شعار سال: همان روزهای اول پس از شیوع بیماری همه‌گیر کرونا در جهان بود که آمارها پس از پایان یافتن قرنطینه در چین حکایت از رشد طلاق به واسطه افزایش ساعات زندگی زوجین در کنار هم داشت. از همان روزها بود که پیش‌بینی‌ها از کاهش نرخ ازدواج به دنبال محدودیت‌های اجتماعی خبر می‌داد. اگرچه بسیاری چون مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاری ایران، معتقد بود که تاخیر چند ماهه در ازدواج به دلیل قرنطینه مشکلی در روند ازدواج ایجاد نمی‌کند، اما پس از نمایش تبعات اقتصادی کرونا در ایران و همچنین ممنوعیت‌ برگزاری مراسم پذیرایی ازدواج بیش از زمان‌های دیگر روند نزولی به خود گرفته است.

افزایش قیمت سکه و دلار که به دنبالش افزایش قیمت اقلام مصرفی و کالاها را به دنبال داشته، زندگی را برای اکثر خانواده‌های ایرانی سخت‌تر کرده است، حال این سختی برای کسانی که بخواهند زندگی تازه‌ای را تشکیل دهند، این سختی صدچندان سخت‌تر خواهد بود. تنها اجاره مسکن و خرید لوازم منزل که در طی چند ماه اخیر با رشد قیمتی قابل توجهی مواجه شده، از جمله الزامات اولیه تشکیل یک زندگی مشترک هستند که از توان مالی بسیاری از زوج‌های جوان ایرانی خارج شده است و حتی اگر زوج‌های جوان از تهیه لباس عروس، خرید سرویس طلا و رزرو تالار عروسی و برگزاری مراسم صرف نظر کنند باز هم برای تهیه اقلام اولیه زندگی به کمک مالی خانواده نیازمند خواهند بود. اگرچه این تنها دردسرهای اولیه زندگی مشترک برای زوجین خواهد بود. اجاره ماهانه، هزینه شارژ منزل و پول آب و برق و تلفن و اینترنت که هر کدام با افزایش قیمت در طول ماه‌های اخیر روبه‌رو شده‌اند، همراه با هزینه خوراک و پوشاک بر سختی زندگی زوجین در ماه‌های بعد از ازدواج می‌افزاید. مجموع مشکلات اقتصادی در ایران که به کاهش ازدواج در ایران انجامیده از یک طرف و محدودیت‌های اجتماعی ناشی از شیوع بیماری کرونا که به تعطیلی کسب و کارها و تالارهای پذیرایی انجامیده است، حالا بیش از گذشته ازدواج را از رونق انداخته است.

 

به عبارتی کرونا سبب شده تا ازدواج افرادی که در شرف تشکیل زندگی بوده‌اند، برای مدتی به تاخیر بیفتد و برای آنهایی که هنوز شرایط اقتصادی لازم برای تشکیل زندگی از جمله کار را نداشته‌اند، تبدیل به یک آرزو شود. با این حال زوج‌های بسیاری هستند که با وجود اجاره مسکن و خرید لوازم خانه به دلیل عدم برگزاری مراسم ازدواج هنوز نتوانسته‌اند زندگی مشترک خود را آغاز کنند و این اتفاق را از چشم کرونا می‌بینند.

اگرچه آمارهایی که مسئولانی چون کیانوش جهانپور سخنگوی پیشین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خرداد ماه سال جاری درباره میزان ازدواج پس از شیوع بیماری کرونا می‌دهند حیات از کاهش ۴۰ درصدی ازدواج دارد اما بسیاری از کارشناسان اجتماعی کرونا را عاملی برای کاهش نرخ ازدواج در ایران نمی‌دانند و دلیل اصلی را نابسامانی وضعیت اقتصادی عنوان می‌کنند.

 

مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاری ایران، در این زمینه گفته است: «تاخیر چند ماهه در ازدواج به دلیل قرنطینه مشکلی در روند ازدواج ایجاد نمی‌کند.» او تاکید کرد: «ازدواج‌ها به‌دلیل کرونا از بین نمی‌رود، بلکه اگر زوجین به شناخت مناسب از یکدیگر رسیده باشند، عقد کرده و زندگی مشترک خود را آغاز می‌کنند. از سوی دیگر برخی از افراد که به فکر آشنایی و تصمیم برای ازدواج بودند از تصمیم خود دست نگه داشته‌اند، چون روند ازدواج معمولا 5 تا 6 ماه طول می‌کشد.» این استاد دانشگاه افزوده: «اگر در سه ماه قرنطینه مراسم ازدواج برخی از زوج‌ها به هم خورده، اغلب آنها وارد زندگی مشترک شدند. باید دانست اگر مشکلی در روند ازدواج وجود دارد، به دلیل مشکلاتی همچون اشتغال، وضعیت مالی و ... است.» به گفته او کرونا مشکلی در امر ازدواج ایجاد نکرده است.

 

هر فردی که خواهان ازدواج و تشکیل زندگی مشترک است می‌تواند به محضر رفته و عقد را جاری کند.» رئیس انجمن علمی مددکاری ایران افزوده: «کرونا مشکلی برای ازدواج ایجاد نکرده است، بلکه مشکل اصلی اشتغال است. طلاق در کشور 120 برابر گذشته است.» این مددکار اجتماعی گفته: «ازدواج یک شراکت است. باید با فردی ازدواج کرد که بتواند سال‌ها با او زندگی کرد. تمامی دختران خواستار ازدواج با پسری هستند که فقط کار داشته باشد. اکثر مشکلات خانواده‌ها به دلیل مسائل اقتصادی است.»

اما روند کاهشی ازدواج در ایران که در همه سال‌های اخیر ادامه داشته حالا با کاهش چشم‌گیرتری روبه‌رو است. براساس آماری که کیانوش جهانپور، مدیر روابط‌عمومی وزارت بهداشت داده است: «آمار ‎ازدواج از ۸۹۱ هزار مورد در سال ۸۹ به ۵۵۰ هزار مورد در سال ۹۸ رسیده است و بیم آن می‌رود که ادامه این روند نزولی در بازه زمانی مذکور تهدید جدی برای آینده ‎جمعیت و نیازمند مداخله وسیع سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، حقوقی و... باشد.»

این خبر را متولیان امور ازدواج جوانان نیز تایید کرده‌اند. محمدمهدی تندگویان، معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان از شیب نزولی ازدواج در ایران به دنبال موانعی که کرونا پیش پای ازدواج گذاشته خبر داده و پیش‌بینی کرده که حتی تعداد متقاضیان وام ازدواج نیز کاهش پیدا کنند. او گفت: «موضوع ازدواج در سال‌های گذشته روند نزولی داشته و این روند به چند عامل بستگی دارد. بعضی از این عوامل طبیعی است و از این به بعد باید این کاهش را به خاطر کاهش جمعیت کشور شاهد باشیم.» وی با بیان اینکه در عرض 2 دهه گذشته کاهش فرزندآوری در کشور به وجود آمده است، افزود: «تاثیرات این موضوع در دهه‌های آینده خود را نشان می‌دهد. تعویق فرزندآوری زوجین هم از دیگر موضوعات است که متاسفانه فرهنگ خوبی نیست، اما به هر حال کاهش اولاد و فرزندآوری تاثیراتش را کم کم در هرم جمعتی نشان می‌دهد.» معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان با بیان اینکه بخش‌هایی از این موضوع به موضوعاتی مثل اقتصاد، مسکن و اشتغال مربوط است، ادامه داده: «این عوامل در مجموع موجب شیب کاهشی ازدواج شده است. امسال بحث کرونا هم مشکل را مضاعف کرده است تا خیلی از کسانیکه تصمیم به ازدواج داشتند این موضوع را به تاخیر بیندازند.»

تندگویان یکی از مشکلات جوانان را افزایش روزانه هزینه‌های ازدواج بیان کرده و گفت است: «هزینه‌هایی که پارسال می‌توانستند با آن زندگی خود را شروع کنند در حال افزایش است و اگر بخواهند زندگی را به بعد از کرونا منتقل کنند اینکه چه قدر باید هزینه کنند، نیازمند هشدار‌های جدی است.»

اگرچه تندگویان به تبعات اقتصادی ناشی از ممنوعیت کسب و کارهای ناشی از کرونا و البته وضعیت نابسامان اقتصادی در ایران به عنوان یکی از موانع ازدواج اشاره کرده است اما گفته که شرایط پیش آماده به واسطه کرونا می‌تواند یک فرصت برای زوج‌های جوان باشد. فرصتی برای نادیده گرفتن سنت‌هایی چون برگزاری مراسم ازدواج. سنت‌هایی که به گفته تندگویان دست و پای جوانان را برای تشکیل زندگی مشترک گرفته‌اند. معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان گفته است: «درخواست ما شروع زندگی بدون مراسم است که هم موجب جلوگیری از شیوع کروناست و هم حذف مراسم‌های زاید و موجب کاهش هزینه زوج‌های جوان است.»

ازدواج در ایران در حالی هر روز تبدیل به یک آرزوی بزرگ برای جوانان می‌شود که متولیان امر به جای فراهم کردن شرایط مناسب اقتصادی برای تشکیل این امر مهم، جوانان را به حذف خواسته‌ها و سنت‌های اجتماعی و فرهنگیشان دعوت می‌کنند. اگرچه ممکن است برخی از سنت‌ها دست و پا گیر جوانان در امر ازدواج باشند، اما از باری که بر عهده مسئولان در راستای تسهیل ازدواج است، نمی‌کاهد، ضمن اینکه جوانان خود تصمیم می‌گیرند که این سنت‌ها را کنار بزنند یا دنباله روی آنها باشند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ابتکار، تاریخ انتشار: 1 مرداد 1399، کد خبر 159788، www. ebtekarnews.com