شعار سال: "فرهنگ به معنای هوایی است که ما تنفس می‌کنیم، شما ناچار هوا را تنفس می‌کنید چه بخواهید و چه نخواهید، اگر تمیز باشد آثاری دارد و اگر تمیز نباشد آثاری دیگر". چندسال از این سخن مقام معظم رهبری می‌گذرد، سخنانی که بر اهمیت توجه به مسائل فرهنگی تأکید دارند. اما با وجود تأکیدات ایشان بر اهمیت حیاتی مسائل فرهنگی در کشور و برنامه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی گروه‌ها و سازمان‌های مختلف باز هم شاهد خلأ‌ها و آسیب‌های زیادی در فضای فرهنگی کشور هستیم که شاید مهمترین دلایل آن، نبودن ریشه‌یابی و آسیب‌شناسی دقیق، تحلیل وضعیت صحیح، عمیق نبودن فعالیت‌ها و ضعف در مبانی فکری در مسائل فرهنگی باشد و بالتبع تشکل‌های دانشجویی نیز از این وضعیت مستثنا نیستند و همین عوامل باعث شده است فعالیت‌های فرهنگی در فرم‌های کلیشه‌ای محدود شوند.

در همین راستا توجه به بیانات رهبری می‌تواند راهگشای فعالیت‌های فرهنگی باشد. در آخرین دیدار مقام معظم رهبری با تشکل‌های دانشجویی، ایشان، از یک مدل فعالیت فرهنگی تحت‌عنوان "مسئله محوری" نام بردند و از تشکل‌ها و گروه‌های فرهنگی خواستند تا به این سمت حرکت کنند. با توجه به این موضوع، واحد فرهنگی اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل کشور، تمرکز خود را بر شیوهٔ مسئله‌محوری گذاشته است و تلاش می‌کند علاوه‌بر اتحادیه، دفاتر عضو اتحادیه را نیز به این سمت هدایت کند.

هیأت اندیشه‌ورز واحد فرهنگی اتحادیه، در ابتدا پس از پژوهش و بررسی بیانات چند سال اخیر مقام معظم رهبری، اولویت‌های فرهنگی کشور را از صحبت‌های ایشان استخراج کرد و سپس باتوجه به آسیب‌شناسی و تحلیل‌وضعیت از شرایط فرهنگی موجود کشور، بین چند مسئلهٔ فرهنگی مهم که هرکدام از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بودند، نظام مسائل آموزش و پرورش را در دستور کار خود قرار داد.

تمرکز اصلی فعالیت این واحد بر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است. سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، در سال ۱۳۹۰ توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی تدوین و منتشر شد که در تهیهٔ این سند کوشش شده است با الهام‌گیری از اسناد بالادستی و بهره‌گیری از راهبرد‌های آن‌ها، چشم‌انداز و اهداف تعلیم‌وتربیت در افق ۱۴۰۴ه. ش تبیین شود. برخلاف تأکیداتی که برای اجرایی‌شدن سند وجود داشته هنوز اقدام جدی و مؤثری در راستای اجرایی‌شدن این سند انجام نشده است و اقدامات، معطوف به مصاحبه‌ها و گزارش‌های غیراجرایی و تشریفاتی از سوی مسئولین امر شده است.

از مهمترین عواملی که سد راه اجرایی شدن این سند شده، ضعف‌های موجود در خود سند است. براساس یکی از بند‌های سند، لازم است هر پنج‌سال یک بار این سند مورد بازبینی و اصلاح قرار گیرد، اما نه‌تن‌ها تاکنون چنین اقدامی صورت نگرفته است بلکه شورای تخصصی تدوین سند، پس از تهیه و انتشار آن تعطیل شده است.

در واقع باید گفت تاکنون هیچ نهاد یا مسئول متولی برای اجرای سند وجود نداشته و اکنون پس از گذشت قریب به یک دهه از تصویب سند، شورایی تحت عنوان شورای تحول و نوسازی نظام آموزشی کشور زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی تأسیس شده است که هنوز اقدام اجرایی خاصی از این شورا نیز دیده نشده است. علاوه‌بر این‌ها این سند دارای مشکلاتی است که امکان اجرایی شدن را سخت‌تر می‌کند. از جملهٔ این مشکلات می‌توان به وجود نداشتن زمان‌بندی اجرایی و شاخص پیشرفت در سند اشاره کرد.

همچنین نبودن یک نظام پاسخ‌گویی نظارتی و شفاف برای بیان گزارش‌های سالیانه دربارهٔ پیشرفت اجرای سند به طوری که برای فعالان عرصهٔ تعلیم و تربیت قابل فهم و ملموس باشد، نیز از مشکلات این سند است. می‌توان گفت تنها اقدام اجرایی سند، ایجاد نظام ۶-۳-۳ در ساختار آموزش و پرورش است که همین اقدام نیز با مشکلات زیادی، چون کمبود کادر و فضای آموزشی مناسب با شرایط دانش‌آموزان دست و پنجه نرم می‌کند و سیستم آموزش و پرورش را با مشکلات ساختاری و اجرایی زیادی روبه‌رو کرده است.

در واحد فرهنگی اتحادیه، جلسات بررسی ساختاری و محتوایی سند تحول آموزش و پرورش با حضور کارشناسان و اعضای هیأت اندیشه‌ورز فرهنگی برگزار شده است. قرار است اعضای این هیأت اندیشه‌ورز، ابتدا به لحاظ محتوایی و فکری در سطح مطلوبی قرار بگیرند تا بعد از آن وارد فاز مطالبه‌گری تخصصی در سطح کلان مسئولین آموزش‌و‌پرورش و دیگر دستگاه‌های مرتبط بشوند تا به این وسیله یک مسئله از مجموعه مسائل نظام جمهوری اسلامی را رفع و با ارائهٔ راهکار‌های تخصصی و کارشناسی‌شده به ارتقاء کمی و کیفی نظام آموزش‌و‌پرورش کشور کمک کنند.