شعارسال: اقتصاد ایران از گذشته محلی مناسب برای حکمرانی سلاطین بوده و واقعیت این است که در این مدت با حذف یکی دو سلطان هم چیزی تغییر نکرده است؛ بنابراین روز سلطان سکه به میان می‌آید، روز بعد سلطان خانه‌های خالی تیتر خبر‌ها را از آن خود می‌کند و پس از آن خبر دستگیری سلطان خودرو بر سر زبان‌ها می‌افتد. البته این پایان ماجرا نبوده و در روز‌های اخیر نیز سلطان سیمان نظر‌ها را به خود جلب کرده است و آنطور که به نظر می‌رسد پایانی برای حمکرانی سلاطین دیده نمی‌شود.

اخیرا عوامل مختلفی دست به دست هم داده‌اند تا قیمت سیمان چندین برابر نرخ فروش درب کارخانه، به دست سازندگان مسکن برسد. در این میان عده‌ای معتقدند که وجود سلطان در بازار، وضعیت را آشفته کرده است، البته واسطه‌ها وجود مافیا در بازار سیمان را رد می‌کنند و این در حالی است که سازندگان وجود مافیا را تایید می‌کنند. فرشید پورحاجت، دبیر کانون انبوه‌سازان در خصوص وضعیت به وجود آمده در بازار سیمان  گفته است: «ظاهرا از سلطان شکر و سکه به سلطان سیمان رسیده‌ایم.»

حکمرانی سلاطین، پدیده تازه‌ای در اقتصاد ایران نیست و همانطور که اشاره شد هر دفعه نام یکی از آن‌ها تیتر رسانه‌ها را به خود اختصاص می‌دهند. حال پرسش مهم این است که سلاطین اقتصادی محصول چه ضعفی در اقتصاد ایران هستند؟

 

علی مروی، استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی صدا و سیما در پاسخ به این پرسش  گفت: حضور سلاطین در اقتصاد ایران ناشی از بیمار بودن اقتصاد ایران است. به عبارتی دیگر گسترش و پرورش سلطان در اقتصاد ناشی از رانت و دولت‌های مسئولیت‌ناپذیر است.

این کارشناس اقتصادی صدا و سیما در ادامه به ایجاد رانت در کشور اشاره کرد و در این خصوص گفت: در کشوری که اقتصاد دچار مشکل است، تحریم‌ها شدید بوده، کسری بودجه قابل توجه‌ای وجود دارد، منابع ارزی محدود است و ... گاهی اوقات دولت‌ها مجبور می‌شوند که از نظام توزیع مدیریت شده استفاده کنند البته این استفاده هم به شکل محدود خواهد بود، اما نظام توزیع مدیریت شده در کشور ما رانت ایجاد کرده و سبب پرورش سلطان‌ها می‌شود. مروی با اشاره به شرط مهم برای استفاده از نظام توزیع مدیریت‌شده ادامه داد: نظام توزیع مدیریت شده که یک راهکار موقتی برای حل یک مشکل است یک شرط مهم دارد و آن این است که دولت باید بر افرادی که در این مکانیزم توزیع قرار می‌گیرند نظارت داشته باشد.

 

 

وی افزود: به عبارتی دیگر این نظام باید کاملا شفاف باشد و ما باید بدانیم که مثلا این ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات در اختیار چه کسانی قرار گرفته است. افراد دریافت‌کننده باید کاملا شفاف معرفی شوند. اما زمانیکه دولت‌ها، سابقه درخشانی در این موضوع ندارند و بی‌کفایت هستند قطعا نمی‌توانند واسطه‌ها را به درستی انتخاب کنند و بر روی آن‌ها کنترل داشته باشند، بنابراین این مسئله سبب به وجود آمدن و پرورش سلطان‌ها می‌شود.
مروی همچنین در بخش دیگری از صحبت‌هایش به مشکلات اقتصادی ایران اشاره کرد و در این خصوص گفت: ما زمانی که درمورد اقتصاد سویس، ژاپن و چین صحبت می‌کنیم، اقتصاد‌هایی که دچار مشکلات پیچیده‌ای نیستند، در آن شرایط می‌توانیم بگوییم که هر جایی که قیمت‌گذاری و سهمیه‌بندی وجود داشته باشد و بازار آزاد مختل شود جا برای رشد سلطان و فساد هست. اما اکنون ما درمورد اقتصاد ایران که پر از مشکل است صحبت می‌کنیم، مشکلاتی که بخشی از آن‌ها خارج از دست کشور است. در این شرایط راه‌حل‌هایی مثل سهمیه‌بندی و توزیع کردن‌ها وجود دارد، اگر این راهکار‌ها را انتخاب می‌کنیم باید به شرط آن نیز توجه کنیم. شرط اساسی برای انتخاب این راهکار‌ها این است که دولت بر افرادی که در این مسیر هستند نظارت داشته باشد و از سوی دیگر نظارت‌ها را با شفافیت به جامعه ارائه کند. اگر این اتفاق رخ دهد می‌توان تا حدودی امیدوار بود که از بروز و ظهور سلطان‌ها کاسته شود.

وی همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا رفتار‌ها قهری می‌تواند سبب کاهش سلاطین در اقتصاد شود یا خیر؟ گفت: برای پاسخ به این پرسش باید بگوییم که برخورد قهری با چه افرادی می‌تواند جواب بدهد؟ اگر برخورد قهری با آخرین حلقه از یک زنجیره باشد بدون شک هیچ تاثیری نخواهد داشت. اما اگر به دنبال برخورد قهری با افرادی باشیم که سلاطین را پشتیبانی می‌کنند قطعا تاثیرگذار خواهد بود.
این کارشناس اقتصادی صدا و سیما ادامه داد: ما برای برخورد با پدیده سلطان‌پروی همیشه به سراغ آخرین حلقه از یک زنجیره رفته‌ایم این در حالی است که برای ریشه‌کن کردن سطان پروری باید به سراغ اولین حلقه رفت. اگر برخورد قهری و تند با افرادی باشد که از سلاطین حمایت می‌کنند، ما شاهد کاهش مشکلات اینچنینی خواهیم بود، اما اگر برخورد قهری با یک فرد باشد و این مسئله رسانه‌ای هم شود ما شاهد نتیجه مثبتی نخواهیم بود.

شعارسال، بااندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ابتکار، تاریخ انتشار: ۴ مرداد ۱۴۰۰، کدخبر: ۱۷۸۹۵۶، ebtekarnews.com.