شعار سال: بازار برنج این روزها با نوساناتی زیادی ازجمله واردات گسترده، افزایش هزینه‌های کشاورزی و اختلاط برنج روبه‌روست که این مسائل، کشاورزان را با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو کرده است. کم‌کم به روزهای پایانی برداشت برنج از شالیزارهای شمال کشور نزدیک می‌شویم، اما از طرف دیگر برنج مناطق جنوبی کشور 20 تا 30 روز دیگر برداشت می‌شود. بازار این کالای اساسی در سالیان اخیر دستخوش مسائل زیادی بوده که هر کدام از آن‌ها تأثیر مستقیمی بر کشاورزان و مصرف‌کنندگان داشته است. قیمت این محصول در سال‌97 نزدیک به 10 تا 13هزار تومان بود، اما به یک‌باره و در عرض دو سال با افزایش سه‌برابری بین 30 تا 35هزار تومان به فروش می‌رسد و به‌همین دلیل کشاورزان معتقدند اگر در بازار برنجی با قیمت 27هزار تومان هم عرضه می‌شود، باید به آن شک کرد.

درحال‌حاضر کشاورزان ناامیدتر از هر زمانی به‌سر می‌برند، چون با مشکلات عدیده‌ای ازجمله عدم‌خرید تضمینی برنج توسط دولت، افزایش سرسام‌آور هزینه‌های تولید همچون کود و سم، واردات بی‌پایه و اساس برنج که گاهی برای چند سال در انبارها دپو شده و در آخر اختلاط برنج ایرانی با برنج پاکستانی و هندی مواجهند که به برند ایرانی ضربه‌زده و مصرف‌کنندگان را دچار شک و بی‌اعتمادی نسبت به کشاورزان و شالی‌کاران کرده است.

اختلاط برنج عادی شده است
این روزها که در بازار کشورمان قیمت برنج ایرانی حداقل 29هزار تومان و برنج خارجی (پاکستانی و هندی) قیمتش به کم‌تر از 20 و گاهی 15هزار تومان می‌رسد، اختلاط این دو نوع برنج با ترکیب 30درصد ایرانی و 70درصد خارجی، هزینه تمام‌شده هر کیلو برنج مختلط را به 10‌هزار و 500تومان می‌رساند. بر این اساس سودجویان با فروش برنج مختلط با نام برنج ایرانی، حدوداً بابت هر کیلو 11هزار تومان سود به جیب می‌زنند، به‌عبارت دیگر سود اختلاط برنج در سال‌جاری سه‌برابر سال‌های قبل شده و همین موضوع عامل رواج این تخلف شده است؛ یعنی سودجویان بدون هیچ هزینه‌ای با اختلاط و فروش برنج، در هر تن حدود 11میلیون تومان سود بادآورده به‌دست می‌آورند.

در سالیان گذشته سازمان تعزیرات حکومتی همواره از فروش برنج مختلط در میادین و فروشگاه زنجیره‌ای خبر می‌داد و معتقد بود برند پاکستانی را به‌جای برند ایرانی جا می‌زنند، اما پرواضح است که حجم اختلاط برنج چیزی بیش‌تر از کشفیات است و خود شالی‌کاران مازندرانی و گیلانی این امر را تأیید می‌کنند.

در همین‌خصوص سیدضیاء نجفی، یکی از شالی‌کاران شهر رودسر، گفت: متأسفانه در اکثر شهرهای شمالی اختلاط برنج صورت می‌گیرد و این امر باعث شده که دیگر به ما کشاورزان اعتماد نکنند.

وی افزود: از طرف دیگر این اختلاط برنج به‌گونه‌ای صورت می‌گیرد که برنج طارم و هاشمی را با نمونه‌های مشابه دیگر کشورها همچون هند و پاکستان اختلاط کرده و آن را در گونی‌های طارم و هاشمی به فروش می‌رسانند که این امر به نوبه خود به این برندها ضربه زده و مشتریان بی‌اعتماد می‌شوند.

این کشاورز شمالی در ادامه با انتقاد از روند واردات برنج از کشورهای خارجی نیز اظهار کرد: معلوم نیست چرا دولت همچنان و با وجود تولید گسترده برنج در سراسر کشور اقدام به واردات این محصول اساسی کرده است، به اعتقاد بنده دولت به‌جای این‌که در وضعیت ارزی فعلی به واردات ارز دولتی اختصاص دهد، همان پول را به ریال به کشاورزان داخلی بدهد، نه این کشاورزان خارجی را منتفع سازد.

محمدی، یکی دیگر از شالی‌کاران شمالی، نیز در این‌خصوص گفت: برخی از افرادی که برنج خارجی وارد می‌کنند، بازار برنج را خراب می‌کنند و با اختلاط برنج ایرانی را بدنام کرده‌اند؛ متأسفانه برنج‌های ارزان‌قیمت و بی‌کیفیت خارجی را وارد می‌کنند و در کیسه‌هایی با برند ایرانی با قیمت چندین برابر به فروش می‌رسانند و این‌گونه هم برنج ایرانی را بدنام می‌کنند و هم بازار ما را به‌دلیل این‌که قیمت کم‌تری به مشتری می‌دهند، خراب و کساد می‌کنند.

این کشاورز می‌گوید: در سال گذشته برنج شش‌هزار تومانی را 15هراز تومان می‌فروختند و مایی که برنج ایرانی اصلی می‌فروختیم، امکان رقابت با آن‌ها را نداشتیم؛ چراکه آن‌ها دست‌شان باز بود و به‌راحتی قیمت را افزایش و کاهش می‌دادند و مشتری استان‌های دیگر، واقعاً برنج را نمی‌شناسد که بخواهد تشخیص دهد، ما گران به او قیمت نمی‌دهیم.

محمدی اظهار کرد: از دولت و مسئولان می‌خواهیم هم حمایت از کشاورز و هم نظارت بر بازار را جدی بگیرند تا هم کشاورز و هم کاسب با انصاف، زیان نبیند و به جایش برخی سودجو، از این آب گل‌آلود، شاه‌ماهی برای خودشان صید کنند.

پایین‌آمدن قیمت جهانی علت اختلاط برنج است
جمیل علی‌زاده‌شایق، رئیس انجمن برنج کشور، هم با بیان این‌که قیمت برنج در تهران حداقل 20 تا 30درصد بیش‌تر از استان‌های شمالی است، گفت: گرانی برنج در بازار مصرف تهران درحالی است که این برنج، همانند برنج شمال یک‌دست و خالص نیست.

وی ادامه داد: برنج موجود در بازار تهران هم درصد شکستگی و خردگی آن بیش‌تر است و هم گاهی شاهد اختلاط با دیگر اقلام برنج هستیم.

علی‌زاده‌شایق ادامه داد: گرانی و اختلاط برنج در بازارهای بزرگ مصرف نظیر تهران، شیراز، اصفهان و غیره ازجمله مسائل فراروی است که گاهی با برنج‌های خارجی اختلاط می‌شود.

رئیس انجمن برنج کشور ادامه داد: زمانی برنج‌های پرمصرف داخلی اختلاط و مخلوط می‌شدند، اما اکنون چون قیمت برنج داخلی افزایش یافته، کار اختلاط با برنج‌های خارجی صورت می‌گیرد. وی با اشاره به این‌که برنج‌های خارجی به‌دلیل پایین‌آمدن جهانی قیمت برنج کاهش یافته‌است، گفت: برخی فروشندگان متأسفانه برنج‌های داخلی را با برنج‌های خارجی مخلوط می‌کنند.

دبیر انجمن برنج کشور گفت: در هفته‌های اخیر بارها نسبت به تخلفاتی که در بازار برنج درحال رخ دادن است، به سازمان‌های ناظر هشدار داده‌ایم، اما هیچ واکنش مؤثری از آن‌ها دیده نشده است. علی‌زاده‌شایق گفت: درنتیجه برنج‌های هندی و پاکستانی را که شبیه برنج‌های ایرانی است، با برنج‌های داخلی مخلوط می‌کنند و برای این که خریدار شک نکند با قیمت بالا به فروش می‌رسانند و خریدار از چند نقطه ضربه می‌خورد.

 

بیش‌تر برنج‌های فعلی در بازار مختلط هستند
قنبرعلی گلی‌دنگسرکی، سخنگو و قائم‌مقام اتحادیه شالی‌کوبی‌داران استان مازندران، نیز در این‌خصوص گفت: بدون هیچ شکی در هر قشر و هر صنفی که در بازار است، تخلفاتی وجود دارد و نمی‌توان منکر آن بود؛ کما این‌که اختلاط برنج نیز توسط عده‌ای سودجو صورت می‌گیرد.

وی افزود: در همه شهرهای شمالی اختلاط برنج صورت می‌گیرد. از طرف دیگر برنج استان مازندران را به شهرهای استان گیلان برده و با برنج گیلانی اختلاط می‌کنند و به ادارات و مؤسسات مختلف می‌دهند.

قائم‌مقام اتحادیه شالی‌کوبی‌داران استان مازندران در بخش دیگری از سخنان خود گفت: تنها کارشناسان خبره و افرادی که به‌صورت دائم برنج شمال را مصرف کرده‌اند، قادر به تشخیص درست این امر هستند.

گلی‌دنگسرکی با انتقاد از عدم نظارت دولت بر بازار برنج افزود: دولت متأسفانه نتوانسته است نظارت خوبی روی این بازار انجام دهد، وقتی برنج از بنادر خارج و از پلیس راه‌ها گذر می‌کند و در شهرستان‌ها تخلیه می‌شود، مگر می‌شود گفت که دولت نمی‌تواند کنترل کند.

وی اظهار کرد: متأسفانه دلالان در استان‌های شمالی و حتی در سراسر کشور برنج ایرانی را با برنج وارداتی اختلاط کرده و به‌دست مصرف‌کننده می‌رسانند. به‌همین دلیل تنها جایی‌که در آن اختلاط برنج صورت نمی‌گیرد، کارخانه‌ها هستند؛ چون بلافاصله بعد از کارخانه، برنج طارم را با برنج‌های پاکستانی و نمونه‌های داخلی همچون فجر، خزر و شیرودی مخلوط می‌کنند.

قائم‌مقام اتحادیه شالی‌کوبی‌داران استان مازندران با بیان این‌که هیچ نظارتی توسط نهادهای مسئول در بازار برنج وجود ندارد، گفت: بیش‌تر برنج‌های فعلی که در بازارند مختلط بوده که دلالان با این کار هم به مصرف‌کننده و هم کشاورز و هم کارخانه‌دار ضرر می‌رسانند.

گلی‌دنگسرکی گفت: شرکت و نهادهای دولتی و فروشگاه‌های زنجیره‌ای برای خرید برنج‌های مورد نیاز خود واسطه‌ها و مسئولان خرید ناآشنا به کار را استخدام کرده‌اند، از طرف دیگر متأسفانه بیش‌ترین برندهای مختلط درحال‌حاضر شیرودی و طارم هستند؛ به‌طوری‌که برنج‌های هاشمی فریدون‌کناری که در سراسر کشور عرضه می‌شود، یک هزارم آن در فریدون‌کنار تولید نمی‌شود.

وی افزود: نیاز کشور آنقدری نیست که این همه برنج وارد کشور می‌شود و به جرأت می‌توان گفت یک‌پنجم آن میزان هم ما نیاز به واردات نداریم و به‌خاطر صرفاً باندبازی اجازه واردات می‌دهند و برنج روی دست کشاورزانی که هزینه‌های زیادی بابت کود و سم و کارگر گران می‌پردازند، می‌ماند.

این مقام مسئول گفت: دولت باید خرید تضمینی برنج را در دستورکار خود قرار دهد تا کشاورزان با رغبت بسیار به کشت برنج در شالیزارهای خود بپردازد، برنج طارم و هاشمی درحال‌حاضر به‌دلیل عدم‌نظارت دولت بر تمام بازارها و گرانی‌های فراوان از 20هزار تومان به 27هزار تومان سر مزرعه افزایش یافته است.

گلی‌دنگسرکی در پایان گفت: اگر شخصی پایین‌تر از 27 هزارتومان برنج هاشمی یا طارم را خریداری کرد، مطمئن باشد که آن برنج خالص نیست.

فقط بسته‌بندی برنج‌های وارداتی عوض می‌شود
جعفریان، رئیس اتحادیه تعاونی‌داران شمال کشور، درخصوص اختلاط برنج ایرانی با برنج وارداتی گفت: متأسفانه چندین سال است که با ورود برنج پاکستانی به شهرهای شمال کشور برنج ایرانی به نابودی کشانده شده است.

وی افزود: هر روز بیش از 50کامیون برنج پاکستانی از مبادی قانونی و غیرقانونی به شمال کشور وارد شده و برنج خارجی را در این شهرها عرضه می‌کنند. رئیس اتحادیه کارخانه‌داران شالی کوبی‌داران مازندران اظهار کرد: برنج‌های وارداتی عمدتاً در این شهرها با برنج درجه یک ایرانی مخلوط می‌شوند و حتی در برخی مواقع تنها کیسه آن‌ها عوض می‌شود و به اسم برنج طارم و هاشمی به بازارهای سایر نقاط کشور عرضه می‌شود.

جعفریان گفت: اکثر برندهای فعلی برنج در کشور قلابی هستند و دیگر می‌توانیم بگوییم برنج خوبی در ایران وجود ندارد، به‌همین دلیل می‌توان گفت 80درصد برنج موجود در کشور خارجی است، از طرف دیگر برنج طارم نیز با برنج‌های ایرانی باکیفیت پایین‌تری مثل ندا، فجر و شیرودی مخلوط می‌شوند.

این فعال صنفی در ادامه گفت: برنج شش‌هزار تومانی در کشور به لطف عدم‌نظارت دستگاه‌های مسئول 20هزار تومان فروخته می‌شود، به‌همین دلیل در شمال کشور اکثر فروشگاه‌ها از برنج خارجی پر شده است.

وی تصریح کرد: می‌توان خارجی‌بودن برنج فروشگاه‌های بزرگ را با یک آنالیز ساده تشخیص داد، به‌منظور رسیدگی با این امر مکاتباتی با استاندار مازندران، رئیس قوه قضائیه و سازمان بازرسی داشته‌ایم که این مسأله را پیگیری کنند.

دولت می‌تواند با خرید تضمینی محصولات کشاورزی خصوصاً برنج آن هم از محل ارز واردات این محصول و همچنین نظارت و کنترل جدی بازار برنج در شهرهای شمالی کشور مثل بابل، استان گیلان و تهران جلوی اختلاط برنج را به‌راحتی بگیرد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار: 14 مهر 1399، کد خبر: 88989،  www.sabzineh.org