شعار سال: بیش از یک هفته از ورود آیفون ۱۳ به بازار ایران می‌گذرد و این گوشی با قیمتی بین ۳۰ تا ۸۰ میلیون در انواع معمولی، پرو و پرو مکس به فروش می‌رسد یعنی یک کارگر باید حداقل ۱۹ ماه حقوق خود را برای خرید یک آیفون معمولی (سی میلیون تومان) هزینه کند.

درحالی که گوشی آیفون ۱۳ در ایران کالایی لوکس محسوب می‌شود و اقشار پردرآمد قادر به خرید آن هستند، اما در سایر کشور‌ها می‌توان با حداقل حقوق پرداختی یک ماه، این گوشی را خریداری کرد.

قدرت خرید پایین در ایران فقط محدود به گوشی آیفون نمی‌شود، مثلا قیمت لپ تاپ ۱۵ اینچی مایکروسافت مدل surface book۳-F نود و سه میلیون و ۹۰۰ هزارتومان است یا لپ تاپ ۱۵ اینچی مایکروسافت مدل surface book۳ –E، نود و یک میلیون و ۶۹۰ هزار تومان قیمتگذاری شده است، بنابراین برای خرید لپ تاپ مدل surface book۳ –F، یک کارگر باید سه سال تمام حقوق خود را پس انداز کند یا اگر بخواهد مدل surface book۳ –E را خریداری کند، ۳۵ ماه حقوقش را هزینه کند.


نزول قدرت خرید
ممکن است برخی خرده بگیرند که چه دلیلی دارد که همه گوشی آیفون ۱۳ داشته باشند یا چرا یک کارگر با پایین‌ترین میزان حقوق باید به دنبال خرید لپ تاپ surface book۳ –F باشد، اما بحث بر سر مقایسه قدرت خرید کالا در ایران و سایر کشورهاست.

گزارش مرکز آمار از وضعیت خط فقر در سال ۹۹ نشان می‌دهد که ۳۶ میلیون نفر در ایران زیر خط فقر هستند یعنی در شرایطی که بیش از یک سوم از مردم برای تأمین نیاز‌های اولیه خود با مشکل مواجه هستند صحبت از خرید آیفون ۱۳ یا لپ تاپ surface عجیب به نظر می‌رسد، اما مقایسه قدرت خرید در ایران با سایر کشور‌ها می‌تواند تصویر بهتری را از وضعیت اقتصادی ایران بازنمایی کند.

حالا سوال این است که وضعیت در سایر کشور‌ها چگونه است، یعنی هر فرد برای خرید گوشی آیفون ۱۳ یا لپ تاپ surface چقدر باید هزینه کند؟

با توجه به آنکه حداقل حقوق در کانادا ماهیانه ۲ هزار و ۲۵۰ دلار است یک کانادایی با نصف حقوق خود می‌تواند صاحب یک آیفون معمولی شود و با سهم بیشتری از حقوق خود می‌تواند یک آیفون پرومکس خریداری کند، همچنین با پس انداز یک ماه و نیم حقوق در کانادا، می‌توان یک لپ تاپ surface book۳ –F خرید.

در آمریکا هم شرایط تقریبا نزدیک به کاناداست و حداقل دستمزد فدرال ۷.۲۵ دلار برای هر ساعت است، با فرض ماهیانه ۱۷۶ ساعت کار (۱۱۱۱ دلار در ماه) می‌توان با حداقل حقوق یک گوشی آیفون خریداری کرد.


اما شرایط در ایران متفاوت است و با توجه به آنکه حداقل حقوق کارمندان در سالجاری به سه میلیون و ۵۰۰ هزارتومان می‌رسد، اگر این کارمند قصد خرید یک آیفون ۱۳ معمولی (حدود ۳۰ میلیون تومان) را داشته باشد باید حقوق ۸ ماه و نیم خود را برای این خرید هزینه کند، یا با توجه به اینکه حداقل حقوق کارگر ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان است، او برای خرید این گوشی باید ۱۱ ماه تمام حقوق خود را پس انداز کند.

آمار‌های رسمی‌نشان می‌دهد که طی سه دهه گذشته به ویژه در ۳ سال گذشته خانوار‌های ایرانی با معضل کاهش قدرت خرید مواجه بوده اند که به صورت گرانی مایحتاج زندگی خود را نشان داده است، به گفته احسان سلطانی اقتصاددان، قدرت خرید مردم کمتر از نصف سه سال گذشته شده است و ۹۵ درصد مردم قادر به افزایش مصرف خود نیستند.

درواقع طی سال‌های اخیر قدرت خرید مردم روندی نزولی داشته، بنابراین نسبت درآمد خانوار به سطح عمومی‌قیمت‌ها کاهشی بوده است.

اگر درآمد خانوار نسبت به سطح قیمت‌ها (قدرت خرید) در یک دوره زمانی ثابت باشد به معنای ثابت بودن قدرت خرید است، اما اگر قیمت‌ها رشد بیشتری از درآمد داشته باشد، قدرت خرید کاهشی می‌شود که براساس آمارها، در فاصله سال ۶۸ تاکنون، مخرج این کسر (سطح عمومی‌قیمت‌ها) به شدت افزایش داشته است.

اما کاهش قدرت خرید خانوار در شرایط تورمی‌خود را چگونه نشان می‌دهد، به گفته کارشناسان افت قدرت خرید به دو صورت نمایان می‌شود، یکی رشد دستمزد کمتر از تورم و دیگری افزایش قیمت نسبی کالا‌های حیاتی.

اگر افزایش دستمزد‌ها هم تراز یا بیشتر از تورم باشد؛ زیان رفاهی تورم برای خانوار کم است، اما درصورتی که رشد دستمزد کمتر از تورم باشد این موضوع شرایط را برای خانوار غیرقابل تحمل می‌کند.

دومین مورد مربوط به افزایش قیمت نسبی کالا‌های حیاتی می‌شود و نرخ ۴۷.۶ درصدی تورم (طی سه سال گذشته) نشان می‌دهد که سبد مصرفی خانوار ۴۷.۶ درصد گران شده است و حتی اگر درآمد خانوار به میزان تورم افزایش یافته باشد باز هم قدرت خرید خانوار در تهیه این اقلام کاهش داشته است، به عبارت دیگر قدرت خرید مردم در این سال‌ها کاهشی بوده است.


حالا در این شرایط چه راهکاری برای بهبود قدرت خرید مردم می‌تواند موثر باشد؟ بهترین راهکار ایجاد اشتغال بیشتر برای خانوارهاست، ضمن اینکه نیاز به عملکرد درست در راهبری ظرفیت‌های نقدینگی هم داریم یعنی نقدینگی باید به سمت عرضه و تولید حرکت کند تا زمینه‌های رشد تولید و اشتغال ایجاد شود.

 

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پرسون، تاریخ انتشار: ۲۲ مهر ۱۴۰۰، کد خبر: ۳۶۴۵۱۴، www.purson.ir