شعارسال: همیشــه مــی گوینــد کــه شــهر قــوی زمانــی اقتصــادی پایــدار خواهد داشت که روستاهایش به لحاظ اقتصادی قوی باشند.  محمــد تقی رضوانی کارشــناش کشــاورزی ضمــن بیــان اینکــه در ابتــدای انقـلـاب می‌خواســتیم همــه چیــز را خودمــان تولیــد کنیــم در نتیجــه نهضت چاه کنی و توســعه کشــاورزی کلید خورد، گفت: این امر ســبب شــد کــه تعــداد چــاه‌های آب در کمتــر از دو سال در استان سمنان دو برابر شود و حالا به جایی رسیده که جای سالمی در استان وجــود نــدارد و همــه جــا بــرای یافتــن آب حفاری شده است.

رضوانی با بیان اینکه در یک باریکه آبخوان شــاهرود که از شــمال این شــهر و صحرای جلالی آغــاز و تــا نزدیکــی‌های دهملا پیش می‌رود فقط به تنهایی هزار چاه وجود دارد، ابراز کرد: ما ۱۰۰ واحد آب از زمین برداشتیم و ۱۰ واحد آب به جای آن واریز کردیم تا خیلی زود چهره خشکسالی و کمبود منابع آبی در دهه هشتاد خودش را به ما نشان دهند.
وی بــا بیــان اینکــه در دوران ریاســت جمهوری خاتمی حتی جشن خودکفایی گندم گرفته شد و در استان سمنان ۱۲۰ هزار تن گندم تولید می‌شــد در صورتی که امروز اگــر خریــد تضمینــی گنــدم مــا از ۷۰ هــزار تن بیشــتر شــود باید جشــن ملی گرفت، تاکید کرد: باید عنایت داشــت که از ســال ۸۴ تا ۹۲ اشــتغال بخش کشــاورزی کشورمان نصف شــده یعنی ســهم کشاورزی از ۲۳ درصد به ۱۲ درصد کاهش یافته است.
این کارشناس کشاورزی با بیان اینکه اولین ضربه مهلک به افول بحث کشاورزی به دلیل کــم آبــی بــه روســتا‌ها وارد شــد، ابراز داشــت: موج مهاجرت روســتایی دوم از روســتا‌ها به شهر‌ها در این مقطع رخ داد موجی که ابتدا با صنعتی شــدن شــهر‌ها در دوران پهلوی و کمبود نیروی کار شکل گرفته بود و حالا برای دومیــن بــار یــک موج عظیم از خالی شــدن روســتا‌ها را می‌توانیم ببینیم تا جایی که در روستا‌های بیارجمند مانند کلاته مری، اسب کشان، تلخ آب و ... یا اصلا کسی زندگی نمی‌کند یا جمعیت آن زیر ده نفر پیرمرد و پیر زن هستند این اتفاق تلخی است که هرگز شاهد آن نبودیم، زیرا بیارجمند ۶۰ سال قبل برنج، تنبا کو و کوکنار کشت می‌کرد!

خالی شدن منابع آب

این خالی شــدن روســتا‌ها از جمعیت مولد ثــروت و خشکســالی کــه کم کم کشــاورزی و دامداری را تحت الشعاع قرار داد، بر اقتصاد ً شهر‌ها روستا‌های استان سمنان و طبیعتا هم تاثیر گذار بود به طوری که کارشناسان عقیده دارند یکی از مهمترین عوامل تلاطم شــاخص هــای اقتصــادی، همیــن کاهش قدرت روستا‌ها به لحاظ اقتصادی و تولید است تا جایی که اصال چرخه اقتصاد استان سمنان عوض شده است.
مهــدی کریمــی کارشــناس اقتصــادی مــی گویــد: در گذشــته روســتا تولیــد کننــده بود و شــهر مصــرف کننــده یعنــی روســتاها، از محصولات زراعــی و باغــی و حتــی دامــی و گوشــت و لبنیــات شــهر را تامیــن می‌کردند و در نتیجه شهر مصرف کننده محصولات تولیدی روستا‌های استان سمنان بود کما اینکــه خریــد لبنیــات از روســتا‌ها در خاطــر سا کنان دامغان و شاهرود و سمنان است. وی بــا بیــان اینکــه بــا بــروز مشکلات عدیده در اقتصاد روســتایی، تصمیمات نادرســت، خشکسالی و ... شاهد هستیم که این چرخه برعکس شده است، تا کید کرد: امروز روستایی‌ها هستند که نیاز‌های خودشان را از شهر‌ها تامیــن مــی کننــد و برای خرید به شــهر‌ها می‌آیند و این نشان می‌دهد که به وضوح روستا جایگاه تولید محور خود را به جایگاه مصرف کننده محصولات شــهری داده و تا زمانی که این چرخه اصلاح نشود، مشکلات اقتصادی ما در استان حل نخواهد شد.

همه چیز تغییر کرد!

به گفته یکی از کارشــناس اقتصادی طبق آمارهــای موجــود چرخه جمعیتی اســتان ســمنان از ۶۰ درصد به ۴۰ درصد) شــهری و روستایی در ابتدای انقالب اسالمی به ۷۸ درصــد ۲۲ درصــد در ســال ۱۴۰۰ تغییــر کرده اســت و ایــن نشــان مــی دهــد کــه جمعیت روســتایی ما در ۴۵ ســال اخیر نصف شــده اســت. کافــی اســت بدانیــم کــه بیارجمنــد زمانی ۹ هزار جمعیت داشــت که کل شــهر شــاهرود جمعیــت ۲۱ هــزار نفــری را تجربــه می‌کرد. حالا بیارجمند چهار هزار و ۵۰۰ نفر جمعیت دارد و شاهرود ۲۱۰ هزار نفر! لذا چه بر سر اقتصاد روستایی ما آمده است و برای برون رفت از این وضعیت باید چه کرد؟

محمد رضا یوسفی که دانش آموخته رشته اقتصاد و اهل شهرســتان شــاهرود اســت، ضمــن بیــان اینکــه نادیــده گرفتــن جایگاه روســتا‌ها در تصمیمــات کلان اقتصــادی در اســتان ســمنان یکی از دلایل این افول اســت، تا کیــد کــرد: تــا زمانــی کــه اقتصــاد روســتایی ما دچار افول باشــد، نمی‌توانیم شهر‌های قوی از اقتصاد داشته باشیم. یوسفی با بیان اینکه شما شاهد هستید که قیمت گذاری و ارز ترجیحی و داستان‌های آن در کنار ممنوعیت واردات و رانت ارز‌های دولتی و ... چه بر سر نهاد‌های دامی آورد تا جایی که گوشت از ۱۴۵هزار تومان در سال ۱۴۰۰ به ۷۴۰ هزار تومان در ســال ۱۴۰۳ تغییر قیمت داد، گفت: همه چیز هم خشکسالی نیست بسیاری کشور‌ها با خشکسالی روبرو هستند چرا مشکلات ما را ندارند؟
وی با بیان اینکه مهمترین ضربه بر اقتصاد روســتایی کشــورمان از بابــت تصمیمــات نادرســت اقتصــادی اســت، افــزود: اقتصاد روســتا‌ها متاســفانه رها شده و کسی دلسوز آن نیســت و در نتیجــه بــا همــان روند در ده سال آینده اصلا مفهومی به نام روستا وجود نخواهد داشــت، زیرا شــرایط زندگی دیگر در روستا‌ها وجود نخواهد داشت.

بدون آب نمی‌شود زندگی کرد

این کارشناس با بیان اینکه بدون داروخانه و میوه فروشی می‌توان زندگی کرد، ولی بدون آب نمی‌توان، تاکید کرد: باید دقت داشت که موضوع ما امروز کم آبی نیست بلکه بی آبی است که جنوب دامغان و شاهرود به آن مبتلا است لذا اصلا نمی‌شود انتظار داشت کــه مــردم بومی در روستا‌های شــان بمانند و مهاجرت نکنند، زیرا آن‌ها هم انسان هستند و می‌خواهند زندگی کنند. یوســفی ادامه داد: لذا مهاجرت دو ضرر به اقتصاد می‌رســاند یک روســتا خالی شــده و جمعیت مولد دیگر ندارد که گندم و گوشت تولیــد کنــد و دو شــهر متحمــل بــار افــرادی مــی شــود کــه تمــام مهارت شــان دامــداری و کشــاورزی اســت که به درد شــهر نمی‌خورد. لــذ بایــد بــه ســراغ مشــاغل کاذب و ... بروند. پس وضعیت بهتر که نمی‌شود هیچ، بدتر هم خواهد شد. وی افــزود: دولــت چهاردهــم اگــر برنامه‌ای مدون و عاجل را برای روستا‌ها آماده نسازد، با مشکلات جدی در ســال‌های آتی روبرو خواهیم بود از ســوی دیگر باید کســانی که منابع آبی را غارت و مصرف کردند محا کمه شــوند، زیرا خیانت‌های بزرگی به کشــورمان کردند از طرف دیگر باید حتی با صد‌ها هزار میلیارد تومان و یا حتی میلیارد‌ها دلار هم شــده تامین آب روســتا‌های مرکزی کشور از جمله سمنان، خراسان ها، اصفهان و یزد و کرمان و ... را در دستور کار قرار داد.

از آب مهمتر نداریم!

خســرو رفیقــی کــه در واقــع دبیــری روابــط عمومی انجمن آب کشور را هم بر عهده دارد و نام آشــنایی در صنعت آب نیز محســوب می‌شــود چندی قبل در شــاهرود بود و در نشســت آب بــرای صبــح کــه مشــروح آن در خبرگــزاری بازار اســتان ســمنان نیــز بازتاب یافــت اعــام کــرد: امــروز هیچ چیزی مهمتر از آب در کشورمان وجود ندارد و تا کید می‌کنم هیچ چیز؛ رفیقی ضمن انتقاد از فقدان رویه مشترک بیــن دســتگاهی در حــوزه آب بیــان کرد: در حالــی کــه کشــاورزی و صنایــع مــا در حــال نابود شدن است یکباره در شاهرود شهری با این تنش آبی کارخانه فولاد می‌سازند! دو هزار کیلومتر ســاحل در جنب کشــور داریم. کارخانه هــای آب بــر را بــه شــاهرود و دشــت کویر و اردکان، اصفهان و یزد آورده ایم.
وی بــا بیــان اینکــه عــدم هماهنگــی بیــن ارگان هــای مختلــف کشــور ماننــد وزارت صمت، نیرو، کشاورزی و... مشکل بزرگ ما در حوزه آب بوده است، ابراز کرد: هیچکدام از ایــن ارگان هــا در ســال‌های اخیــر حــرف دیگــری را قبــول نداشــته اســت و حــاال بــه اوج بحران رســیده ایم که قرار اســت دور هم جمــع شــویم و بدانیــم کــه باید چه کنیم آن هم در صورتی که خیلی فرصت‌ها از دست رفتــه اســت. همــه این‌ها نشــان مــی دهد که امروز بدون روستا، شهر‌های مان در استان ســمنان نمی‌تواند رشــد و توســعه پیدا کند و بدون آب هم روســتا‌ها بی معنی هســتند.

حال باید دید که آیا دولت چهاردهم در این زمینــه رویــه‌ای درســت را در پیــش خواهــد گرفت متاسفانه باید گفت در دو دهه اخیر تمــام دولــت هــا بدون اســتثنا هیــچ برنامه عملیاتی درستی را برای حمایت از اقتصاد مولــد روســتا‌ها و جلوگیــری از خشکســالی نداشتند و اوج هنر دولت مردان ما در استان، اعطای وام مشــاغل خانگی به روســتاییان بــود تــا کیــف چرمــی بدوزنــد و بفروشــند در صورتی که رسالت شان تولید گندم، عدس، گوشت و شیر است نه کیف چرمی.

پایگاه تحلیلی خبری شعار سال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه اسکناس. کدخبر: -. منتشره در تاریخ چهارم مرداد ۱۴۰۳.