شعار سال: نشریه محافظه کاران آمریکایی نوشت ایران با وجود ارتباطات دیرینه خود با جمهوری آذربایجان و ارمنستان، به دلیل سیاست‌های آمریکا از روند حل بحران قره باغ کنار گذاشته شده و این امر بحران موجود را تشدید کرده است.

این مقاله به قلم "الدار محمداف" مشاور سیاسی ائتلاف ترقی خواه سوسیالیست‌ها و دمکرات‌ها در پارلمان اروپا نوشته شده است.

جنگ بین ارمنسستان و آذربایجان در قره باغ ادامه دارد، و آمریکا را باید بیش از آن چه که  تصور می‌شود، مقصر دانست. جمهوری آذربایجان و ارمنستان به خاطر اختلاف بر سر منطقه کوهستانی قره باغ  با یکدیگر در حال جنگ هستند. این منطقه از منظر بین المللی بخشی از آذربایجان است، اما از اوایل دهه ۱۹۹۰ تاکنون در کنترل ارمنستان بوده است. در روز‌های پایانی اتحاد جماهیر شوروی، دو طرف درگیر جنگی خونین شدند. اما از زمان آتش بس سال ۱۹۹۴ که به میانجیگری روسیه صورت گرفت، درگیری‌های معلق شده گرچه بحران همچنان تاکنون ادامه داشته است.

عوامل محلی، پشت این مناقشه قرار دارند  و بدون تردید نخبگان سیاسی مسئول اصلی تداوم آن بوده اند. اما آمریکا در اوج کامیابی ناشی از تک قطبی گری در دوران پس از جنگ سرد،  زمانی که برای راه اندازی مناقشه در هر نقطه از جهان احساس قدرت می‌کرد، به سراغ گزینه‌هایی رفت که حل بحران قره باغ را دشوارتر کرد.

به دنبال فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ و ظهور کشور‌های مستقل  در جنوب قفقاز، بخشی از اولویت‌های سیاسی واشنگتن ادغام سریع این کشور‌ها در نظم نوین جهانی لیبرال به رهبری آمریکا بود که ثروتِ ناشی از انرژی آن‌ها را وارد بازار‌های جهانی کرد، ترکیه را به مدلی از کشور سکولار و طرفدار غرب تبدیل کرد، آن هم با نادیده گرفتن روسیه پس از شوروی، و همچنین به ویژه ایران، در طرح‌های یکپارچگی.

در این گزینه ها، واقعیت‌های تاریخی و فرهنگی منطقه و همچنین تاثیر احتمالی آن‌ها بر مناقشه قره باغ نادیده گرفته شد. نتیجه چنین غفلتی تصمیم به حاشیه بردن ایران بود، آن هم با وجود روابط دیرینه اش با ارمنستان و آذربایجان. این مساله بیانگر یک ویژگی در سیاست خارجی آمریکا بود: تصمیم یک طرفه به نادیده گرفتن و به حاشیه راندن ایران در تمام سناریو‌های ممکن...

ایران خود را از هم کیشان آذربایجانی اش در مناقشه قره باغ جدا نکرد، بلکه تلاش کرد میان آذربایجان و ارمنستان میانجیگری کند. با این وجود ایران به گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا برای حل و فصل مناقشه دعوت نشد و این مساله به پیچیده‌تر شدن این مناقشه انجامید...