شعار سال: معلولیت اتفاقی است که زمان و مکان نمی‌شناسد. بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی هر هشت دقیقه یک کودک معلول در جهان به دنیا می‌آید و یک میلیارد نفر یعنی ۱۵ درصد از جمعیت جهان دچار نوعی از معلولیت هستند و شیوع معلولیت در کشور‌های جهان سوم بیشتر است. طبق این گزارش بین ۱۱۰ تا ۱۹۰ میلیون نفر از این با تعریف سازمان جهانی بهداشت باید ۱۲ میلیون نفر در ایران دارای درجات مختلفی از معلولیت خفیف، متوسط و خیلی شدید باشند.

جمعیت، معلولیت قابل توجهی را تجربه می‌کنند. بموجب گزارش یونیسف حداقل ۹۳ میلیون کودک معلول در جهان وجود دارد. برای حمایت از جمعیت دارای معلولیت ۱۷۴ کشور از جمله ایران به کنوانسیون حقوق افراد دعلی حسین شهریور، مدیرکل امور بین الملل وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعیارای معلولیت ملحق شده اند. در ایران آمار‌های متفاوتی از تعداد معلولان ارایه می‌شود. با تعریف سازمان جهانی بهداشت باید ۱۲ میلیون نفر در ایران دارای درجات مختلفی از معلولیت خفیف، متوسط و خیلی شدید باشند. اما طبق گزارش ها، یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر معلول در ایران وجود دارد که ۳۵ درصد از معلولان را زنان و ۶۵ درصد را مردان تشکیل می‌دهند. تعداد۴۵۰ هزار نفر از این افراد دچار معلولیت جسمی - حرکتی هستند که اطلاعات آن‌ها در سازمان بهزیستی ثبت شده و پرونده دارند. سالانه ۲۵ هزار کودک معلول (یعنی هر ساعت یک میلیارد نفر یعنی ۱۵ درصد از جمعیت جهان دچار نوعی از معلولیت هستند و شیوع معلولیت در کشور‌های جهان سوم بیشتر است.

حدود ۳ کودک) در کشور با اختلالات شدید جسمی و حرکتی متولد می‌شوند. در این میان اهمیت تامین حقوق، دسترسی عادلانه به خدمات سلامت، فراگیر سازی آموزش بویژه برای کودکان و دانش آموزان دارای معلولیت، ایجاد بستر‌های مشارکت اجتماعی افراد دارای معلولیت و حمایت و توانمند سازی آنان در کشور دو چندان می‌شود. به گفته مسئولین سازمان بهزیستی بیش از ۲ هزار و ۲۰۰ مرکز توانبخشی بهزیستی و نهاد‌های مدنی، تنها به یکصد هزار معلول خدمات ارائه می‌دهند و بیش از یک میلیون نفر در صف دریافت خدمات هستند. بنابر این پیشگیری، توانبخشی، درمان، توانمند سازی و ارایه خدمات ویژه به آن دسته از افرادی که دچار معلولیت شدید هستند نیازمند همکاری و بسیج امکانات همه بخش‌های دولتی و غیر دولتی و همچنین مردم می‌باشد. قوانین جامع حمایت از معلولان دولت را موظف کرده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد، حداکثر ۳۰ درصد از عوامل موثر بر بهبود وضعیت معلولین، در اختیار سازمان بهزیستی و ۷۰ درصد در اختیار سایر دستگاه‌های اجرایی و مردم است.

زمینه‌های لازم را برای تأمین حقوق معلولان فراهم و حمایت‌های لازم را از آن‌ها به عمل آورد. منظور از دولت، مجموع وزارتخانه‌ها، سازمانها، موسسات و شرکت‌های دولتی است. اما با توجه به اهمیت موضوع، قانونگذار مشارکت کلیه نهاد‌های عمومی و انقلابی، سیستم بانکی کشور، سازمان صدا و سیما، شهرداری‌ها و حتی مشارکت خانواده‌های معلولان و همکاری بخش‌های غیردولتی (یعنی بخش خصوصی، بخش تعاونی، انجمن‌های خیریه و سازمان‌های مردم نهاد) را الزامی دانسته و بر آن تاکید نموده و برای هر کدام تکالیف و مسئولیت‌هایی را تعیین نموده است. علاوه بر این سازمان‌های بهزیستی استان‌ها مجازند در جلسات شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان‌ها و گروه‌های کاری آن به عنوان عضو شرکت نمایند. بررسی‌ها نشان می‌دهد، حداکثر ۳۰ درصد از عوامل موثر بر بهبود وضعیت معلولین، در اختیار سازمان بهزیستی و ۷۰ درصد در اختیار سایر دستگاه‌های اجرایی و مردم است. با نگاهی کوتاه به فهرستی از خدمات مورد نیاز معلولین خواهیم دید که راهبرد توانبخشی، توانمندسازی و بهبود وضعیت معلولین، ماهیت بین بخشی دارد و تحقق آن نیازمند هماهنگی و همکاری واحد‌های اجرایی ‏مختلف در سطح سازمان بهزیستی و استفاده از ظرفیت سازمان‌ها، نهاد‌ها و همچنین فرصت‌های موجود در سطح جامعه است. شفاف سازی و ‏آگاهی بخشی در زمینه حقوق معلولین و همچنین بسترسازی جهت مشارکت فعال آن‌ها در تنظیم فرآیند‌های ارائه خدمت، مکانیسم ‏موثری در جهت برنامه‌ریزی، پیشگیری، غربالگری، دسترسی و مناسب‌سازی و در نهایت کاهش هزینه‌ها و ارتقای وضعیت معلولین خواهد بود. ‏

۱۴ سازمان دولتی و عمومی در این زمینه مسئولیت دارند. دسترسی عادلانه به قانون، خدمات پیشگیرانه، خدمات آموزشی و توانبخشی، خدمات بهداشتی و پوشش بیمه ای، ایجاد فرصت‌های برابر جهت مشارکت افراد دارای معلولیت در جامعه، بهره‌گیری مطلوب کودکان دارای معلولیت از امکانات ورزشی، فرهنگی و تفریحی، دسترسی به فضا‌ها و خدمات شهری، دسترسی کودکان دارای معلولیت به ابزار‌ها و فن آوری‌های روز، حمایت و توانمند سازی خانواده‌ها از طریق ارائه خدمات مشاوره‌ای و آموزشی، فرهنگ‌سازی مسائل کودکان، جلوگیری از سوء رفتارها، انگزدایی و تبیین جایگاه اجتماعی آنها، تخصیص بودجه اختصاصی برای فراگیر سازی همه خدمات اجتماعی برای افراد دارای معلولیت نیاز‌مند مشارکت و همکاری بین بخشی است. بنابر این با توجه به گستردگی و تنوع خدمات ویژه‌ای که افراد دارای معلولیت به آن نیاز دارند، مشارکت و همکاری بین بخشی یک انتخاب نیست بلکه الزامی و یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. باید بپذیریم که راهبرد توانبخشی، توانمندسازی و بهبود وضعیت معلولین، ماهیت بین بخشی دارد و تحقق آن نیازمند هماهنگی و همکاری واحد‌های اجرایی ‏مختلف در سطح سازمان بهزیستی و استفاده از ظرفیت سازمان‌ها، نهاد‌ها و همچنین فرصت‌های موجود در سطح جامعه است. شفاف سازی و ‏آگاهی بخشی در زمینه حقوق معلولین و همچنین بسترسازی جهت مشارکت فعال آن‌ها در تنظیم فرآیند‌های ارائه خدمت، مکانیسم ‏موثری در جهت برنامه‌ریزی، پیشگیری، غربالگری، دسترسی و مناسب‌سازی و در نهایت کاهش هزینه‌ها و ارتقای وضعیت معلولین خواهد بود. ‏ منظور از مشارکت و همکاری بین بخشی، رابطه شناخته شده‌ای بین بخش‌های مختلف جامعه نظیر بخش دولتی، بخش خصوصی و NGOS هاست که به منظور فعالیت بر روی موضوع معین جهت نیل به نتایج میان مدت ایجاد می‌شود، بطوریکه نتیجه یا نتایج میان مدت حاصل از این مشارکت و همکاری، مؤثرتر، کارآمدتر و پایدارتر از آن است که می‌تواند از عملکرد یک بخش از جامعه به تنهایی حاصل شود. مشارکت و همکاری بین بخشی، هسته مرکزی تحقق برابری در دریافت خدمات ویژه، توانبخشی و ارتقای وضعیت آنان می‌باشد به خصوص هنگامی که بهبود امور به تصمیم گیری‌ها و عملکرد‌های بخش‌های دیگر وابسته باشد. بسیاری از مسایل مربوط به معلولین بویژه کودکان، مستلزم مشارکت بخش‌های مختلف دولتی است. بخش‌های دولتی و سازمان‌های غیر دولتی مرتبط با سلامت جامعه همگی می‌توانند به اشکال مختلف بر بهبود وضعیت معلولین تاثیرگذار باشند. بعبارت دیگر مشارکت بین بخشی عامل اساسی مفهوم پیشگیری، توانبخشی، توانمند سازی و ارتقای وضعیت معلولین است. مشارکت بین بخشی فرایند اتحاد برای تحقق مشارکت بین بخشی تشکیل شورای مشورتی اجتناب ناپذیر است.

نیروها، دانش و ابزار‌های لازم برای درک و حل مشکلات و مسایل پیچیده افرادی است که معلولیت را تجربه می‌کنند و راه حل‌های آن خارج از ظرفیت، توان و مسؤولیت یک بخش و یا یک سازمان می‌باشد. بنابر این برای تحقق مشارکت بین بخشی تشکیل شورای مشورتی اجتناب ناپذیر است. شورای مشورتی متشکل از سازمان‌های دولتی و غیردولتی می‌تواند نقش موثر و کارآمدی را در ایجاد هم افزایی، ارتباط و تعامل میان سازمان‌های مرتبط، ایجاد شرایط مطلوب برای مشورت و تصمیم سازی، جلوگیری از روند پیچیده بوروکراسی اداری، بهره مندی از نظرات گروه‌های ذینفع و استفاده از خرد جمعی، شناسایی مسائل و مشکلات و مطالبات جامعه معلولین فراهم نماید.

 

شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از پایگاه خبری توکا نیوز، تاریخ انتشار: 12 آذر 1397، کدخبر: 8000 ، www.tookanews.com