شعارسال: ورود به صنعت هواپیماسازی توسط ایران، از دیرباز به عنوان یکی از آروز‌های بلند پروازانه مسئولان ایرانی مطرح بوده است. تلاش‌های مستمری که از دهه‌های گذشته، به ویژه پس از جنگ هشت ساله آغاز شده، نشان از عزم راسخ ایران برای خودکفایی در این عرصه دارد.

اما ایران سال هاست با مشکلاتی نظیر تحریم‌های بین المللی، مشکلات اقتصادی و حتی کمبود دانش فنی لازم دست وپنجه نرم می‌کند.

این بار سرپرست سازمان هواپیمایی کشوری اعلام کرد که طرح بومی سازی هواپیما با جدیت ادامه دارد. اما آیا با وجود شرایط ایران و کمبود دانش فنی، ایران موفق به تولید هواپیمای بومی می‌شود؟

حسین پورفرزانه، درباره بومی ‎سازی تولید هواپیما گفته است: خودکفایی در فناوری، تجاری سازی دانش مهندسی، از اولویت‌های این سازمان به شمار می‌رود. در نتیجه در مأموریت جدید، بحث بومی سازی صنعت هواپیماسازی با جدیت بیشتری ادامه خواهد داشت.

ایران همیشه در تلاش بوده تا در عرصه‌های مختلف به خودکفایی برسد. از جمله این عرصه‌ها می‌توان به خودروسازی، تولید لوازم خانگی ایرانی، تولید گوشی بومی و ... اشاره کرد.

در این زمینه، ایران اقدام به سرمایه گذاری، ارائه تسهیلات به تولید کنندگان و حتی ممنوعیت واردات کرده است. یکی از عرصه‌هایی که ایران همیشه در تلاش بوده تا در آن به بومی سازی برسد، ساخت هواپیماست.

ایران سال هاست رویای تولید هواپیمای بومی را در سر می‌پروراند. اما تجریه‌های قبلی کشور در سایر عرصه‌ها نظیر خودروسازی حاکی از آن است که ایران نتوانسته در صنعت خودروسازی که به تکنولوژی کمتری نسبت به ساخت هواپیما نیاز دارد، موفق شود. چراکه بسیاری از خریداران خودرو‌های ایرانی از کیفیت ساخت، ایمنی خودرو‌ها و ... راضی نیستند. در نتیجه صنعت هواپیماسازی که قطعا به دانش فنی بیشتری نیاز دارد و بسیار حساس‌تر از سایر عرصه هاست، قطعا نمی‌تواند به راحتی در این عرصه موفق شود.

نگاهی به تلاش‌های ایران در صنعت هواپیماسازی

ایران تا به حال بار‌ها اقداماتی در زمینه تولید و ساخت هواپیما انجام داده است. ازجمله این اقدامات می‌توان به پروژه ایران-۱۴۰ اشاره کرد. چراکه این پروژه در سال ۱۳۷۳ توسط وزارت دفاع و با همکاری شرکت اوکراینی آنتونوف آغاز شد. با اینکه این پروژه سال ۱۳۸۹ از خط تولید خارج شد، اما صدور مجوز‌های پرواز آن تا سال ۱۳۸۴ طول کشید. البته این هواپیما در سال ۱۳۹۳ سقوط کرد و این پروژه به صورت کلی کنار گذاشته شد.

پس از این پروژه، پروژه ایران-۱۴۱ کلید خورد که قرار بود تا سال ۱۳۹۲ به نتیجه برسد، اما موفق نشد.

جدیدترین تلاش ایران برای ساخت هواپیما مربوط به پروژه سیمرغ است. ساخت هواپیمای ترابری سبک سیمرغ، پروژه‌ای است که توسط سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع و شرکت هواپیماسازی ایران، طراحی و ساخت شده است.

این هواپیما ۳ خرداد ۱۴۰۳ اولین پرواز آزمایشی خود را انجام داد. به گفته مدیرعامل شرکت هواپیمایی ایران، با تغییراتی در پلتفرم ایران-۱۴۰، این هواپیما ساخته شده است. اما سوال اصلی اینجاست که آیا لازم است ایران به عرصه بومی سازی هواپیما وارد شد و به خودکفایی برسد؟

چه کشور‌هایی در زمینه ساخت هواپیما مشغول به فعالیت هستند؟

از آنجایی که صنعت تولید و ساخت هواپیما یک صنعت مهم و حساس است، در نتیجه فقط ۱۸ کشور از ۱۹۵ کشور جهان در این عرصه مشغول به فعالیت هستند که مهم‌ترین آن‌ها آمریکاست. این کشور سازنده معروف‌ترین هواپیما یعنی بوئینگ است. بعد از آمریکا، فرانسه، آلمان، کانادا، برزیل، انگلیس، چین، ایرلند، اسپانیا، ایتالیا، سوئیس، هند، ژاپن، تایلند، لهستان، روسیه، اتریش و استرالیا در این عرصه فعالیت می‌کنند.

بیشتر کشور‌های فعال در این حوزه کشور‌های توسعه یافته هستند که هم از نظر شرایط اقتصادی و هم سیاسی در موقعیت بهتری نسبت به ایران قرار دارند. ولی ایران با چالش‌هایی نظیر تحریم‌ها و حتی شرایط اقتصادی نامساعد دست وپنجه نرم می‌کند.

از آنجایی که یکی از راه‌های توسعه یافندگی تعامل با سایر کشور هاست، بنابراین بهتر است که ایران در عرصه‌هایی نظیر خودروسازی، تولید گوشی بومی، هواپیماسازی و ... اقدام به واردات و تعامل با سایر کشور‌ها کند. چراکه اینگونه هم امنیت مردم حفظ می‌شود و هم مردم رضایت کافی دارند.

یکی از دلایل شکست ایران در این زمینه، بی توجهی به تجاری ‎سازی هواپیما‌ها و رقابت در سطح بین المللی است. البته قطعا شرایط اقتصادی، تحریم‌ها و حتی شرایط سیاسی در این زمینه تأثیر گذار ند. شاید ایران در یک چشم انداز بلند مدت بتواند در حوزه ساخت هواپیما‌های مسافربری پیشرفت داشته باشد.

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از تین نیوز، تاریخ انتشار: 14مهر1403، کدخبر:282426، www.tinn.ir