست است را نمی‌دهند اما سهمیه آب کشاورز را به‌طور کامل می‌دهند. این نشان می‌دهد که وزارت نیرو حقابه کشاورز را به آنها می‌فروشد. از طرفی دیگر، وزارت نیرو مدعی است که آب، کم است اگر این طور است پس باید سهم حقابه کشاورز هم کم شود یا اگر این حقابه را به محیط زیست نمی‌دهد به همان نسبت هم از حقابه کشاورزی کم کند.

ملزم کردن وزارت نیرو برای پرداخت حقابه تالاب‌ها

محمودی ملزم کردن وزارت نیرو برای پرداخت حقابه تالاب‌ها و رها‌سازی حقابه‌ها در زمان‌های مشخص از طرف این وزارتخانه؛ الگوسازی برای کشاورزی با تغییر الگوی کشت، آشنا کردن مردم با اهمیت تالاب‌ها وتوسعه پوشش گیاهی منطقه با هدف کنترل نفوذ آب را از برنامه‌های این سازمان برای زنده کردن تالاب‌ها عنوان کرد که از امسال اجرای آنها شروع شده است. وی تصریح کرد: هم‌اکنون بخش‌هایی از تالاب بختگان هم زیرآب رفته و سعی داریم این آب را نگهداری کنیم البته میزان جمع شدن آب درفصل‌های مختلف سال با توجه به خشکسالی‌های اخیر متفاوت است. احیای بخش‌های دیگر تالاب‌های بختگان و پریشان در فصل تابستان و همچنین درختکاری متناسب با شرایط اقلیمی حاشیه تالاب هاهم از دیگر برنامه‌هاست که زمان‌بر است و در این زمینه اداره جهاد کشاورزی نیز باید همکاری کند.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه ایران، تاریخ انتشار: 28آبان1397 ، کدخبر: 490135: www.iran-newspaper.com