شعار سال : دیروز دخل و خرج دولت برای سال ۱۴۰۰ در حالی از سوی شورای نگهبان به تصویب رسید که اقتصاد شوکه شده؛ محمدباقر قالیباف رئیس مجلس می‌گوید اما بودجه‌ای را تصویب کرده است که توان بالا برای تولید پول پرقدرت و افزایش حجم نقدینگی را دارد. طی سال‌های گذشته اقتصاد ایران بیشترین آسیب را از نقدینگی دیده و تورم زاییده همین پول پرقدرت است!  عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی با انتقاد از بودجه مجلس در یادداشتی اینستاگرامی نوشت: «دولت و مجلس به بودجه‌ای با توان رشد بالای نقدینگی رضایت دادند.» همتی گفته هرچند در تمام سال‌های گذشته «دولت و مجلس» به رشد نقدینگی انتقاد داشته‌اند، اما «نهایتاً به بودجه‌ای با توان رشد بالاى نقدینگی رضایت می‌دهند».

رئیس کل بانک مرکزی همچنین با اشاره به احکام تکلیفی در بودجه سال 1400 برای بانک مرکزی تاکید کرده «نتیجه آن می‌تواند انتشار پول پر‌ قدرت و رشد نقدینگی باشد». بر اساس آخرین آمار بانک مرکزی، حجم نقدینگی در ابتدای سال 99 به بیش از ۲ هزار و 651 هزار میلیارد تومان رسید که نسبت به پایان سال قبل 7.3 درصد رشد نشان می‌دهد. همچنین حجم پایه پولی در پایان خرداد 1399 به 3 هزار میلیارد هزار تومان رسیده است که در مقایسه با پایان سال قبل 8.8 درصد رشد نشان می‌دهد.

پیمان مولوی، کارشناس اقتصادی و دبیرکل انجمن اقتصاددانان ایران که فارغ‌التحصیل از دانشگاه اسکس انگلستان است، در این‌باره به «روزنامه اینترنتی فراز» می‌گوید: «ابر تورم در راه اقتصاد ایران است».

این کارشناس اقتصادی با اشاره به افزایش نقدینگی از سال 1368 به این سود افزود: «دلیل اصلی رشد نقدینگی در اقتصاد ایران افزایش پایه پولی است. پایه پولی از سه طریق تزریق پول نفت تحت عنوان دارایی های خارجی بانک مرکزی، بدهی دولت به بانک مرکزی و همچنین بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی به وجود می‌آید. از سال 1368 تا مدت حدود 10 سال افزایش نقدینگی به دلیل بدهی دولت به بانک مرکزی رخ داد و پس از آن تزریق دارایی‌های خارجی و بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نیز باعث افزایش نقدینگی در کشور شد».

مولوی با بیان اینکه «دلیل دیگر افزایش نقدینگی در اقتصاد کشور ساختاری است»، گفت: «ذی‌نفعان اقتصادی در کشور به تورم عادت کرده‌اند. آن‌ها عادت کرده‌اند که تمام جمعیت کشور تحت تاثیر افزایش تورم قرار بگیرند، اما بنگاه‌ها و موسسات آن‌ها براساس سود موهوم تورم وضعیت خود را بهتر کنند».

به عقیده دبیرکل انجمن اقتصاددانان ایران؛ «همه این عوامل به این موضوع باز می‌گردد که ما در اقتصاد ایران تقریبا رشد اقتصادی نداریم یا بهتر بگوییم رشد اقتصادی ما متوازن نیست و دچار کسری بودجه هستیم».

مولوی با اشاره به انتقاد رئیس کل بانک مرکزی درباره افزایش نقدینگی در بودجه 1400 افزود: «در سال جاری بیشترین افزایش نقدینگی را داشتیم و متاسفانه این مساله سال‌ها است تکرار می‌شود.» به عقیده این اقتصاددان «تفکیک بودجه ریالی از دلاری، استفاده از انتشار اوراق برای سیال کردن بدهی‌ها و افزایش رشد اقتصادی» از مهم‌ترین ابزارهای کاهش نقدینگی هستند که دولت و مجلس می‌توانستند در بودجه از آن استفاده کنند.

اوضاع نقدینگی کشور در سال‌های اخیر

درحالی‌که بررسی وضعیت نقدینگی در هشت سال گذشته نشان می‌دهد که اقتصاد ایران در سال گذشته بیشترین میزان نقدینگی را تجربه کرده و در این مدت بیش از ۲۰۰۰ هزار میلیارد تومان رشد داشته و براساس پیش‌بینی‌ها احتمالا به یک میلیون میلیارد تومان هم می‌رسد.

هرچند رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده که با فروش سهام دولتی و انتشار اوراق بدهی، حجم نقدینگی کم می‌شود اما کارشناسان این کاهش حجم نقدینگی را مشروط به انجام صحیح عملیات بازار باز بانکی، انتشار اوراق و حمایت دولت از اقدامات بانک مرکزی برای کنترل تورم و نقدینگی می‌دانند.

نقدینگی میزان حجم پول در گردشی است که از مجموع پایه پولی و شبه پول (هرگونه پولی که در بانک سپرده‌گذاری شده اما امکان برداشت از آن به زمان خاصی محدود شده است) خلق می‌شود و رشد بیش از اندازه و خارج از کنترل آن تاثیراتی مخربی چون افزایش تورم و قیمت‌ها بر اقتصاد هر کشوری را در بر خواهد داشت.

بررسی وضعیت نقدینگی در هشت سال گذشته نشان می‌دهد که نقدینگی در سال ۱۳۹۰ معادل ۳۵۴ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان و در پایان سال گذشته طبق جدیدترین آمار اقتصادی منتشر شده از سوی بانک مرکزی بیش از ۲۴۰۰ هزار میلیارد تومان بوده که با رشد ۳۱ درصدی مواجه شده است و سهم پول از این میزان ۴۲۷ هزار میلیارد تومان و سهم شبه پول از نقدینگی در اسفند سال گذشته معادل ۲۰۴۴۸ هزار میلیارد تومان بوده که به ترتیب نسبت به سال قبلش ۴۹.۸ و ۲۸ درصد افزایش یافته است.

بنابراین، اقتصاد ایران در هشت سال گذشته بیشترین میزان نقدینگی و کمترین را در سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۰ تجربه کرده و از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸ نقدینگی با رشد بیش از ۲۰۰۰ هزار میلیارد تومانی مواجه شده است. علاوه براین، نقدینگی در سال‌های ۹۱، ۹۲ و ۹۳ به ترتیب ۴۶۰ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان، ۶۳۹ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان و ۷۸۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان بوده است.

شعار سال ، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت فراز ، تاریخ انتشار 19 اسفند 99 ، faraz.ir