شعار سال: فعالان بازار سرمایه حضور استارتآپها در بورس را بسیار مفید و سودآور میدانستند، اما معتقد بودند تا زمانی که سهام شرکتهای دولتی در حال عرضه است، حضور آنها همچنان به تعویق میافتد. برخی کارشناسان معتقدند دولت به دلیل هراس از استقبال سهامداران از سهام استارتآپها، پذیرش این شرکتها را به بهانههایی مانند عدم تطبیق صورتهای مالی استارتآپها با صورتهای مالی شرکتهای فعال در بورس و لزوم اثبات سودده بودن این شرکتها به تعویق انداخته است. این در حالی است که استارتآپها هم صورتهای مالی خود را تطبیق دادهاند و هم مشخصا سودده هستند و دلیلی برای زیانده بودنشان وجود ندارد.
شب ۲۸ آبان خبر قرار گرفتن نماد تپسی روی تابلوی فرابورس به عنوان اولین شرکت استارتآپی که ما هها پشت درهای بازار سرمایه قرار گرفته، اعلام شد و این امر بارقه امید برای شکستن این طلسم برای دیگر شرکتهای این حوزه مانند دیجیکالا، کافهبازار و شیپور بیشتر شده است. بسیاری از فعالان اقتصادی و استارتآپی از این اتفاق به عنوان گام بلند اکوسیستم نوآوری کشور برای تامین مالی شفاف در مسیر برنامههای توسعه خود از بازار بورس یاد میکنند. امیر ناظمی معاون وزیر ارتباطات هم ۲۹ آبان در شبکههای اجتماعی خود ورود تپسی به بازار سرمایه را نشانهای خوب برای سرمایهگذاران خصوصا صندوقهای سرمایهگذاری جسورانه دانست که میتواند آنها را به سرمایهگذاری در اکوسیستم استارتآپی کشور تشویق کند.
بر اساس گفتههای امیر ناظمی رییس سازمان فناوری اطلاعات، در ابتدای اردیبهشت امسال قرار بود چهار شرکت صباایده (بنیانگذار کلوب، میهنبلاگ، صباویژن، آپارات و فیلیمو)، کافهبازار، تپسی و دیجیکالا تا پایان تابستان به بورس وارد شوند و تحت یک تابلو در بازار عرضه شوند.
بعد از طولانی شدن روند ورود شرکتهای استارتآپی به بازار بورس، وزارت امور اقتصادی و دارایی اعلام کرد که برای حل مشکلات جذب استارتآپها به این بازار قرار است بازار جدیدی به نام بازار هدف در فرابورس شکل گیرد.
حدود سه سال قبل زمزمههای ورود استارتآپها و کسبوکارهای آنلاین به بورس شنیده شد. این تلاش زمانی شکل جدیتر به خود گرفت که بازدهی بورس به طرز عجیبی بالا رفت. رونق این بازار باعث شد از اوایل امسال برخی از استارتآپهای کشور اعلام کنند به زودی حضور در بورس را تجربه خواهند کرد، حتی جلساتی نیز پیرو همین موضوع با وزیر اقتصاد برگزار شد که ماحصل آن رضایتبخش بود که خبر از حضور بدون مشکل استارتآپها به بورس میداد.
استقبال از حضور استارتآپها در بورس توسط وزیر ارتباطات
اواخر بهار امسال وزیر ارتباطات درباره حضور استارتآپها در بورس صحبت کرد. محمدجواد آذریجهرمی با اشاره به این مساله که حضور شرکتهای استارتآپی میتواند مشکلات اقتصادی بخش را مرتفع کند، گفت: در بازار بورس دو مدل شرکت داریم؛ یکی شرکتهای حوزه تلکام که مشکل خاصی برای حضور در بورس ندارند مانند شرکت ملی مخابرات و همراه اول که در حال حاضر در بورس فعال هستند.
شرکتهایی مانند آسیاتک و شاتل نیز در تلاش برای ورود به بازار بورس هستند، در حوزه فناوری اطلاعات شرکتهای استارتآپی مانند اسنپ و تپسی که بزرگ شدهاند و اکنون پیشران این حوزه هستند برای حضور در بورس علاقهمند هستند چرا که این کار شفافیت نظام ارزشگذاری و تامین منابع مالی آنها را مشخص میکند، اما از آنجا که مشکلاتی در شناسایی ارزش داراییهای آنها وجود دارد، ورودشان به بورس با تاخیر همراه شده است. پروندههای آنها آماده و حمایت خوبی نیز شده است.
تقریبا با گذشت شش ماه از صحبتهای وزیر ارتباطات و امیر ناظمی رییس سازمان فناوری اطلاعات درباره ضرورت حضور استارتآپها در بورس، یک استارتآپ حوزه حملونقل اینترنتی توانست مشکلاتی که برای ورود به بورس داشت را پشت سر بگذارد و به این عرصه ورود کند.
اولین نماد استارتآپها در بورس
ورود این استارتآپ به فرابورس توسط رییس اتاق بازرگانی تهران در توئیتر اعلام شد. مسعود خوانساری در توئیت خود نوشت: نماد تپسی به عنوان اولین شرکت استارتآپی به زودی روی تابلوی فرابورس جای میگیرد.
این شرکت، اولین شرکت استارتآپی از میان چهار شرکتی است که پیش از این نامشان به عنوان شرکتهای آماده حضور در بورس به گوش میرسید. شهریور ماه رییس مرکز فناوری اطلاعات و توسعه اقتصاد هوشمند وزارت امور اقتصاد و دارایی اعلام کرد پذیرش استارتآپها در بورس منتظر شکلگیری و نهایی شدن «بازار هدف» در فرابورس است. حالا با انتشار خبر ورود تپسی به بورس، به نظر میرسد که بازار هدف شکل گرفته و نهایی شده است.
میلاد منشیپور مدیرعامل این شرکت حملونقل اینترنتی زمستان را آغاز فعالیت این مجموعه بر تابلوی فرابورس پیشبینی میکند. نماد تپسی روی تابلوی دوم فرابورس که در واقع تابلوی اصلی فرابورس است قرار میگیرد نه تابلوی هدف. این تابلو برای استارتآپهای کوچک و متوسط مناسب است.
سهام دولتی، رقیب اصلی استارتآپها
بسیاری از کارشناسان بازار سرمایه بر این باورند که دلیل به تعویق افتادن حضور استارتآپها در بازار بورس، عرضه سهام شرکتهای دولتی است. در واقع این شرکتها حمایت قوی دولت را دارند و دولت نیز عرضه سهام رقیب قدرتمند و جذاب برای سهامداران را به تعویق انداخته است.
ایزاک سعیدیان کارشناس بازار سرمایه گفت: عرضه سهام دولتی در بورس عامل اصلی به تعویق افتادن ورود استارتآپها به بازار سرمایه بود.
او افزود: عرضه سهام دولتی تنشهایی در بورس ایجاد کرد و به علت خرید عرضه سهام دولتی، دیگر سهام شرکتها افت کردند. ورود استارتآپها به بازار سرمایه نیز به همین دلیل به تاخیر افتاد.
خط قرمزهایی که رعایت شدند
در واقع بورس از نظر کارشناسان و مدیران بالادستی خط قرمزهایی دارد. این خط قرمزها از طرف استارتآپها رعایت شده، اما باز هم این کسبوکارهای نوپا در کشورمان حریف رقبای قدرتمند دولتی نشدند و مجبور شدند باز هم برای حضور فعال در بورس منتظر بمانند.
سعیدیان گفت: یکی از این خطر قرمزها آن است که شرکتها باید در گزارشهای مالی خود شفافیت لازم را داشته باشند. سازمان بورس اوراق بهادار ایران از شرکتهای استارتآپی دو درخواست دارد؛ نخست اینکه ثابت کنند سودده هستند و سودده باقی خواهند ماند و ثابت کنند زیانده نیستند. همچنین شرکتهای استارتآپی باید صورتهای مالی خود را منطبق بر دیگر شرکتهای فعال در بورس کنند و به سازمان ارائه دهند.
این استاد اقتصاد معتقد است که ورود استارتآپها به بازار سرمایه اجتنابناپذیر است.
او افزود: به نظر میرسد عرضه سهام استارتآپها را برای زمانی گذاشتهاند که هم جذب نقدینگی و هم جنبه تبلیغاتی بالایی داشته باشد.
به باور سعیدیان، سهام استارتآپها میتواند بسیار سودآورتر از سهام فلزات و معادن باشد. اگرچه بیشتر سهامداران بازار سرمایه خلاف آن را باور دارند. سهام فلزات در حال حاضر یکی از پرطرفدارترین سهمهای بورس است، اما استارتآپها کسبوکارهای پرریسک هستند آن هم در بازاری پرریسک، پرنوسان و در حال حاضر ریزشی.
عدم آمادگی دولت
بسیاری از فعالان اکوسیستم استارتآپی بر این باورند که دولت آمادگیهای لازم برای ورود استارتآپها به بازار بورس را ندارد. امسال مشکلات بسیاری هم برای بورس و هم استارتآپها به وجود آمد؛ شیوع ویروس کرونا، افزایش چشمگیر قیمت ارزها و روند ریزشی ادامهدار شاخص کل بورس. در واقع به اعتقاد فعالان استارتآپها عدم ورود استارتآپها به بورس در شرایط فعلی به نفع آنها تمام میشود. با این همه اکوسیستم استارتآپی کشور به شدت درصدد حضور فعالانه در بازار بورس است.
عادل طالبی دبیر انجمن صنفی کسبوکارهای اینترنتی گفت: برای استارتآپها تسهیلات ویژه در نظر گرفته و اعلام کرده بودند قانون مربوط به سه سال سوددهی مداوم و بندهای مربوط به قوانین ورود برای استارتآپها در نظر گرفته نمیشود.
او تاکید کرد: اگر سازمان بورس و دولت آمادگی داشت قوانین جدید برای ورود استارتآپها در نظر گرفته نمیشد و به نظر میرسد دولت آمادگی لازم را ندارد.
اتفاقی که در نهایت رخ داد
استارتآپهایی مانند کافهبازار و دیجیکالا به شدت پیگیر حضور فعالانه در بورس بودند و همواره اعتراض خود را برای تعویقهای پی در پی برای ورود به بورس اعلام میکردند. البته در شرایطی این شرکتها به عنوان استارتآپ وارد بورس میشوند که بر اساس استانداردها و تعاریف جهانی به هیچ وجه دیگر استارتآپ تلقی نمیشوند. در حقیقت مدتهاست که راه رشد را پیمودهاند و از استارتآپ به شرکتهای بزرگی تبدیل شدهاند.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه جهان صنعت، تاریخ انتشار: ۱ آذر ۱۳۹۹، کد خبر: ۱۲۳۷۴۴، www.jahanesanat.ir