شعار سال: «ویلیام برنز» دیپلمات قدیمی آمریکایی که از سوی «جو بایدن» به عنوان کاندیدای تصدی سازمان اطلاعات آمریکا، سیا، معرفی شده بود، رای اعتماد کمیته اطلاعات سنای آمریکا را به دست آورد. با این نتیجه، برنز باید در انتظار رای گیری در صحن سنا باشد که آن هم قطعی است.

کمیته اطلاعات سنای آمریکا ویلیام برنز، دیپلمات باسابقه آمریکایی را به اتفاق آرا برای ریاست سازمان اطلاعات مرکزی اطلاعات، سیا، تایید کرد.

«مارک وارنر» سناتور دموکرات رئیس کمیته اطلاعات سنای آمریکا در بیانیه‌ای گفت: تایید ویلیام برنز به اتفاق آرا توسط هر دو حزب، نشانه صلاحیت کامل او برای این نقش، با توجه به تجربه طولانی او در امور امنیت ملی و تعهد قابل ستایش برای خدمات عمومی است.

 

سخنان ویلیام برنز در جلسه رسیدگی به صلاحیت وی برای تصدی سازمان سیا، جنجال زیادی در رسانه‌ها ایجاد کرد.

برنز چند روز پیش در جلسه استماع سنا گفته بود که رقابت با چین برای امنیت ملی آمریکا کلیدی به شمار می‌آید. وی بر مقابله با آنچه «خطر چین» نامید نیز تاکید کرده و رئیس جمهور این کشور را نیز رهبری متخاصم در برابر آمریکا نامید که به ادعای وی باید هر چه سریع‌تر مانع اجرای سیاست‌های او شد.

برنز همچنین گفته بود تهدید‌های مداوم آشنایی که آمریکا در حال حاضر با آن‌ها مواجه است از سوی روسیه، کره شمالی و ایران است.

وی همچنین گفته بود که موضوعاتی نظیر بهداشت جهانی، تغییرات آب و هوایی و تهدیدات سایبری خطرات جدی برای آمریکا به شمار می‌آیند.

ویلیام برنز در صورت تایید سنا، به عنوان هشتمین مدیر سازمان سیا، جانشین «جینا هسپل» می‌شود که به عنوان نخستین زن، در دوران دونالد ترامپ رئیس سیا شده بود.

ویلیام برنز کیست؟

«ویلیام جوزف برنز» چهارم آوریل ۱۹۵۶ در کارولینای شمالی به دنیا آمد که او را «دیپلمات نامرئی» آمریکا در کارزار‌های سنگین سیاسی این کشور در جهان لقب داده اند. وی موفق به کسب مدرک لیسانس در رشته تاریخ از دانشگاه La Salle و مدرک فوق لیسانسو دکترا در رشته روابط بین الملل از دانشگاه آکسفورد شد، جایی که وی در قالب بورسیه مارشال تحصیل کرد.

حرفه

بخش سرویس خارجی آمریکا

برنز در سال ۱۹۸۲ وارد سرویس خارجی شد و از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ به عنوان معاون وزیر خارجه خدمت کرد. وی از ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۱ به عنوان معاون وزیر در بخش امور سیاسی خدمت می‌کرد. وی از ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ سفیر ایالات متحده در روسیه، از ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵ دستیار وزیر خارجه در امور خاور نزدیک و از ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۱ سفیر ایالات متحده در اردن بود.

 

وی همچنین دبیر اجرایی وزارت خارجه و دستیار ویژه «وارن کریستوفر» و «مادلین آلبرایت» وزرای خارجه آمریکا، وزیر مشاور در امور سیاسی سفارت ایالات متحده در مسکو، سرپرست و معاون اصلی ستاد برنامه ریزی سیاست گذاری وزارت خارجه و دستیار ویژه رئیس جمهور و مدیر ارشد امور خاور نزدیک و جنوب آسیا در شورای امنیت ملی آمریکا بوده است.

برنز و «جورج تنت» در تحمیل توافق آتش بس کوتاه مدت اسرائیل و فلسطین در ژوئن ۲۰۰۱ موثر بودند.

 

وی نقش مهمی در از بین بردن برنامه تسلیحات لیبی، تلاش برای برقراری روابط با روسیه در اوایل دولت اوباما و تقویت مشارکت راهبردی با هند داشت.

 

در ژوئیه ۲۰۰۲ برنز، همراه با «رایان کروکر» و «دیوید پیرس» یادداشتی را به کالین پاول وزیر امور خارجه وقت ارسال کرد و در آن خطرات تغییر رژیم در عراق را تشریح کرد.

جان کری وزیر خارجه آمریکا در دولت اوباما از برنز به عنوان «دیپلمات دیپلمات ها» نام برده است.


«مرد در سایه» در مذاکرات هسته‌ای

برنز یک دیپلمات باتجربه و قدیمی آمریکایی است که وظیفه برنامه ریزی و مدیریت مذاکرات آمریکا با ایران را به عهده داشت.

به ادعای نیویورک تایمز، ویلیام برنز با سابقه کاری ۳۳ سال در وزارت خارجه ایالات متحده «مرد در سایه» و از مهره‌های کلیدی اوباما و دموکرات‌ها برای باز کردن راه گفت و گوی مستقیم با دولت ایران بوده است. به نوشته این روزنامه، وی یکی از اصلی‌ترین چهره‌های مذاکرات میان تهران و واشنگتن بوده است و در سال ۲۰۱۳ بار‌ها با مقامات ایرانی در کشور عمان دیدار و گفتگو کرده است؛ گفتگو‌هایی که پیش زمینه ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای میان تهران و گروه ۱+۵ شد و برای نخستین بار دیدار وزرای خارجه دو کشور را پس از حدود سه دهه بن بست روابط دیپلماتیک در پی داشت.

هنگامی که ایران و کشور‌های غربی مشغول رایزنی برای چگونگی رسیدن به توافق اولیه هسته‌ای در ژنو بودند، رسانه‌های غربی از تلاش‌های فردی نام بردند که کانال اصلی ارتباط با نمایندگان دولت ایران بوده و توانسته در سلسله جلساتی بعد از پیروزی «حسن روحانی» در انتخابات ریاست جمهوری که از طریق میانجی گری پادشاه عمان برگزار شده، گفتگو‌های محرمانه و مستقیمی را با مقامات ایران برگزار کرده و زمینه گفت و گوی تلفنی بی سابقه روسای جمهوری دو کشور ایران و آمریکا را فراهم کند.

 

به نوشته روزنامه نیویورک تایمز، برنز در ماه نوامبر که جان کری و تیم مذاکره کننده آمریکا برای ادامه مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ به ژنو رفته بودند، به طور جداگانه به این شهر سفر کرده بود تا مذاکرات خود با ایران را ادامه دهد.

نیویورک تایمز در ادامه گزارش خود از اقدامات برنز ادعا کرده است: «ویلیام برنز رئیس هیاتی از کارشناسان وزارت خارجه آمریکا بود که به صورت محرمانه با مقامات ایرانی در نزدیکی شهر مسقط در عمان دیدار داشت و زمینه‌های لازم برای امضای توافق اولیه هسته‌ای بین ایران و کشور‌های غربی را فراهم آورد. در طول مذاکرات در ژنو و زمانی که جان کری به این شهر رفته بود نیز برنز به طور جداگانه در این شهر حضور داشت و تمام اقدامات و گفتگو‌های پشت پرده با مقامات ایرانی را هدایت می‌کرد. در زمان مذاکرات حساس بین ایران و آمریکا در ژنو، ویلیام برنز و «جیکوب سولیوان» یکی از دستیاران «هیلاری کلینتون»، از طریق راه‌های مخفیانه و با واسطه‌هایی نظر مقامات ایرانی را به جان کری و وندی شرمن در هتل منتقل می‌کردند».

به نوشته نیویورک تایمز، این مذاکرات باعث شد ایران بخش وسیعی از فعالیت‌های هسته‌ای خود را به حالت فریز در بیاورد و این از نظر اوباما مهم‌ترین اقدامی بود که ویلیام برنز توانست در آن دوره زمانی به انجام برساند.

به ادعای رسانه‌های غربی، برنز پیش از دولت اوباما در دولت جرج بوش نیز ماموریت‌هایی حول محور ایران داشته است. ظاهرا او در سال ۲۰۰۸ و در دوران ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش، ماموریت یافت با مقام‌های کشورمان در سوئیس دیدار کند. البته گزارش دقیقی در این باره در دست نیست.


کتاب خاطرات برنز و ماجرای پیشنهادش با «سعید جلیلی»

جان کری چندی پیش گفته بود که نسخه‌ای از کتاب ویلیام برنز به نام «The Back Channel: A Memoir of American Diplomacy and the Case for Its Renewal» یا «کانال پشت پرده؛ تاریخچه دیپلماسی آمریکا و استدلالی برای احیای آن» (چاپ ۲۰۱۹) به دستش رسیده است. او توصیه می‌کند که همه این کتاب را بخوانند.

کتاب «کانال برگشت» خاطرات ویلیام برنز دیپلمات پیشین و مذاکره کننده سابق هسته‌ای است.

 

در بخشی از این کتاب آمده است: «اواخر دولت بوش، طرحی ارائه شده بود که بر اساس آن به ایران پیشنهاد می‌شد تعدادی از دیپلمات‌های آمریکایی در بخش حفاظت منافع این کشور در تهران مستقر شوند و در مقابل تعدادی از دیپلمات‌های ایرانی نیز به واشنگتن بروند». به گفته برنز، او می‌دانسته ایران چنین پیشنهادی را نمی‌پذیرد، اما هدف این طرح به دست آوردن جایگاه اخلاقی بالاتر در مذاکرات و ایجاد اختلاف در ایران بوده است».

او در کتابش مدعی شد: «زمانی که طرح مبادله اورانیوم با سوخت ۲۰ درصد را با جلیلی مطرح کردم، او گفت: با کلیت طرح موافق است، اما وقتی به تهران بازگشت، رقبای سیاسی احمدی نژاد که قبلا هم در مذاکرات هسته‌ای مشارکت داشتند و نمی‌خواستند او کوچک‌ترین اعتباری از مذاکرات به دست آورد، مانع این توافق شدند. توافق مبادله سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران قربانی رقابت‌های سیاسی داخل ایران شد».

 

مذاکره کننده دولت سابق آمریکا در بخش دیگری از کتاب نظرش در مورد دیگر مذاکره کنندگان ایرانی از جمله «عباس عراقچی» و «مجید تخت روانچی» را هم مطرح کرده و با بیان اینکه میان طرفین «احترام دیپلماتیک» و نه اعتماد حاکم بود، نوشته است که «آن‌ها دیپلمات‌هایی حرفه‌ای بودند، نه ایدئولوگ؛ اما به همان میزان به ایران متعهد، به همان میزان به انقلاب خود مفتخر و به همان میزان مصمم بودند که می‌توانند موضع دیپلماتیک خود را حفظ کنند.»

 

او «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران را هم «دیپلماتی توانمند» خوانده و تیم تحت رهبری او را «خلاق در حل مشکل» توصیف کرده است.

علاوه بر ویلیام برنز، جان کری نیز پیشتر در کتاب خاطرات خود با عنوان «هر روز موهبت دیگری است»، به بیان شرحی از این مذاکرات پرداخته بود، اما آنچه کتاب برنز را از دیگر کتاب‌ها و خاطرات نوشته شده درباره مذاکرات محرمانه متمایز می‌کند، اولاً اهمیت او از منظر فردی است، چرا که ریاست هیئت مذاکره کننده در اتاق مذاکرات محرمانه را او به عهده داشته و گفتگو‌ها و رویداد‌های داخل اتاق را قاعدتاً بهتر و بیشتر از سایر دولتمداران آمریکایی می‌داند؛ و ثانیاً برنز در کتاب خود به بیان جزئیاتی از پیشینه و روند مذاکرات پرداخته است که پیش از آن در خاطرات هیچ کدام از سیاستمداران آمریکایی دیده نشده است.

پیچیدگی، ابهام و رمزآلود بودن شخصیت برنز حتی در نثر کتاب او نیز کاملاً روشن است، به نحوی که یک مقایسه ساده بین نثر او و نوشتار کتاب خاطرات افرادی مانند کری به وضوح نشان می‌دهد که او تا چه میزان بعضاً به دنبال ابهام گویی و حتی درشت گویی بوده است.


دیدگاهش در مورد ایران

برنز در سخنانی در کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا در ۹ ژوئیه ۲۰۰۸ گفته بود: «رفتار ایران یک‌رشته چالش‌های بسیار جدی، بیش از تمام مسائلی که ما امروزه با آن مواجه هستیم، متوجه جامعه بین المللی می‌کند».

وی دی ماه سال ۱۳۹۲ یعنی چهار ماه بعد از شروع مذاکرات هسته ای، در گفتگو با المانیتور گفته بود: تیم ایرانی که با آن‌ها روبرو هستیم، به شدت متبحر، حرفه‌ای و سرسخت است و در موضوع منافع ملی ایران مصمم عمل می‌کند.

برنز از مخالفان سیاست خارجی دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا است و بار‌ها از تصمیم‌های کابینه او از جمله خروج از توافق هسته‌ای با ایران انتقاد کرده بود.

 

او در یک موضع گیری در فروردین ۱۳۹۸ در خصوص خروج ترامپ از برجام گفته بود: «مسئولان ایران اکنون با خونسردی فکر می‌کنند که آمریکا پس از سال‌ها تلاش برای انزوای ایران، در نهایت با خروج از برجام خودش را منزوی کرده است. تحریم‌های آمریکا به اقتصاد ایران لطمه زده است، اما هدف واقعی دولت آمریکا دستیابی به یک توافق هسته‌ای بهتر با ایران نیست؛ بلکه دولت فعلی آمریکا دنبال براندازی یا انفجار ایران از داخل است. اگرچه ایران تحت فشار است، اما فکر نمی‌کنم این استراتژی به هیچ یک از دو نتیجه مدنظر آن‌ها برسد. راه حل مفیدتر، سرمایه گذاری و تکیه بر توافق هسته‌ای است. هرچند این توافق بی نقص نیست، اما در دیپلماسی به ندرت امر کاملی وجود دارد».

بازنشستگی

در ۱۱ آوریل، وزارت امور خارجه اعلام کرد که برنز در اکتبر ۲۰۱۴ از سمت خود به عنوان معاون وزیر خارجه کناره گیری خواهد کرد؛ پس از آن که دو بار ابتدا به درخواست «جان کری» وزیر امور خارجه و سپس به درخواست اوباما بازنشستگی خود را به تأخیر انداخت.

اوباما به همراه جان کری و تعداد دیگری از مشاوران و معاونان وزارت خارجه آمریکا از تلاش‌ها و دستاورد‌های وی در سیاست خارجه ایالات متحده قدردانی کردند.

 

اوباما در بیانیه خود گفت که برنز «یک مشاور ماهر، دیپلمات کامل و الهام بخش برای نسل‌های بعدی کارمندان دولت بوده است... کشور با خدمات بیل قوی‌تر است».

وی در بیانیه‌ای ضمن تشکر از تلاش‌ها و تجربه برنز در سال‌های گذشته گفت: «من در موضوعات حساس بی شماری به او اعتماد داشتم و او در برخورد با هر یک از این موضوعات با همان دقت و تجربه عمل کرده است».

در نوامبر سال ۲۰۲۰، برنز به عنوان کاندیدای وزیر خارجه در دولت بایدن انتخاب شد. در ۱۱ ژانویه ۲۰۲۱، رئیس جمهور منتخب جو بایدن وی را به عنوان رئیس آژانس اطلاعات مرکزی معرفی کرد.


ریاست کارنگی

برنز از ۴ فوریه ۲۰۱۵ ریاست موسسه صلح بین المللی کارنگی را بر عهده دارد.

 

زندگی شخصی

برنز سه مدرک دکترای افتخاری هم دارد و به زبان‌های روسی، عربی و فرانسوی تسلط دارد.

مجله تایم چند سال پیش نام او را در فهرست ۵۰ سیاستمدار برتر چاپ کرد.

 

برنز ۲ دختر دارد و در سال ۱۹۸۵ کتابی با عنوان «کمک اقتصادی و سیاست امریکا درباره مصر در سال‌های ۱۹۸۱-۱۹۵۵» نوشت.


تازه‌ترین مواضع برنز در قبال دیگر کشور‌ها از جمله ایران

ویلیام برنز که قول داده استقلال سازمان سیا را نسبت به جهان سیاست حفظ کند، اخیرا در جلسه استماع سنا گفت: «در صحنۀ بین المللی حاضر که بیش از پیش پیچیده و رقابتی شده، رویکرد غارتگرانه دولت چین بزرگترین چالش ژئوپولتیک آمریکا است.»

ویلیام برنز سپس افزود: «پشت سر نهادن چین در دهه‌های آینده برای امنیت ملی آمریکا اهمیّت حیّاتی دارد و رسیدن به چنین مقصودی نیازمند راهبردی درازمدت، روشن و مبتنی بر حمایت دو حزب دموکرات و جمهوری خواه، اصلاحات درونی و اطلاعات مطمئن است.»

اگر چه ویلیام برنز بر ضرورت همکاری واشنگتن و پکن در زمینه‌های تغییرات اقلیمی یا عدم تکثیر سلاح‌های هسته‌ای تأکید کرد، اما، او هشدار داد که «چین به طور روشمند توانمندی‌های خود را در زمینه سرقت علمی تقویت، مردم خود را سرکوب و کشور‌های همسایه را تهدید می‌کند.»

 

به گمان ویلیام برنز دولت چین قدرت خود را در جهان توسعه داده و نفوذ خود را در جامعۀ آمریکا بنا می‌سازد.

در سال‌های گذشته سرویس‌های اطلاعاتی چین، سازمان سیا را آماج قرار داده و شماری از مأموران و دیپلمات‌های آمریکایی را به استخدام خود درآوردند. پکن همچنین ۱۰ سال پیش موفق شد شبکۀ خبرچینان سازمان اطلاعات آمریکا در چین را شناسایی و نابود کند.

ویلیام برنز در اظهارات خود تأکید کرد که نبرد برای برتری فنی در عرصۀ اطلاعات از جمله استفاده از هوش مصنوعی عنصر کلیدی مأموریت و وظیفۀ او به عنوان رئیس جدید سازمان اطلاعات آمریکا خواهد بود.

ویلیام برنز سپس گفت که به غیر از چین، روسیه و ایران دیگر تهدید‌های بزرگ امنیتی آمریکا هستند. ویلیام برنز که در سال‌های ۲۰۰۸-۲۰۰۵ سفیر آمریکا در مسکو بوده، تصریح کرد که این تجربه به او آموخت که «دست کم گرفتن روسیه ولادیمیر پوتین خطا است.» او گفت: «حتی اگر روسیه از بسیاری جهات قدرتی رو به زوال است، اما، قادر است همانند قدرت‌های نوظهوری از قبیل چین نقشی اخلالگر ایفا کند.»

ویلیام برنز که در عین حال معمار توافق هسته‌ای با ایران بود، تصریح کرد که «برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی، آمریکا باید هر آنچه می‌تواند بکند.»

او مدعی شد: «وضعیت دنیا در حال حاضر بسیار پیچیده و رقابت محور است. ما در دنیایی هستیم که تهدید‌های آشنا کماکان حضور دارند- از تروریسم گرفته تا اشاعه هسته ای، تا روسیه ستیزه جو، کره شمالی تنش طلب و ایران متخاصم.»

او در عین حال برجام را سکویی برای توافقی طولانی‌تر و محکم‌تر دانست و گفت از استراتژی جامع بایدن در قبال ایران حمایت می‌کند.

ویلیام برنز در مقام جدید باید جای «جینا هاسپل» را در رأس سازمان اطلاعات آمریکا بگیرد: نخستین زنی که به چنین مقامی در آمریکا دست یافت، ولی به دلیل نقش اش در طرح‌های شکنجه سازمان سیا پس از ۱۱ سپتامبر هدف انتقاد قرار گرفت. ویلیام برنز اطمینان داد که شیوه‌های بازجویی افراطی در دوره ریاست وی در سازمان اطلاعات آمریکا هرگز اجرا نخواهد شد و او شبیه سازی خفگی در آب را مصداق شکنجه می‌داند.

جو بایدن ویلیام برنز را به عنوان احیاگر استقلال سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا معرفی کرده که به گفته او توسط دونالد ترامپ آسیب جدی دید.

ویلیام برنز با اشاره به تجربۀ طولانی مدتش به عنوان دیپلمات در خاورمیانه و روسیه، گفت: از زمانی که کار اطلاعاتی آغاز می‌شود، سیاست باید خاتمه یابد و مسئولان اطلاعاتی باید به مسئولان سیاسی چیز‌هایی را بگویند که آنان باید بشنوند، حتا اگر مایل به شنیدن آن‌ها نباشند.

ویلیام برنز که به مدت ۳۳ سال دیپلمات باتجربۀ دولت آمریکا بوده در سخنان خود بر ضرورت همکاری سازمان سیا با متحدان این کشور و به ویژه برای مقابله با روسیه تأکید کرد و رویکرد مصالحه جویانۀ دونالد ترامپ در قبال مسکو را مورد سرزنش قرار داد. او گفت: پاسخ‌های قاطعانه نه فقط آمریکا، بلکه متحدان اروپایی و غیراروپایی آمریکا تاثیر بیشتری بر محاسبات پوتین خواهند گذاشت.


چرا برنز برای ریاست «سیا» برگزیده شد؟

روزنامه واشنگتن پست در این خصوص نوشته است بایدن با انتخاب ویلیام برنز برای تصدی ریاست سازمان سیا به عنوان فردی که از رسوایی‌های ارتش آمریکا در رابطه با شکنجه یا حملات هواپیما‌های بدون سرنشین به دور بوده، در تلاش است تا به صفحه سیاه و تاریک «سیا» در طول تاریخ معاصر پایان دهد. بایدن در واقع شخصی را معرفی کرد تا بتواند قضاوتی مستقل در نحوه مدیریت این دستگاه بزرگ اطلاعاتی آمریکا داشته باشد.

این مقاله می‌افزاید: احتمالا یکی از دلایل انتخاب برنز این بوده است که وی به عنوان یک شخصیتی غیرحزبی شناخته شده باشد که قبلا در «جا‌های دشوار» مانند روسیه و خاورمیانه فعالیت می‌کرد و روابط نزدیکی با کشور‌هایی داشته که از نزدیکترین شرکای سیا بوده اند.

 

در همین ارتباط، نشریه «فارین پالیسی» در این باره نوشت: برنز اولین شخصیت دیپلماتی خواهد بود که رهبری سیا را بر عهده خواهد گرفت و این انتخاب بدین معناست که بایدن می‌خواهد نسخه اقدامات سیا در طول تاریخ معاصر را بپیچد.

نشریه آمریکایی ادامه داد: «جناح مترقی حزب دموکرات، بایدن را تحت فشار قرار داد تا فردی را که در شکنجه‌ها یا حملات هواپیما‌های بدون سرنشین نقش دارد (مانند جینا هاسپیل شکنجه گر معروفی که در دوران ترامپ ریاست سیا را بر عهده داشت)، انتخاب نکند».

این نشریه آمریکایی در ادامه یادآور شد: «مقامات سابق آمریکا تأیید کردند که برنز در تمام مدت تصدی خود در وزارت خارجه آمریکا با سازمان سیا همکاری خوبی داشته است. «داگلاس لندن» مدیر اسبق مبارزه با تروریسم در مناطق جنوب و جنوب غربی آسیا در سازمان سیا گفت که برنز در «برنامه‌های حساس» بسیاری با سیا همکاری داشته است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از جماران، تاریخ انتشار:۱۳ اسفند ۱۳۹۹، کد خبر:۱۴۹۹۵۱۵، www.jamaran.news