شعار سال: بارش­های امسال از سال قبل کم‌تر شده است

رئیس مرکز ملی خشک‌سالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور با بیان این‌که بارش‌های امسال در کشور نسبت به بلندمدت تا حدودی در حد نرمال و بیش از حد نرمال است، اما نسبت به سال گذشته کم‌تر شده، افزود: بیش‌تر استان‌های غربی کشور از ابتدای مهر تاکنون بارش کم‌تری نسبت به بارش بلندمدت خود داشتند؛ به‌طوری که استان‌های آذربایجان­شرقی و غربی، اردبیل، ایلام، چهارمحال­و­بختیاری، خراسان‌شمالی، گلستان، کردستان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان و همدان بارش­هایشان از حد نرمال کم‌تر بوده.

احد وظیفه گفت: در بلندمدت در آذربایجان­شرقی 23 میلی­متر، در آذربایجان غربی 17 میلی‌متر و در اردبیل 23 میلی­متر کمبود بارش داریم؛ به‌خصوص در چهارمحال­ و بختیاری که یکی از استان‌های پربارش است، 85 میلی‌متر کمبود بارش داریم؛ یعنی حدود 32 درصد با کسری بارش مواجهیم. در خراسان شمالی هم چندان وضعیت خوشایند نیست و این استان با 33 میلی‌متر معادل 41 درصد با کاهش باران مواجه است. بخش غربی کشور ازجمله کرمانشاه و کردستان هم از 15درصد تا 30 درصد و گلستان با 21 درصد با کمبود بارش مواجه است.

وی ادامه داد: اما در گیلان، مازندران و استان‌های حاشیه جنوبی البرز مثل تهران، البرز، قزوین و همدان شرایط نرمال است.

 وظیفه با اشاره به شرایط مناسب شرق کشور از نظر بارندگی افزود: باتوجه به بارندگی‌های اخیر پیش‌بینی می‌شود استان‌های شرقی و جنوب شرقی مانند بوشهر، سیستان‌وبلوچستان و هرمزگان شرایط نرمال و حتی فراتر از نرمال داشته باشند. هرمزگان تاکنون 256 میلی­متر بارش داشته، درصورتی‌که در بلندمدت 69 میلی‌متر بارش داشته، در حالی‌که انتظار داشتیم حداکثر 70 میلی­متر بارش داشته باشد. یا سیستان‌وبلوچستان 119 میلی­متر بارش داشته که نرمال استان 38 میلی­متر بوده است.

در ماه‌های آینده نا­هنجاری در بارش نخواهیم داشت

وی اضافه کرد: استان‌هایی مانند کرمان و قم نیز وضع بدی ندارند، اما در کل می‌توان گفت استان‌های کویری شرایط مناسبی دارند، اما استان‌های پربارش وضعیت مطلوبی ندارند و 15 تا 35 درصد زیر نرمال هستند.

رئیس مرکز ملی خشک‌سالی با پیش­بینی وضعیت آینده بارندگی­های کشور گفت: پیش­بینی­های فصلی نشان می‌دهد که همچنان در نوار غربی با کمبود بارش مواجه باشیم، اما به‌طور کلی در ماه‌های آینده بی­هنجاری در بارش نخواهیم داشت و تقریباً شرایط معمولی خواهد بود و به‌نظر می‌رسد بارندگی‌های غرب کشور نتواند کسری بارش در آن منطقه را جبران کند.

وظیفه با اشاره به شرایط سال آبی کشور افزود: سال آبی از ابتدای مهر شروع می‌شود و تا پایان شهریور ادامه دارد و از آن‌جا که پنجره دوره بارش در اریبهشت بسته می‌شود، می‌توان گفت تا پایان سال آبی هم در برخی مناطق کمبود بارش جبران نخواهد شد. البته سال آبی برای مناطق شرقی خوب بوده و با توجه به این‌که در افغانستان نیز شرایط بارندگی خوب بوده، در حوضه هامون با کمبود مواجه نخواهیم بود؛ همچنین به‌دلیل بارندگی­های استان فارس حوضه کارون نیز مشکلی نخواهد داشت، اما به‌دلیل کمبود بارش در غرب سد دز و کرخه به احتمال زیاد با مشکل کم­آبی مواجه خواهیم بود.

خشک‌سالی هیدرولوژیکی ادامه دارد

وی در پاسخ به این‌که آیا بارش­ها در پایان خشک‌سالی تأثیر خواهد داشت یا خیر گفت: خشک‌سالی جنبه‌های مختلفی دارد؛ یک خشک‌سالی هواشناسی داریم که اگر چند سال هم باران نبارد، اما به‌محض این‌که باران به اندازه کافی بارید، خشک‌سالی تمام می‌شود. خشک‌سالی کشاورزی نیز نوع دیگری از خشک‌سالی است و سوم خشک‌سالی هیدرولوژیکی. سال گذشته در اغلب نقاط کشور بارندگی خوب بود، اما این‌که بگوییم با برطرف شدن خشک‌سالی هواشناسی، خشک‌سالی هیدرولوژیکی هم تمام می‌شود، این‌طور نیست و سطح آب­های زیرزمینی ما همچنان پایین است.

وظیفه ادامه داد: در کشور ما به‌قدری مصرف آب­های زیرزمینی بالاست که منابع فرصت بازسازی خود را ندارند. برای این‌که آب­های زیرزمینی پایدار باشد، نباید از بیش از 40 درصد از آن استفاده کرد؛ درصورتی‌که در کشور ما 100 درصد از آن استفاده می‌شود و این منابع فرصت ترمیم ندارند؛ بنابراین به­رغم بارش­های زیاد شرایط منابع در دشت­های شور بسیار نامناسب است.

رئیس مرکز ملی خشک‌سالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور درباره انتقاداتی که به سازمان هواشناسی درباره پیش­بینی بارش در مناطق سیل‌زده می‌شود، گفت: واقعیت این است که گزارش‌های هواشناسی در این مدت مطابق با واقعیت بوده و رئیس‌جمهور نیز در جریان سیل اخیر از هواشناسی تقدیر کرد، اما هواشناسی تا حدی که علم و تجربه امکان می‌دهد، شرایط را پیش‌بینی می‌کند. از طرفی گاهی طبیعت رفتاری از خود نشان می‌دهد که انتظار آن را نداریم. سیل سیستان را نیز پیش­بینی کرده بودیم و شاید اگر اطلاع‌رسانی نمی‌شد، دچار تلفات بسیاری می‌شدیم. از طرفی با توجه به این‌که آن منطقه سال‌ها دچار خشک‌سالی بود، مردم نسبت به آسیب­های آن بی‌اطلاع بودند و فکر نمی‌کردند چنین اتفاقی بیفتد. نکته مهم‌تر این‌که ما در زیرساخت­ها دچار ضعف هستیم و زیرساخت­هایمان آسیب‌پذیر است؛ به همین دلیل شاهد چنین اتفاقی هستیم و بارانی که می‌تواند منبع خیر و برکت شود، اکنون باعث به‌وجود آمدن مشکلات بسیاری برای هم‌وطنان شده است.

بارش‌ها نتوانسته خشک‌سالی کشور را جبران کند

مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی هم در پاسخ به این‌که آیا این‌ بارش‌ها توانسته میزان خشک‌سالی را جبران کند، گفت: این اتفاق رخ نداده، زیرا در یک دوره طولانی ۱۲ ساله در کشور دچار کمبود بارش شدیم و همین کمبود بارش سبب شد که شاهد خشک‌سالی طولانی‌مدت باشیم.

صادق ضیاییان در گفت‌وگو با «سبزینه» اظهار داشت: کشور به بارش باران طولانی‌مدت نیاز دارد تا قدری عطش خشک‌سالی‌ فروکش کند. در یک دوره زمانی ممکن است خشک‌سالی پیاپی رخ دهد و اگر خشک‌سالی و ترسالی نباشد، مقدار متوسط معنایی پیدا نمی‌کند، به همین دلیل ترسالی باید به‌صورت متناوب رخ دهد.

وی ادامه داد: وقتی تمام آب‌های ازدست‌رفته جبران شود، می‌توانیم بگوییم وارد دوره ترسالی شده‌ایم، اما این جبران آب اگر در یک روز اتفاق بیفتد، زیان‌آور می‌شود؛ مانند سیل‌هایی که شاهد آن هستیم، زیرا در این زمان زمین فرصتی برای جذب این آب‌ها در خود پیدا نمی‌کند و زمان برای نفوذ دادن ندارد. از سوی دیگر عمده منابع آب کشور آب‌های زیرزمینی است و اگر فرصتی برای تأمین آن نباشد، این منابع را از دست‌ داده‌ایم.

ضیاییان با تأکید بر این‌که شاخص‌های متنوعی برای معرفی میزان خشک‌سالی مطرح می‌شود، افزود: میزان بارش، افزایش دما و تبخیر و تعرق و پتانسیل منطقه برای این اتفاق‌ها در تعیین میزان خشک‌سالی لحاظ می‌شود.

تأمین آب 400 هزار نفر با ایجاد سدهای کوچک در سیستان و بلوچستان

یک کارشناس محیط‌زیست هم درباره بارندگی‌های اخیر در مناطق مختلف کشور گفت: ۱۲ سال گذشته دوره خشک‌سالی ایران بوده است و کارشناسان آب‌وهوای آن را جبهه آب‌وهوایی خلیج فارس دانستند. با سیلاب‌هایی که در ماه‌های اول سال و حتی در روز‌های گذشته اتفاق افتاد، هواشناسان این نوید را دادند که جبهه هوایی ایران از خلیج فارس به جبهه اقیانوس اطلس منتقل شده‌ است و همان‌طور که کشور‌های اروپایی از باران زیادی برخوردارند، ممکن است این‌ بارندگی‌ها برای ایران هم اتفاق بیفتد.

اسماعیل کهرم افزود: نزول رحمت الهی در استان سیستان‌وبلوچستان نشانه‌ خوبی از شروع بارش‌های پربرکت است، ولی مشکلی که در سیستان‌وبلوچستان وجود دارد این است که زیرساختی برای استفاده از این آب‌ها وجود ندارد. راهکار جلوگیری از بروز سیلاب در این استان، ساختن سد‌های کوچک است تا از این طریق باران به آب شیرین تبدیل شود. ساخت سد‌های کوچک برای این‌ بارندگی‌ها می‌تواند آب آشامیدنی ۳۰۰ یا ۴۰۰ هزار نفر را برای یک سال تأمین کند.

وی ادامه داد: علت دیگر بروز سیلاب در استان سیستان‌وبلوچستان، پوشش گیاهی کم در این منطقه است که از نفوذ آب در دل خاک جلوگیری می‌کند. دام غالب در این منطقه بز است و بز ازجمله حیواناتی است که گیاه را از ریشه می‌کند. درحال‌حاضر در ۲۴۰ هزار هکتار منطقه دشتی سیستان و بلوچستان یک گیاه هم وجود ندارد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار: 26 بهمن 1398، کدخبر:81251، www.sabzineh.org