داستان تورم قبل و بعد انقلاب: اینا چی می‌گن، اونا چی می‌گن؟

مردم کوچه و بازار را مخاطب قرار داده اند و در خصوص تورم قبل از انقلاب می‌پرسند و عموما می‌گویند که تورم چندانی وجود نداشت و دخل و خرج با هم سازگار بود (یک نفر کار می‌کرد و چند نفر زندگی می‌کردند). اما مستندات از تورم ۳۰-۴۰ درصدی حکایت و روایت دارد. سوال اینجاست که نقطه تعارض کجاست؟ این‌ها چه می‌گویند و آن‌ها چه می‌گویند!

شعار سال: اینکه کسی تورم قبل از انقلاب را کتمان کند، اشتباهی آشکار را مرتکب شده یا دارای سوگیری مبرهن است. تورم وجود داشته و طبیعت اقتصاد‌های در حال توسعه (نظیر شرایط قبل از انقلاب) هم می‌باشد.
نکته‌ای که رافع این تعارض دیدگاهی است، توجه و نظرداشت به منشا ایجاد تورم در رژیم گذشته است.

منشا اصلی تورم در رژیم گذشته از سه محل، تورم تحمیل شده از خارج با بالا بردن قیمت کالا‌های مصرفی و مواد اولیه وارداتی از خارج، تورم ناشی از افزایش تقاضا برای کالا‌های لوکس بدلیل افزایش درآمد‌های ملی ناشی از انفجار قیمت نفت و تورم ناشی از افزایش گرایش به زندگی شهری و محدودیت زیرساخت‌های این زندگی نظیر مسکن مناسب، قابل تحلیل است.

حساسیت بالای رژیم گذشته به حفظ چند شاخص قدرت خرید مردم، حفظ ارزش پول ملی (عدم وابستگی به قیمت دلار و عدم بی ثباتی قیمت دلار)، تنظیم سطوح دستمزدی، حمایت از صنایع برای حمایت غیرمستقیم از کارگران (در اختیار قرار دادن منزل و برخی امکانات رفاهی)، سرکوب شدید قیمت محصولات کشاورزی با هدف تامین شدگی جامعه شهری و تامین رفاه آن‌ها و ...، باعث دیده نشدن تورم توسط مردم می‌شد.

در واقع در این گزارش، هر دو طرف داستان راست می‌گویند. اما باید دانست که تورم وجود داشت و بعضا بالا هم بود، ولی روی زندگی جامعه شهری و طبقه متوسط به بالا، چندان اثرگذار نبود. این شیوه بی اثر کردن تورم، صرفا مناسب جامعه قطبی شده می‌تواند باشد.

اثرات میان و بلند مدت این نوع تورم و قطبی سازی جامعه نیز در قالب شورش حاشیه نشینان و طبقات محروم خود را نشان خواهد داد. آنچه که در انقلاب اتفاق افتاد و ریشه‌های آن را باید در اصلاحات ارضی ۱۳۴۰ به بعد جستجو نمود.

از صدا و سیما هم بشکل خاص تقاضا داریم، از تهیه و پخش چنین گزارشاتی تا جای ممکن (به هر دلیل و نیتی که باشد) خود داری کنند. چون ضعف تحلیل در آینده نزدیک، باعث فراهم سازی بستر‌های انحرافی را ایجاد خواهد کرد. یا گزارش را با تحلیلی نسبتا جامع ارایه نموده یا وارد جریانات دو قطبی منجر به سو استفاده کج اندیشان، معاندین و یا حتی طبقه کم اطلاع و ظاهر بین جامعه، نشوند.